Τα «σκουπίδια» στην άμμο

Τη δεκαετία του ’50 και του ’60 το ελληνικό δημόσιο, δίχως χωροταξικό πλαίσιο για τον τουρισμό, πραγματοποιούσε συντεταγμένα μαζικές αναγκαστικές απαλλοτριώσεις παραθαλάσσιων και δασικών εκτάσεων, με το σκεπτικό να αξιοποιηθούν εμπορικά από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (έτος ίδρυσης 1929). Εκείνη την περίοδο ο Ε.Ο.Τ, έχοντας ως βασικό αναπτυξιακό άξονα την κατασκευή των Ξενία, προσπαθούσε να δείξει στους Έλληνες πώς να χτίσουν ξενοδοχειακές μονάδες, καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό ιδιοκτητών της γης, που θα μπορούσε να αποκτήσει τουριστική αξία, ήταν τσοπάνηδες και τσιφλικάδες. Περνώντας τα χρόνια, χιλιάδες στρέμματα σε όλη την Ελλάδα παρέμειναν παντελώς αναξιοποίητα, ενώ τα Ξενία, πλην ελάχιστων περιπτώσεων, καταληστεύτηκαν και μετατράπηκαν σε τσιμεντένια ερείπια.

Εν τέλει, αφού αποδείχθηκε ότι ο Ε.Ο.Τ ήταν ανίκανος να αξιοποιήσει και να διαφυλάξει την περιουσία του, η οποία στην πλειοψηφία της είναι προϊόν απαλλοτριώσεων, το 2000, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 2838/1998, συστήθηκε η «Ελληνική Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε» (Ε.Τ.Α Α.Ε, πρώην Α.Ε Εταιρία Αξιοποίησης Περιουσίας Ε.Ο.Τ), με «αποκλειστικό σκοπό την αξιοποίηση της περιουσίας και των επιχειρηματικών μονάδων του Ε.Ο.Τ». Η νεοσυσταθείσα εταιρεία, στις 15 Μαΐου του 2003 ,προκήρυξε πλειοδοτικό διαγωνισμό για την υλοποίηση του προγράμματος «Στολίδια στην Άμμο» σε τμήματα αιγιαλού και παραλίας της Βόρειας Ελλάδας. Το διαγωνισμό, κέρδισε η εταιρεία «Costa Costa Ε.Π.Ε», η οποία εδρεύει στο Δήμο Μενεμένης Θεσσαλονίκης κι ανήκει στον κύριο Αριστοτέλη Σαββίδη του Γεωργίου και της Ελένης, με καταγωγή από τα Αμάραντα Κιλκίς.

Στις 24 Ιουλίου του 2003 η «Costa Costa Ε.Π.Ε», υπέγραψε σύμβαση με την «Ε.Τ.Α Α.Ε», η οποία προέβλεπε την εκμίσθωση δεκατριών στολιδιών στην άμμο για έξι χρόνια με δυνατότητα παράτασης για τρία ακόμη χρόνια, με πάγιο ετήσιο μίσθωμα 326.151 ευρώ. Συν τοις άλλοις, η σύμβαση έλεγε ρητά ότι α) « η Ε.Τ.Α Α.Ε δεν αναλαμβάνει καμία υποχρέωση για την παροχή στο μισθωτή ύδρευσης και ηλεκτροδότησης του «μισθίου», αλλά είναι υποχρεωμένος ο ίδιος να φροντίσει για τα παραπάνω με δική του ευθύνη» (άρθρο 4, παρ. 6) και β) «ο μισθωτής υποχρεούται αποκλειστικά με δική του ευθύνη και δαπάνες να εκδώσει όλες τις κατά νόμο προβλεπόμενες και απαιτούμενες άδειες για την εγκατάσταση και λειτουργία της επιχειρηματικής του δραστηριότητας» (άρθρο 4, παρ 7). Με άλλα λόγια, η «Ε.Τ.Α Α.Ε», υπέγραψε μία σύμβαση, υποτίθεται για την τουριστική αξιοποίηση της εγκαταλελειμμένης περιουσίας του Ε.Ο.Τ, στην οποία το μόνο που κάνει είναι να παραχωρεί την άμμο στον επιχειρηματία, δίχως να του εξασφαλίζει άδεια λειτουργίας για τα «στολίδια στην Άμμο», ούτε νερό ούτε ηλεκτρικό! Μάλιστα, η «Costa Costa Ε.Π.Ε» είχε τη δυνατότητα να υπομισθώσει τις εκμεταλλεύσεις των αιγιαλών σε τρίτο πρόσωπο, παραμένοντας ωστόσο η ίδια αποκλειστικά υπεύθυνη απέναντι στην εκμισθώτρια για την τήρηση όλων των όρων της συμφωνίας.

Ανάμεσα στις ακρογιαλιές που παραχωρήθηκαν (τρία στολίδια) είναι ο κόλπος στο Παλιούρι Χαλκιδικής, βόρεια των εγκαταστάσεων του camping Ε.Ο.Τ, ο οποίος μαζί με την περιοχή του Γλαρόκαβου είχαν απαλλοτριωθεί τμηματικά από το 1960 (εξακόσια στρέμματα) ως το 1971 (2.300 στρέμματα). Συγκεκριμένα, πρόκειται για δύο κατάφυτους κόλπους με αμμουδιά, εκ των οποίων ο πρώτος συμπεριλαμβάνεται στο πρόγραμμα «στολίδια στην άμμο» και περιλαμβάνει το κάμπινγκ του Ε.Ο.Τ, το κουφάρι του Ξενία και τρία μπητς μπαρ, ενώ ο δεύτερος διαχειρίζεται από το Δήμο Κασσάνδρας, μολονότι ανήκει στην «Ε.Τ.Α Α.Ε». Συνεπώς, η εταιρεία του δημοσίου θεωρεί ότι η καλύτερη τουριστική αξιοποίηση είναι για τον πρώτο κόλπο να εκχωρήσει την παραλία για εκμετάλλευση σε ιδιώτες, αντί να αναζητήσει τρόπους να αξιοποιήσει το ακίνητο του Ξενία, και για το δεύτερο κόλπο να επιστρέψει τη διαχείρισή του στο Δήμο, από τον οποίο είχε ζητήσει την εκμετάλλευσή του το 2003. Ωστόσο, η παραφροσύνη δε σταματάει εδώ, καθώς η κατάσταση και στους δυο κόλπους είναι πρωτοφανείς.

Στον Όρμο της Καναπίτσας, εκεί δηλαδή που δεν έχει πραγματοποιηθεί απολύτως καμία αξιοποίηση κι εκκρεμεί από το 1989 (!) σχέδιο για την κατασκευή πολυτελούς μαρίνας -οφ δη ρέκορντ, ντόπιος πολιτικός μου δήλωσε ότι τους παραμυθιάζουν με σχέδια και μαρίνες για να κρατάνε δεσμευμένη την έκταση- η εικόνα που αντικρίζει κάποιος είναι απογοητευτική. Ελεύθεροι κατασκηνωτές στήνουν ανεξέλεγκτα τις σκηνές τους και δημιουργούν μόνοι τους αυθαίρετες χωματερές μέσα στο δάσος για τα σκουπίδια τους, μεγιστοποιώντας έτσι τον κίνδυνο πυρκαγιάς. Βούλγαροι, που χωρίς να τους ελέγχει κανείς για τη νομιμότητά τους, νοικιάζουν τροχόσπιτα στους τουρίστες για φθηνές διακοπές, μπητς μπαρ που δεν τηρούν τις υγειονομικές διατάξεις και εργολάβοι, που σύμφωνα με καταγγελίες των κατοίκων του Πευκοχωρίου, πραγματοποιούν παράνομες αμμοληψίες από τη λιμνοθάλασσα του Γλαρόκαβου.

Στον άλλο κόλπο, νοτιότερα, στην παραλία του Παλιουρίου, η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη. Τρία μπητς μπαρ έχουν κάνει στην κυριολεξία κάνει κατάληψη στην παραλία, καταστρατηγώντας οφθαλμοφανώς τους όρους της σύμβασης. Είναι ενδεικτικό ότι βάσει της παραχώρησης (άρθρο 4, παρ.2) «η ανάπτυξη των ομπρελοκαθισμάτων θα γίνει σε επιφάνεια όχι μεγαλύτερη από το 1/3 της έκτασης κάθε τμήματος αιγιαλού»,  κι αυτή τη στιγμή στην άμμο βρίσκονται πάνω από χίλιες οχτακόσιες ξαπλώστρες! Σημειωτέον, τα μπητς μπαρ προμηθεύονται ηλεκτρικό ρεύμα από το διατηρητέο κτίριο του Ξενία, του οποίου τέσσερα δωμάτια από το 2005 έχουν μετατραπεί σε τουαλέτες για να εξυπηρετούν τους πελάτες. Η παράνοια έχει και συνέχεια.

Τον περασμένο Ιούλιο συνελήφθησαν τρία άτομα, ένα από κάθε μπητς μπαρ, από το αστυνομικό τμήμα Βάλτας με την κατηγορία ότι τροποποιούσαν τους βασικούς όρους λειτουργίας των καταστημάτων. Ποιοι είναι οι βασικοί όροι; Τα «στολίδια» έχουν άδεια λειτουργίας ως «περίπτερα- αναψυκτήρια», πράγμα το οποίο σημαίνει ότι δεν μπορούν να έχουν καθήμενους πελάτες παρά μόνο διερχόμενους. Ωστόσο, τα μπητς μπαρ έχουν μετατρέψει τις ξαπλώστρες σε τραπεζοκαθίσματα και σερβίρουν εκεί τους λουόμενους. Σύμφωνα με το νόμο, η ποινή προέβλεπε άμεση σφράγιση των καταστημάτων για δέκα μέρες, η οποία δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Εφόσον θεωρητικά ο Δήμος είναι υπεύθυνος για την άρση της λειτουργίας, επικοινώνησα με τον αντιδήμαρχο Κασσάνδρας, κύριο Γιώργο Κουτσούρα, για να μάθω τι συμβαίνει. Ο αντιδήμαρχος μου δήλωσε ότι επειδή δεν ήξεραν αν είχαν δικαιοδοσία σε χώρο που ανήκει στον Ε.Ο.Τ, έστειλαν έγγραφο στην «Ε.Τ.Α Α.Ε» την οποία ρωτούσαν ποιος είναι αρμόδιος για τέτοια ζητήματα.

Ο αντιδήμαρχος μου είπε ότι η επίσημη απάντηση που έλαβε από την «Ε.Τ.Α Α.Ε» είναι ότι υπεύθυνος σε τέτοιες περιπτώσεις είναι ο διευθυντής του κάμπινγκ του Ε.Ο.Τ, κύριος Γιάννης Πατσιούδης. Μιας και ο κύριος Γιάννης Πατσιούδης επί οχτώ μέρες δε σήκωνε το τηλέφωνό του, επικοινώνησα με τη διοίκηση της «Ε.Τ.Α.Δ Α.Ε» (τον Απρίλιο του 2011 η Εταιρεία Τουριστικής Ανάπτυξης συγχωνεύτηκε με την Ολυμπιακή Ακίνητα Α.Ε), η οποία με ενημέρωσε ότι αφενός δεν έλαβε ποτέ έγγραφο από το Δήμο Κασσάνδρας, αφετέρου ότι υπεύθυνος για τη σφράγιση των καταστημάτων είναι αποκλειστικά ο Δήμος…Κλασικό χαλασμένο τηλέφωνο ανάμεσα σε δημόσιες υπηρεσίες. Όχι μόνο δεν έβγαλα άκρη, αλλά μπερδεύτηκα ακόμη περισσότερο. Ο κύριος Γιώργος Κουτσούρας μου είπε ότι ο Δήμος στις 19/8/2011 έστειλε φάκελο μαζί με φωτογραφίες στην «Ε.Τ.Α.Δ Α.Ε», στο οποίο ουσιαστικά κατήγγειλε την παράνομη λειτουργία των στολιδιών της άμμου και πρότεινε τρόπους για την αναβάθμιση και εξυγίανση της περιοχής. Η «Ε.Τ.Α.Δ Α.Ε» απαντάει στις 13/9/2011 ότι στην περιοχή δεν πραγματοποιείται καμία παρανομία και ότι οι εκμισθωτές λειτουργούν σεβόμενοι τους νόμους περί αιγιαλού. Λίγους μήνες αργότερα, στις 12 Ιανουαρίου του 2012 το υγειονομικό τμήμα Πολυγύρου σχηματίζει έκθεση στην οποία αποφαίνεται ότι τα τρία μπητς μπαρ («Κουρσάρος», «Blue fish» και «Λευκή Άμμος») τροποποιούν ουσιώδεις όρους της λειτουργίας τους.

Μιας και το πρόγραμμα «στολίδια στην άμμο» λήγει τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, απευθύνθηκα στη διοίκηση της «Ε.Τ.Α.Δ Α.Ε» να ρωτήσω τι μέλλει γενέσθαι με την παραλία του Παλιουρίου και τον όρμο της Καναπίτσας. Ιδού η απάντηση: «Η τουριστική αξιοποίηση της νότιας χωρικής ενότητας του ακινήτου (1.200 στρ.) εξετάζεται από το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ), σύμφωνα με το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής. Παράλληλα, στο βόρειο τμήμα του ακινήτου σχεδιάζεται η υλοποίηση μίας σειράς παρεμβάσεων από την ΕΤΑΔ ΑΕ, συγχρηματοδοτούμενων από τα διαρθρωτικά ταμεία του ΕΣΠΑ, όπως η περιβαλλοντική αναβάθμιση και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος (έχει ενταχθεί ήδη στο ΕΣΠΑ) και η χωροθέτηση – κατασκευή και λειτουργία ενός οικολογικού τουριστικού καταφυγίου, δυναμικότητας 120 σκαφών (έχει υποβληθεί αίτημα χρηματοδότησης στις αρμόδιες διαχειριστικές αρχές)».

Πριν από δυο εβδομάδες ήρθε στο φως της δημοσιότητας σχέδιο επτά σημείων του ΤΑΙΠΕΔ για την επιτάχυνση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων, το οποίο προβλέπει την εκχώρηση όλης της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου σε δύο επιχειρήσεις με την επωνυμία «Ελληνική Γη» και «Ελληνικές Υποδομές». Επίσης, ένα από τα επτά σημεία είναι η μίσθωση 6-10 Ξενία και η μετατροπή τους από τον επενδυτή σε ξενοδοχεία 7 αστέρων, με στόχο την προσέλκυση πλούσιων τουριστών. Μάλλον, κάτι μου διαφεύγει σε όλη την ιστορία. Ο Ε.Ο.Τ το 2000 παραχώρησε τα ακίνητά και τις εκτάσεις του στην «Ε.Τ.Α Α.Ε» για να λυθούν τα γραφειοκρατικά προβλήματα και να καταρτίσει η καινούρια εταιρεία ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αξιοποίησης της περιουσίας του Ε.Ο.Τ.

Η «Ε.Τ.Α Α.Ε» με τη σειρά της θεώρησε ότι το καταλληλότερο πλάνο που μπορούσε να καταθέσει για την τουριστική ανάπτυξη στην Βόρεια Ελλάδα ήταν το πρόγραμμα «Στολίδια στην Άμμο», το οποίο δεν περιελάμβανε την αξιοποίηση του Ξενία. Αντιθέτως, παραχωρούσε σε ιδιώτες την εκμετάλλευση των παραλιών, δίχως τουλάχιστον να διαμορφώνει τις απαραίτητες δομές για τη σωστή λειτουργία των επιχειρήσεων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα εννιά χρόνια να καταστρέφεται το φυσικό περιβάλλον (δεκάδες δέντρα κόπηκαν για την εγκατάσταση των στολιδιών, σε μια περιοχή μάλιστα που έχει χαρακτηριστεί αρχαιολογικός χώρος από το 1995) και να πραγματοποιείται σωρεία παρανομιών.

Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η σκυταλοδρομία ανικανότητας συνεχίζεται κανονικά. Σε μια περίοδο οικονομικής κρίσης, όπου η Ελλάδα αναζητά μετ’ επιτάσεως επενδύσεις, το ΤΑΙΠΕΔ μελετά την ίδρυση καινούριων εταιρειών για την αξιοποίηση της περιουσίας του δημοσίου! Όχι μόνο αυτό, αλλά θεωρεί και απόλυτα ρεαλιστικό το σενάριο τα εγκαταλελειμμένα Ξενία να μετατραπούν σε ξενοδοχεία εφτά αστέρων! Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με έγκυρους κτηματομεσίτες της Χαλκιδικής, οι Ρώσοι έχουν αγοράσει εκατοντάδες στρέμματα στη μύτη του πρώτου ποδιού για να χτίσουν υπερπολυτελή ξενοδοχεία και μια μονάδα τεχνητού νεφρού. Ολοκληρώνοντας τις συνεντεύξεις στο χωριό, ένας ιδιοκτήτης παραλιακής καντίνας, που παλιά διατηρούσε μπητς μπαρ στον κόλπο του Παλιουρίου, μου πρότεινε να μιλήσω με τον κύριο Αργύρη Λαφαζάνη, πρώην βουλευτή Χαλκιδικής με το ΠΑ.ΣΟ.Κ, ο οποίος είχε ασχοληθεί διεξοδικά με το θέμα. Ο κύριος Λαφαζάνης, αφού με ενημέρωσε αναλυτικά για το ζήτημα (έμαθα ότι το 1992 ο Ε.Ο.Τ έδωσε 300 από τα απαλλοτριωμένα στρέμματα του Γλαρόκαβου στη μονή Ιβήρων, για τα οποία η Ε.Τ.Α.Δ Α.Ε μου απάντησε ότι «έχει ήδη αιτηθεί με έγγραφό της στον ΕΟΤ να εγκρίνει την ανάκληση της δωρεάς, προκειμένου να ενεργήσουμε από κοινού για την επιστροφή της συγκεκριμένης έκτασης στην κυριότητα του ΕΟΤ»), με προέτρεψε να ρίξω μια ματιά στην ηλεκτρονική του σελίδα.

Δεν θα ήθελα να γράψω κάτι για επίλογο, απλώς κι εγώ με τη σειρά μου να σας παραπέμψω στο 1.58 λεπτό του βίντεο που ακολουθεί, τη στιγμή δηλαδή που ο κύριος Παύλος Γερουλάνος, τότε Υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού, παίρνει το λόγο για να απαντήσει στην επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή. Άτιμη η γλώσσα του σώματος, προδίδει πάντα την αλήθεια. Την αλήθεια ενός σκανδάλου που απαρτίζεται από δεκάδες επιμέρους σκάνδαλα και έχει ένα συγκεκριμένο όνομα: «Τα σκουπίδια στην άμμο».