Του Κωνσταντίνου Παπακασόλα
Στη χώρα μας υπάρχει μια "αδυναμία" του νομικού και φορολογικού μας συστήματος. Το σύστημα παριστάνει ότι ΔΕΝ μπορεί να διαχωρίσει την φοροδιαφυγή κάποιου που δούλεψε και έφτιαξε μια τουαλέτα αλλά δεν έκοψε απόδειξη όταν πληρώθηκε, από την εγκληματική πράξη κάποιου που πήρε μίζα για να βλάψει το δημόσιο συμφέρον ωφελώντας κάποιον τρίτο.
Έτσι εξισώνονται οι μικροαπατεώνες με τους εγκληματίες, και το κράτος προσπαθεί μετά, αποσπασματικά μόνο, να... πατάξει τις «εγκληματικές» πράξεις.
Στα κράτη δικαίου ο φοροφυγάς όταν πιαστεί, πληρώνει το φόρο και το πρόστιμο που του αναλογεί, ενώ ο εγκληματίας τιμωρείται ποινικά και το οικονομικό προϊόν του εγκλήματος κατάσχεται. Στη χώρα μας ίσχυσε μόνο το πρώτο:
Η φοροδιαφυγή είναι ο ένας απ΄ τους τρόπους απώλειας εσόδων του κράτους. Ο άλλος, που έχει και μεγαλύτερο μέγεθος, είναι η διαφθορά. Εάν λοιπόν υποθέταμε ότι είναι δίκαιο να λαμβάνονται ακραία φορολογικά μέτρα, στην ουσία τεκμήρια κλεψιάς, που κοστίζουν δυσανάλογα στην ανάπτυξη της χώρας μάλιστα σε χρόνο και χρήμα, ένα καλό ερώτημα είναι γιατί το κράτος δεν εφαρμόζει κάτι ανάλογο και για τη διαφθορά. Δηλαδή δεν θεσπίζει αντίστοιχους φόρους, τέλη ή οτιδήποτε απ΄ τα οποία θα απαλλάσσονται μόνο όσοι δημόσιοι λειτουργοί ή εμπλεκόμενοι με συναλλαγές του δημόσιου αποδείξουν ότι δεν είναι ελέφαντες.
Η δήθεν φορολογική ισότητα κατακρημνίζεται στην περίπτωση των ελεύθερων επαγγελματιών που πληρώνουν και επαχθεις εισφορές ασχέτως εισοδήματος.
Με την παρούσα φορολογική πολιτική το κράτος -με κάθε επισημότητα- σε λέει κλέφτη και απατεώνα. Ότι δηλ. βγάζεις περισσότερα από αυτά που δηλώνεις και γι΄ αυτό σε φορολογεί αυστηρότερα.
Στα αποτελέσματα όμως των άδηλων εισοδημάτων (ΣΔΟΕ) έως σήμερα οι ελεύθεροι επαγγελματίες είναι απλώς μια μειοψηφία: Συμμετέχουν όλες οι επαγγελματικές κατηγορίες στο σπορ. Παρολαυτα μόνο αυτοί έχουν χαρατσωθεί τόσο άγρια.
"Τα άδηλα εισοδήματα” διακρίνονται σε προερχόμενα από νόμιμη και σε από παράνομη δραστηριότητα, που έχει ασφαλώς διάφορα. Γιατί αλλιώς πρέπει να τα μεταχειρίζονται.
Στην περίπτωση της φοροδιαφυγής ως τέτοια νοείται «η απόκρυψη εισοδημάτων καθ’ έτος ποσού φόρου τουλάχιστον 10.000 ευρώ από οποιαδήποτε πηγή με μη υποβολή δήλωσης ή με υποβολή ανακριβούς δήλωσης και με σκοπό τη μη πληρωμή φόρου εισοδήματος». Αρα αποκρυβεντος εισοδήματος πολλαπλασίου του ποσού αυτού. (αρ. 55 Κ.Φ.Δ. ).
Πλην όμως, δεν νοείται φορολόγηση για έσοδα από παράνομες πράξεις. Δεν φορολογείται με κάποιο συντελεστή η κτήση εισοδημάτων πχ από πώληση ναρκωτικών, η λήψη χρηματικής δωροδοκίας, η υπεξαίρεση, η απάτη εις βάρος του δημοσίου. Ούτε και υπάρχει υποχρέωση να τα δηλώνουν κιόλας στη... φορολογική αρχή!
Oτι υπάρχει φοροδιαφυγή στην Ελλάδα, βεβαίως και υπάρχει. Η Ελλάδα όμως χρεοκόπησε από τις μίζες, τα φακελάκια, τις «προμήθειες» κάτω από το τραπέζι», τις ατασθαλίες στα εξοπλιστικά, στον τομέα της υγείας, τα έργα υποδομής κοκ. Γιατί από εκεί χάθηκαν τεράστια ποσά δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας, σε σχέση με όσα χάθηκαν απ την κοινή φοροδιαφυγή της τυρόπιτας.
Τα αδήλωτα παράνομα εισοδήματα αποτελεί στρέβλωση να εντάσσονται στη φοροδιαφυγή. Η δε ανεύρεση τους ΔΕΝ μπορεί να γίνει προληπτικά.
Η επιμονή στην πρόληψη μόνο:
1. παραβιάζει ατομικά συνταγματικά δικαιωματα,
2. νεκρώνει την αγορά,
3. ενθαρρύνει περισσότερο την αδιαφάνεια στη συναλλαγές.
Η ανεύρεση των κρυφών εισοδημάτων επιτυγχάνεται όταν εξετάζεται ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ, δηλαδή όταν συγκρίνεται τι απέκτησε κάθε πολίτης σε σχέση με τι δήλωνε.
Για τη φοροδιαφυγή το κράτος έχει σειρά μέτρων: εξοντωτική τεκμαρτή φορολόγηση, παρακρατήσεις φόρων, πρόστιμα, φορολογικές και ασφαλιστικές ενημερότητες και σωρεία άλλα -ΚΒΣ (ΚΦΑΣ) κλπ και συναφών νομοθετημάτων- που δεν αφήνουν ικμάδα διαφυγής. Ακόμα και όσοι είχαν επιστροφή φόρου, συμψηφίζεται με οφειλές στα ασφαλιστικά ταμεία και τον ΕΝΦΙΑ.
Στις περιπτώσεις όμως διασπάθισης του δημοσίου χρήματος (υπεξαιρέσεις, μίζες, κλπ) & παράνομων δραστηριοτήτων (πχ του κοινού ποινικού - φακελάκια και λαδώματα) το υπάρχον πλαίσιο είναι σαθρό/ανεφάρμοστο.
Αντί σαφούς τρόπου ανάκτησης, δίνεται παραλογή έμφαση στην ποινική δίωξη, δεν υπάρχει διαφοροποίηση από τα αδήλωτα έσοδα από νόμιμες δραστηριότητες, ενώ οι διαδικασίες κατάσχεσης περιορίζονται σε κάποια αόριστη "δέσμευση" των χρημάτων.
Όταν το κράτος φορολογεί με 26% απ΄ το πρώτο ευρώ και με πρόσθετα μάλιστα βάρη (τέλος επιτηδευματος+εισφορες) τα νόμιμα εισοδήματα, πόσο πρέπει να "φορολογήσει" κάποιον που και τα απέκρυψε και τα απέκτησε με παράνομες δραστηριότητες;
Για ποιο λόγο τιμωρείται προληπτικά και κατασταλτικά ο υδραυλικός που δήλωνε 3 χιλιάρικα και βρέθηκε με 1 εκατομμύριο και συμβαίνει το αυτό με τον δημόσιο λειτουργό των 1400 ευρώ ή τον δήθεν άνεργο που βρίσκεται να έχει 2 εκατομμύρια σε καταθέσεις; Πως το πληρώνει ο πρώτος –και πως οι άλλοι το τίμημα της απόκρυψης εισοδήματος;
Το ΣΔΟΕ αποκάλυψε ότι σημαντικό μέρος απ΄ τα λεφτά που έφυγαν εκτός χώρας έχουν δυσκολία να δικαιολογηθούν, ενώ οι επαγγελματικές τάξεις που βρεθήκαν να τα έχουν αδήλωτα προέρχονται κατ΄ αρμονικά μαθηματική ισότητα απ΄ όλους τους κλάδους (δημόσιος και ιδιωτικός τομέας, ανεπάγγελτοι, αγρότες κλπ)!!
Η φοροδιαφυγή λοιπόν, είναι τέχνασμα, με το όποιο καμουφλάρεται με απαράδεκτο τρόπο το πρόβλημα του αδήλωτου πλούτου, με συνέπεια τη στόχευση μονό της ιδιωτικής μικροπαραοικονομίας, και την άφεση της εγκληματογενούς και της προερχομένης από την διαφθορά.
Η Ελλάδα δεν έχει αποτελεσματικό πλαίσιο για όσους απέκτησαν έσοδα από παράνομες δραστηριότητες. Αν το είχε δεν θα είχε εξαγγελθεί από την παρούσα κυβέρνηση πακέτο (πολύ σωστών) μέτρων για το θέμα, το όποιο έως ώρας δεν έχει νομοθετηθεί: Όσοι λαμβάνουν έσοδα – εισόδημα ή μισθό από το ελληνικό Δημόσιο υπογράφουν σχετική υπεύθυνη δήλωση, από την οποία το Δημόσιο έχει τη δυνατότητα (με προσαύξηση έως 100%) να εισπράξει από την εκποίηση περιουσιακών στοιχείων τους τη διαφορά μεταξύ των ποσών που δικαιολογούν οι φορολογικές τους δηλώσεις και όσων όχι.
Χρόνια ολόκληρα μέχρι να γίνουν οι έλεγχοι πόσο μάλλον να εισπραχτούν τα πρόστιμα/φόροι, και για ποσά που έφυγαν στο εξωτερικό.
Η Ελλάδα έχει πανευρωπαϊκή πρωτιά και στη διαφθορά και το μεγαλύτερο και πιο δυσεξήγητο χάσμα πλουσίων - φτωχών μετά τη Βουλγαρία(!). Δηλαδή έχουμε τέτοιο χάσμα εξαιτίας αποδείξεων που δεν κόπηκαν;
Έχει την πρωτιά και στην παραοικονομία άλλα αυτό οφείλεται "στα βάρη των φόρων και των ασφαλιστικών εισφορών, στη ποιότητα των κρατικών θεσμών και στην εργατική νομοθεσία".
Το ΔΝΤ εξηγεί επίσης σε ειδική μελέτη του το πώς οι Έλληνες προτρέπονται από το φορολογικό σύστημα να φοροδιαφύγουν για να επιβιώσουν.
Χωρίς αφορολόγητο όριο, και με εξοντωτικά βάρη πέραν του φόρου εισοδήματος, οι υποαπασχολούμενοι θα έπρεπε να μένουν νηστικοί αν (μπορούσαν να) πλήρωναν όλα όσα τους καταλογίζονται. Δεν μπορούν. Το άθροισμα των βαρών είναι υψηλότερο απ το ίδιο το εισόδημα. Το ελληνικό κράτος αδιαφορεί:
Αν κάποιος οικογενειάρχης, έχει εισόδημα 5.000 ευρώ άλλα δηλώσει μονό 4.500 κρύβοντας τα 500 ευρώ, διαπράττει φοροδιαφυγή; Όχι. Δεν ξεπερνά καν το αφορολόγητο των 9.500 (αν είναι μισθωτός), ώστε να προκύψει φόρος. Σε κάθε όμως περίπτωση έχει εισόδημα που δεν επαρκεί ούτε για τον ίδιο, ούτε για να καλύψει τις ανάγκες τις οικογενείας του.
Στη δικαιολογητική έκθεση των νόμων για το φόρο 26%, το τέλος επιτηδεύματος, άλλα και σε δικαστικές αποφάσεις ένας λόγος που αναφέρουν ήταν ότι "οι ελεύθεροι επαγγελματίες φοροδιαφεύγουν γενικώς. Και εμμέσως προκύπτει ότι...επειδή δεν μπορούμε να τους πιάσουμε ειδικώς ...διαλύουμε τους μικρούς! - Γιατί μόνο οι μικροί έχουν 26% απ το πρώτο ευρώ + τέλος επιτηδεύματος + εισφορές - σε συνάρτηση με μικρό εισόδημα.
Οι μεγάλοι, που έχουν έσοδα δεκάδων χιλιάδων ευρώ, σκοτούρα τους. Συλλογική ευθύνη λοιπόν με τίμημα και τη συντριβή αθώων.
Το ΣΔΟΕ όμως λέει ότι εξ όσων έχουν αδήλωτα εισοδήματα οι ελεύθεροι επαγγελματίες είναι μια γενναία μειοψηφία, καθώς πρωταγωνιστούν εξίσου νομικά πρόσωπα, δημόσιοι υπάλληλοι / ΔΕΚΟ, συνταξιούχοι και ανεπάγγελτοι ως και υπάλληλοι του ιδιωτικού τομέα - επομένως τι έχουν να μας πουν απ το ΣΤΕ;
Οι δε ελεύθεροι επαγγελματίες έστω ότι αποκρύβουν εισόδημα. Εισόδημα όμως. Κρυφό, άλλα προϊόν εργασίας.
Οι άλλες κατηγορίες ΔΕΝ κάνουν φοροδιαφυγή, ούτε καν τυπικά, καθώς δεν προβλέπεται φόρος για παράνομο εισόδημα. Το θέμα όμως παραμένει : Αφού αποδείχτηκε ότι ΟΛΟΙ κρύβουν χρήματα, γιατί μόνο σε κάποιους φόρος 26% + εισφορές + τέλος επιτηδεύματος; Μόνο ορισμένοι «φοροδιαφεύγουν»; Οι άλλοι τα έχουν απ το τζοκερ;
Εάν θέλουμε έσοδα λοιπόν έπρεπε να πληρώνει όλη η Ελλάδα τέλος επιτηδεύματος. Που στην ουσία είναι τέλος φοροδιαφυγής, άλλως τέλος διαφθοράς, άλλως τέλος ξεχρεώματος των χρεών της χώρας. Άλλα από 150 ευρώ όλοι. Όχι 650 μόνο ορισμένοι.
Το ΠΟΘΕΝ ΕΣΧΕΣ εφαρμόζεται πλημμελώς. Τα νομίμως δεδουλευμένα αδήλωτα εισοδήματα δεν διακρίνονται από τα εγκληματικως προερχόμενα έσοδα.
Επί χρόνια τα δεύτερα τα βαφτίζουν αόριστα φοροδιαφυγή, χωρίς να είναι τέτοια. Μη ξεχνάμε ότι ο ΚΒΣ και νυν ΚΦΑΣ αναφέρεται μόνο σε επιτηδευματίες.
Οι «φοροδιαφεύγοντες» δεν είναι "αθώοι". Άλλα όσοι έχουν άδηλο εισόδημα, είναι εξίσου συνυπαίτιοι να μοιραστούν μαζί τους τα βάρη. Και είτε θα γίνονται διασταυρώσεις αδήλωτου πλούτου είτε θα υπάρχει συλλογική ευθύνη για όλους και άρα πρέπει να μετακληθεί ένα μέρος από το φόρο 26%, τέλος επιτηδεύματος, εισφορές και στις άλλες ομάδες.
Οι φόροι μπαίνουν χωρίς να εξετάζονται οι αποταμιεύσεις, που θα έπρεπε να επαυξάνουν η να μειώνουν σημαντικά τη φοροδοτική υποχρέωση. Με αποτέλεσμα να βλέπουμε γιο και μανά με ψυχικά προβλήματα να αυτοκτονούν επειδή το κράτος δικαίου τους έκοψε το μόνο βοήθημα που είχαν, άνεργους γονείς να τυχαίνουν κατάσχεσης των τελευταίων τους ευρώ απ το δημόσιο κλπ.
Η φοροδιαφυγή εν στενή έννοια δεν είναι ούτε η σωστή λέξη ούτε η αιτία της απώλειας εσόδων του κράτους. Η διαφθορά είναι το δεύτερο μέρος, η οποία κοστίζει όχι μόνο σε απώλεια φόρων άλλα και κεφαλαίου της δημόσιας περιουσίας (εξοπλιστικά πχ).
Στην απόκρυψη εισοδήματος συμμετέχουν όλες οι κοινωνικές ομάδες, όχι μόνο ο ιδιωτικός τομέας. Έως σήμερα τα νόμιμα από τα παράνομα έσοδα δεν διαχωρίζονται, ούτε και έχουν αυστηρότερη χρηματική ποινή τα τελευταία. Για αυτό είναι μάταιο και άδικο να κυνηγάει κανείς τη φοροδιαφυγή χωρίς να λύσει συνολικά το πρόβλημα των αδήλων εισοδημάτων και χωρίς τρόπο άμεσης απόδοσης των φόρων/προστίμων.
Γιατί όχι λοιπόν μέχρι σήμερα στην προληπτική/τεκμαρτή φορολόγηση όλων των επαγγελμάτων για να διανέμονται δικαιότερα τα «βάρη» της χωράς, μιας και την «φοροδιαφυγή» της διαφθοράς δεν μπορούμε να την πιάσουμε;
Αν διαφωνούμε με αυτό τότε πρέπει να καταλήξουμε στον άλλο τρόπο φορολόγησης, τον εκ του αποτελέσματος διαγνωσμένο πλουτισμό. Πλην πρώτα τότε να καταργήσουμε όλα τα παράλογα βάρη του ιδιωτικού τομέα.
* O κ. Κωνσταντίνος Παπακασόλας είναι δικηγόρος Αθήνας
