Η χρήση των υπολογιστών με βάση την ηλικία των παιδιών

Η χρήση των υπολογιστών

με βάση την ηλικία των παιδιών

Από 5 έως 6 ετών

Από την ηλικία των 5 ετών, τα παιδιά αρχίζουν να θέλουν, να είναι ανεξάρτητα και να ζητάνε να εξερευνήσουν το διαδίκτυο μόνα τους. Μπορούν να ακολουθήσουν εύκολα εντολές στον υπολογιστή, να χρησιμοποιήσουν το ποντίκι και να παίξουν παιχνίδια στον υπολογιστή.

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς

Μια έρευνα σχετικά με τη χρήση του Διαδικτύου από παιδιά προσχολικής ηλικίας έδειξε ότι είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη ομάδα χρηστών του Διαδικτύου.

Παρόλο που η προσοχή τους διασπάται γρήγορα, οι εικόνες και οι ήχοι του Διαδικτύου μπορούν να διεγείρουν την φαντασία τους και να εμπλουτίσουν τις εμπειρίες τους.

Οι γονείς λοιπόν, μαζί με το παιδί τους, μπορούν να επισκεφτούν διαδικτυακές τοποθεσίες για παιδιά και να παίξουν διαδικτυακά παιχνίδια μαζί τους.

Συμβουλές

• Ποτέ μην αφήνετε τα παιδιά αυτής της ηλικίας να συνδέονται μόνα τους στο διαδίκτυο, αλλά μόνο μαζί σας.
• Όλα τα μέλη της οικογένειας πρέπει να αποτελούν πρότυπα για τα μικρά παιδιά, καθώς αρχίζουν να χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο.

Από 6 έως 9 ετών

Τα παιδιά αυτής της ηλικίας μπορούν να ακολουθήσουν εύκολα εντολές στον υπολογιστή, να χρησιμοποιήσουν το ποντίκι και τους αρέσει να κάνουν περιήγηση στο Διαδίκτυο για διασκέδαση και να παίζουν παιχνίδια.

Αν και έχουν ισχυρή την αίσθηση της οικογένειας, αρχίζουν να αναπτύσσουν την δική τους ταυτότητα, γι’ αυτό και συνήθως ενδιαφέρονται για τις δραστηριότητες των μεγαλύτερων παιδιών.

Πιθανόν να χρησιμοποιήσουν το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail) και ίσως να πειραματιστούν με διαδικτυακές τοποθεσίες που δεν τους επιτρέπουν να επισκεφθούν οι γονείς τους, για να δουν μέχρι που μπορούν να φτάσουν χωρίς τιμωρία.

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς

• Καλλιεργήσετε ένα πνεύμα ανοιχτής και θετικής επικοινωνίας με τα παιδιά σας, συζητήστε μαζί τους για τους υπολογιστές και να είστε ανοιχτοί στις ερωτήσεις και την περιέργειά τους.
• Συμμετέχετε ενεργά στη χρήση του Internet μαζί με το παιδί σας.
• Τοποθετήστε τους υπολογιστές σε ανοικτό χώρο, από όπου μπορείτε εύκολα να επιβλέψετε τις δραστηριότητες του παιδιού σας, για να μην εκτεθούν σ’ ακατάλληλο υλικό.
• Ορίστε σαφείς κανόνες για τη χρήση του Internet, με τη συμμετοχή του παιδιού σας.
• Συμβουλεύετε τα παιδιά σας να χρησιμοποιούν κατάλληλες για την ηλικία τους ιστοσελίδες και μόνο διαδικτυακές τοποθεσίες που εσείς έχετε εγκρίνει.
• Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να σας ενημερώνουν αν κάτι ή κάποιος στο Διαδίκτυο τα κάνει να νιώθουν άβολα ή τα απειλεί, χωρίς να φοβούνται ότι θα τιμωρηθούν.
• Αρχίστε να μαθαίνετε στα παιδιά σας για το απόρρητο και να μη δίνουν ποτέ προσωπικές πληροφορίες στο Διαδίκτυο.
• Μην επιτρέπετε στα παιδιά σας να χρησιμοποιούν άμεσα μηνύματα, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, δωμάτια συνομιλίας ή ομάδες μηνυμάτων σε αυτήν την ηλικία.

Συμβουλές

• Χρησιμοποιήστε τα εργαλεία για την ασφάλεια στο Internet, για να περιορίσετε τη πρόσβαση σε περιεχόμενα, τοποθεσίες Web ή δραστηριότητες.
• Αποκλείστε αναδυόμενα παράθυρα με προσβλητικό περιεχόμενο, χρησιμοποιώντας τη δυνατότητα που σας δίνει ο Internet Explorer.
• Προσθέστε αποδεκτές τοποθεσίες στον κατάλογο των αγαπημένων ιστοσελίδων για να δημιουργήσετε ένα προσωπικό διαδικτυακό περιβάλλον για τα παιδιά σας.
• Διαβάστε περισσότερα σχετικά με την αντιμετώπιση των κακόβουλων χρηστών και των ατόμων που χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο ως μέσο παρενόχλησης.
• Μάθετε για τα εργαλεία φιλτραρίσματος του υπολογιστή σας για βοήθεια στη γονική επίβλεψη.
• Χρησιμοποιήστε μηχανές αναζήτησης για παιδιά ή μηχανές αναζήτησης με λειτουργίες γονικού ελέγχου.
• Χρησιμοποιήστε φίλτρα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) για να αποκλείσετε μηνύματα από συγκεκριμένα πρόσωπα ή μηνύματα που περιέχουν συγκεκριμένες λέξεις ή φράσεις.
• Δημιουργήστε έναν κοινό οικογενειακό λογαριασμό ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) στον παροχέα υπηρεσιών Διαδικτύου κι όχι να επιτρέπετε στα παιδιά σας να έχουν το δικό τους λογαριασμό (e-mail).

Από 9 έως 12 ετών

Τα προεφηβικά χρόνια είναι μια περίοδος ραγδαίων αλλαγών στη ζωή των παιδιών. Στην ηλικία αυτή τα παιδιά εξαρτώνται από την οικογένειά τους και αναζητούν περισσότερη ανεξαρτησία. Θέλουν να ξέρουν τα πάντα και έχουν ήδη ακούσει τι υπάρχει στο διαδίκτυο, γι’ αυτό είναι φυσιολογικό να προσπαθήσουν να μάθουν περισσότερα.

Χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο για ν’ αναζητήσουν πληροφορίες σχετικά με σχολικές εργασίες, μεταφορτώνουν μουσικά κομμάτια, χρησιμοποιούν το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, παίζουν διαδικτυακά παιχνίδια και ψηφίζουν για την αγαπημένη τους διασημότητα σε τοποθεσίες θαυμαστών. Ο τρόπος επικοινωνίας με τους φίλους που προτιμούν, είναι τα άμεσα μηνύματα.

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς

• Ορίστε σαφείς κανόνες για τη χρήση του Internet, με τη συμμετοχή του παιδιού σας.
• Τοποθετήστε τους υπολογιστές σε ανοικτό χώρο, από όπου μπορείτε εύκολα να επιβλέψετε τις δραστηριότητες του παιδιού σας, για να μην εκτεθούν σ’ ακατάλληλο υλικό.
• Συμβουλεύετε τα παιδιά σας να χρησιμοποιούν ιστοσελίδες κατάλληλες για την ηλικία τους.
• Επιτρέψτε τους να χρησιμοποιούν μόνο ελεγχόμενα δωμάτια συνομιλίας και ομάδες μηνυμάτων σε αξιόπιστες τοποθεσίες.
• Μιλήστε στα παιδιά σας για τη διαδικτυακή πορνογραφία και καθοδηγήστε τα σε καλές τοποθεσίες σχετικά με την υγεία και τη σεξουαλικότητα.
• Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να σας ενημερώνουν αν κάτι ή κάποιος στο Διαδίκτυο τα κάνει να νιώθουν άβολα ή τα απειλεί, χωρίς να φοβούνται ότι θα τιμωρηθούν.
• Συζητήστε με τα παιδιά σας για τους διαδικτυακούς τους φίλους και τις δραστηριότητές τους, όπως θα συζητούσατε και για τις άλλες δραστηριότητές τους.
• Επιμείνετε ώστε τα παιδιά σας ποτέ να μη συμφωνήσουν να συναντήσουν κάποιο διαδικτυακό φίλο κατά πρόσωπο.
• Μάθετε στα παιδιά σας να μην δίνουν ποτέ προσωπικές πληροφορίες (πραγματικό τους όνομα, ο αριθμός τηλεφώνου, η διεύθυνση ή οι κωδικοί πρόσβασης), όταν χρησιμοποιούν το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, στα δωμάτια συνομιλίας, όταν συμπληρώνουν φόρμες εγγραφής και προσωπικά προφίλ, καθώς και όταν συμμετέχουν σε διαδικτυακούς διαγωνισμούς.
• Μάθετε τα παιδιά σας να μη μεταφορτώνουν προγράμματα χωρίς την άδειά σας, γιατί ίσως να μεταφορτώσουν λογισμικό υποκλοπής ή κάποιον ιό υπολογιστή.
• Μιλήστε στα παιδιά για την υπεύθυνη και ηθική συμπεριφορά στο Διαδίκτυο.

Συμβουλές

• Χρησιμοποιήστε τα εργαλεία για την ασφάλεια στο Internet, για να περιορίσετε τη πρόσβαση σε περιεχόμενα, τοποθεσίες Web ή δραστηριότητες.
• Αποκλείστε αναδυόμενα παράθυρα με προσβλητικό περιεχόμενο, χρησιμοποιώντας τη δυνατότητα που σας δίνει ο Internet Explorer.
• Προσθέστε αποδεκτές τοποθεσίες στον κατάλογο των αγαπημένων ιστοσελίδων για να δημιουργήσετε ένα προσωπικό διαδικτυακό περιβάλλον για τα παιδιά σας.
• Διαβάστε περισσότερα σχετικά με την αντιμετώπιση των κακόβουλων χρηστών και των ατόμων που χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο ως μέσο παρενόχλησης.
• Μάθετε για τα εργαλεία φιλτραρίσματος του υπολογιστή σας για βοήθεια στη γονική επίβλεψη.
• Χρησιμοποιήστε μηχανές αναζήτησης για παιδιά ή μηχανές αναζήτησης με λειτουργίες γονικού ελέγχου.
• Χρησιμοποιήστε φίλτρα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) για να αποκλείσετε μηνύματα από συγκεκριμένα πρόσωπα ή μηνύματα που περιέχουν συγκεκριμένες λέξεις ή φράσεις.
• Δημιουργήστε έναν κοινό οικογενειακό λογαριασμό ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) στον παροχέα υπηρεσιών Διαδικτύου κι όχι να επιτρέπετε στα παιδιά σας να έχουν το δικό τους λογαριασμό (e-mail).

Από 12 έως 14 ετών

Τα παιδιά αυτής της ηλικίας τηρούν γενικά ήπια στάση απέναντι σε συμβουλές. Εξαρτώνται πολύ από τους ενηλίκους ή τα μεγαλύτερα αδέλφια τους για να ερμηνεύσουν τις πληροφορίες στο Internet. Καταλαβαίνουν περισσότερα σχετικά με την εμπειρία τους στο Internet.

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς

• Τοποθετήστε τους υπολογιστές σε ανοικτό χώρο, από όπου μπορείτε εύκολα να επιβλέψετε τις δραστηριότητες του παιδιού σας, για να μην εκτεθούν σ’ ακατάλληλο υλικό.
• Ορίστε σαφείς κανόνες για τη χρήση του Internet, με τη συμμετοχή του παιδιού σας.
• Μάθετε ποια κανάλια συνομιλίας ή ποιες ομάδες μηνυμάτων επισκέπτονται τα παιδιά σας και με ποιους συνομιλούν στο Internet.
• Βεβαιωθείτε ότι τα παιδιά σας δεν επισκέπτονται τοποθεσίες με προσβλητικό περιεχόμενο και δεν δημοσιεύουν προσωπικά δεδομένα ή φωτογραφίες του εαυτού τους.
• Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να σας ενημερώνουν αν κάτι ή κάποιος στο Διαδίκτυο τα κάνει να νιώθουν άβολα ή τα απειλεί, χωρίς να φοβούνται ότι θα τιμωρηθούν.
• Βεβαιωθείτε ότι τα παιδιά αυτής της ηλικίας καταλαβαίνουν ποιες προσωπικές πληροφορίες δεν πρέπει να δίνουν μέσω Internet.
• Αν κάποια τοποθεσία ενθαρρύνει τα παιδιά να υποβάλουν το όνομά τους, ώστε να προσαρμοστεί το περιεχόμενο Web, βοηθήστε τα παιδιά σας να δημιουργήσουν ένα διαδικτυακό ψευδώνυμο που δεν θα αποκαλύπτει τα προσωπικά τους δεδομένα.
• Μάθετε στα παιδιά σας να φέρονται στο Internet υπεύθυνα και ηθικά.

Συμβουλές

• Ρυθμίστε τα εργαλεία για την ασφάλεια της οικογένειας στη μεσαία ρύθμιση ασφαλείας, η οποία πρέπει να εφαρμόζει ορισμένους περιορισμούς στο περιεχόμενο, τις τοποθεσίες Web και τις δραστηριότητες.
• Αποκλείστε αναδυόμενα παράθυρα με προσβλητικό περιεχόμενο, χρησιμοποιώντας τη δυνατότητα που σας δίνει ο Internet Explorer.
• Προσθέστε αποδεκτές τοποθεσίες στον κατάλογο των αγαπημένων ιστοσελίδων για να δημιουργήσετε ένα προσωπικό διαδικτυακό περιβάλλον για τα παιδιά σας.
• Διαβάστε περισσότερα σχετικά με την αντιμετώπιση των κακόβουλων χρηστών και των ατόμων που χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο ως μέσο παρενόχλησης.
• Μάθετε για τα εργαλεία φιλτραρίσματος του υπολογιστή σας για βοήθεια στη γονική επίβλεψη.
• Χρησιμοποιήστε μηχανές αναζήτησης για παιδιά ή μηχανές αναζήτησης με λειτουργίες γονικού ελέγχου.
• Χρησιμοποιήστε φίλτρα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) για να αποκλείσετε μηνύματα από συγκεκριμένα πρόσωπα ή μηνύματα που περιέχουν συγκεκριμένες λέξεις ή φράσεις.

Από 14 έως 18 ετών

Η καθοδήγηση των εφήβων σχετικά με την ασφάλεια στο Διαδίκτυο είναι ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς τις περισσότερες φορές γνωρίζουν περισσότερα από τους γονείς σχετικά με το λογισμικό Διαδικτύου.

Συχνά οι νεότεροι έφηβοι περνούν περιόδους χαμηλής αυτοεκτίμησης, αναζητούν την αποδοχή από φίλους και είναι απρόθυμοι να εκπληρώσουν τις προσδοκίες των γονέων.

Οι μεγαλύτεροι έφηβοι χρειάζονται τόσο την αναγνώριση στην ομάδα, όσο και την ανεξαρτησία και συνήθως, συμβιβάζουν τις αξίες της οικογένειας και τις αξίες των συνομηλίκων.

Στα τελευταία στάδια της εφηβείας, τα παιδιά ωριμάζουν και επικοινωνούν με τον κόσμο σε διανοητικό επίπεδο. Οι έφηβοι είναι ανοικτοί σε νέες ιδέες, αλλά δεν διαθέτουν πείρα ώστε να κρίνουν την εγκυρότητά τους. Χρησιμοποιούν αρκετά τις μηχανές αναζήτησης για να βρουν πληροφορίες στο Διαδίκτυο. Μεταφορτώνουν μουσικά κομμάτια, χρησιμοποιούν άμεσα μηνύματα, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και παίζουν διαδικτυακά παιχνίδια.

Οι περισσότεροι έφηβοι έχουν επισκεφθεί δωμάτια συνομιλίας και ενδεχομένως να έχουν συμμετάσχει σε ιδιωτικές συνομιλίες ή συνομιλίες ενηλίκων. Τα αγόρια αυτής της ηλικίας προσπαθούν να ξεπεράσουν τα όρια και να αναζητούν τοποθεσίες με χιούμορ, παιχνίδια ή πολυμέσα, αλλά και τοποθεσίες με ακατάλληλο υλικό. Τα κορίτσια είναι πιθανότερο να δημιουργούν και να συμμετάσχουν σε κοινωνικά δίκτυα.

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς

• Οι έφηβοι της μεγαλύτερης ηλικίας δεν θα πρέπει να έχουν σχεδόν κανένα περιορισμό στο περιεχόμενο, τις τοποθεσίες Web ή τις δραστηριότητες.
• Με τους μικρότερους σε ηλικία εφήβους θα πρέπει να συνεργαστείτε με τους έφηβους και δημιουργήστε έναν κατάλογο χρήσης του Διαδικτύου στο σπίτι όπου θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται: οι τοποθεσίες, ώρες χρήσης του Διαδικτύου, καθώς και οδηγίες για την επικοινωνία στο Διαδίκτυο, που περιλαμβάνει την επικοινωνία σε δωμάτια συνομιλίας.
• Συνεχίστε να διατηρείτε την επικοινωνία στην οικογένεια όσο περισσότερο ανοιχτή και θετική για τους υπολογιστές μπορείτε.
• Ακόμη και με μεγαλύτερα παιδιά, είναι σημαντικό οι γονείς να έχουν ενεργό ρόλο στην καθοδήγηση του παιδιού τους στη σωστή χρήση του Διαδικτύου.
• Θα πρέπει να είστε διαθέσιμοι, για να βοηθήσετε να καταλαβαίνουν τα ακατάλληλα μηνύματα και να αποφεύγουν τις επικίνδυνες καταστάσεις.
• Οι γονείς ενδέχεται να χρειάζεται να θυμίζουν στους εφήβους ποιες προσωπικές πληροφορίες δεν πρέπει να δίνουν μέσω Internet.
• Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να χρησιμοποιούν ελεγχόμενα κανάλια συνομιλίας και επιμείνετε να παραμένουν στην ανοικτή περιοχή του δωματίου συνομιλίας.
• Βεβαιωθείτε ότι τα παιδιά σας δεν επισκέπτονται τοποθεσίες με επιθετικό περιεχόμενο και δεν δημοσιεύουν προσωπικά δεδομένα ή φωτογραφίες τους.
• Μάθετε στα παιδιά σας να φέρονται στο Internet υπεύθυνα και ηθικά.
• Συζητήστε με τα παιδιά σας για τα τυχερά παιχνίδια στο Διαδίκτυο και τους πιθανούς κινδύνους.
• Οι γονείς θα πρέπει να φυλάνε σε ασφαλές μέρος το δικό τους κωδικό πρόσβασης, ώστε οι έφηβοι να μη συνδέονται με το λογαριασμό των γονέων.
• Βεβαιωθείτε ότι τα παιδιά σας θα ζητήσουν την άδειά σας προτού εκτελέσουν κάποια οικονομική συναλλαγή στο Internet, συμπεριλαμβανομένης της παραγγελίας, της αγοράς ή της πώλησης κάποιου αντικειμένου.

Πρακτικές συμβουλές για να μάθει να παίζει μόνο του -

Qubo: Κατασκευή με μεγάλες ελαφριές πλάκες και μαλακά τουβλάκια για να φτιάξουν ψηλούς και σταθερούς πύργους. Τα παιδιά συνδέουν τις μεγάλες πλάκες, τοποθετούν τα τουβλάκια στις υποδοχές τους, μαθαίνουν τα χρώματα και πειραματίζονται στις ισορροπίες.www.letsplay.gr

Όταν ασχολούμαστε υπερβολικά με ένα μικρό παιδί και το κάνουμε επίκεντρο του ενδιαφέροντός μας, τότε του στερούμε μία από τις πιο σημαντικές ικανότητες που πρέπει να διαθέτει: την ικανότητα να παίζει μόνο του. Πως θα καταφέρουμε λοιπόν να τους μάθουμε την τέχνη του «ανεξάρτητου» παιχνιδιού;

Πολλές φορές το μόνο θέλετε είναι το πιτσιρίκι σας να μπορούσε έστω για 10 λεπτά να παίξει μόνο του χωρίς εσάς δίπλα του. Όσο κι αν έχετε την καλή διάθεση, υπάρχουν στιγμές που ο χρόνος και οι καθημερινές υποχρεώσεις είναι τόσο πιεστικές που το μόνο που ζητάτε είναι 10 λεπτά «ελευθερίας» ίσα-ίσα για να τακτοποιήσετε κάποιες εκκρεμότητές σας.  Αλήθεια, πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα παιδιά μας, τα οποία λόγω του υπερβολικού ενδιαφέροντός μας, δεν έχουν μάθει να απασχολούνται μόνα τους; Κατ' αρχάς, αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να προλάβουμε την κατάσταση.  Πως θα το καταφέρουμε; Ο πιο συνηθισμένος τρόπος είναι να διδάξουμε στα παιδιά μας  την τέχνη του παιχνιδιού.  Γιατί τα παιδιά που ξέρουν πώς να παίζουν - είτε μόνα τους, είτε με παρέα - δεν κινδυνεύουν να εξαρτώνται για κάθε δραστηριότητα από τους γονείς.

Παίζει μόνο του με προϋποθέσεις:

-      Επίβλεψη. Κατ' αρχήν, το άτομο που θα επιβλέπει το παιδί την ώρα που παίζει θα πρέπει να έχει να έχει όλη την προσοχή του στραμμένη στο παιδί (ιδιαίτερα αν είναι μικρό). Δεν θα πρέπει να το αφήνει ούτε μια στιγμή μόνο του, παρά μόνο αν υπάρχει επείγουσα ανάγκη. Και σ' αυτή την περίπτωση θα πρέπει να ενημερώσει το παιδί για την «απουσία» του και να επιστρέψει όσο πιο γρήγορα κοντά του, πριν αρχίζει να διαμαρτύρεται. Ένα παιδί που δεν αισθάνεται ασφάλεια να μείνει μόνο του και το οποίο θα έχει διαρκώς το νου του στη μαμά ή στον μπαμπά που βρίσκεται στο διπλανό δωμάτιο, δεν θα μπορεί να συγκεντρωθεί στοπαιχνίδι του. Το μυαλουδάκι του θα είναι απασχολημένο με το πότε θα επιστρέψετε κοντά του.

-      Καλή παρέα «μετράει». Τα περισσότερα παιδιά, για να παίξουν και να απασχοληθούν μόνα τους χρειάζονται κάποιον που θα καθίσει μαζί τους και θα ξεκινήσουν μαζί το παιχνίδι. Για παράδειγμα:  «Θα βάλω εγώ το πρώτο τουβλάκι, μετά εσύ το δικό σου, μετά πάλι εγώ και μετά βάλε τα υπόλοιπα -εσύ που ξέρεις καλύτερα-  μόνος σου.  Εγώ θα κοιτάω να μαθαίνω».  Αυτό θα συνεχιστεί μέχρι το παιδί να βρει την όρεξη να φτιάξει κάτι μόνο του. Μεγάλη βοήθεια στην τέχνη του «ανεξάρτητου» παιχνιδιού μπορεί να προσφέρει και ένα μεγαλύτερο παιδάκι, το οποίο μπορούμε να καλούμε σπίτι μας. Τα μεγαλύτερα παιδιά ευχαρίστως κατεβαίνουν στο «επίπεδο» των μικρότερων και γίνονται πιο εύκολα αποδέκτες ως πρότυπο «παίκτη» απ' ότι εμείς οι ενήλικες.

-      Παιχνίδια ή αντικείμενα εξερεύνησης. Το παιχνίδι το ορίζουν η ευχαρίστηση, η εξερεύνηση, η ανακάλυψη και η επιβεβαίωση.  Αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά θέλουν παίζοντας ν' ανακαλύπτουν καινούργια πράγματα και να ανακεφαλαιώνουν τις γνώσεις τους. Δηλαδή, να τσεκάρουν αν αυτό που ανακάλυψαν χτες ή προχτές, ισχύει και σήμερα.  Για παράδειγμα: «Χωράνε ακόμη τα μικρά πλαστικά κυβάκια στα μεγαλύτερα;» Γι' αυτό λοιπόν, κατάλληλα παιχνίδια είναι εκείνα που τους προσφέρουν το δέλεαρ του καινούργιου και την σιγουριά του οικείου.  Επίσης, όσον αφορά τα παιχνίδια, αυτό που μετρά δεν είναι μόνο το είδος αλλά και η ποσότητά τους. Αν βάλουμε ένα παιδάκι στη μοκέτα και του αδειάσουμε μπροστά του άπειρα παιχνίδια, μην εκπλαγούμε να το δούμε να απομακρύνεται με την πρώτη ευκαιρία απ' όλο αυτό το χάος των παιχνιδιών.

-      Ενθάρρυνση. Ακόμη κι ένα παιδάκι που του αρέσει να παίζει μόνο του, χρειάζεται και ένα διάλειμμα απ' τις δραστηριότητές του για λίγα χάδια και αρκετή ενθάρρυνση από μας.

Λόγοι για τους οποίους είναι ιδιαίτερα σημαντικό το παιδί να μάθει να παίζει και μόνο του:

1.      Αναπτύσσει τη δημιουργικότητά του

2.      Γίνεται πιο αυτόνομο. Κάτι που αργότερα (πρώτη μέρα στον παιδικό σταθμό ή στο νηπιαγωγείο) θα του φανεί πολύτιμο.

3.      Αποκτά και εξασκεί δεξιότητες που θα το κάνουν να νιώσει ωραία για τον εαυτό του και να αποκτήσει αυτοπεποίθηση. Με αυτόν τον τρόπο, καλύπτει τις ανάγκες του για εκτίμηση και διάκριση.

4.      Δοκιμάσει διάφορους ρόλους και καταστάσεις. Αυτό το βοηθά να αντιμετωπίσει τους φόβους του και να βιώσει την επιτυχία.

5.      Ανακαλύψει τα όρια του εαυτού του, ενισχύσει τον αυτοέλεγχό του και την αίσθηση της επάρκειάς του.

6.      Βελτιώνει την ικανότητα συγκέντρωσης και προσοχής.

7.      Γίνεται πιο ισορροπημένο, έχοντας αναπτύξει από μικρή ηλικία τα δικά του ενδιαφέροντα /χόμπι για δημιουργική απασχόληση.

8.      Εξασφαλίζεται «απελευθέρωση», κάτι που σας χαρίζει ηρεμία  που είναι απαραίτητη για να έχετε ουσιαστική αλληλεπίδραση με το παιδί.

Με απλά λόγια, όταν το μωρό σας είναι περίπου…

Ενός έτους

-      Δυο φορές την μέρα, αφήστε το στην κούνια του, για  περίπου 10 λεπτά, τοποθετώντας μερικά παιχνιδάκια (όχι πολλά) για να απασχοληθεί.

-      Ορίστε μια περιοχή του σπιτιού που θα είναι ο χώρος παιχνιδιού, τον οποίο θα έχετε διαμορφώσει ανάλογα.  Σ' αυτή την περιοχή επιλέξτε την δική σας γωνιά, επισημαίνοντας του ότι «Τώρα που θα παίξεις για λίγο μόνος σου, εγώ θα κάτσω εδώ δίπλα σου να τελειώσω αυτή την δουλειά που έχω.  Σιγά σιγά αυτό θα αποτελέσει και ένα είδος ρουτίνας.

-      Όταν βλέπετε το μωρό απασχολημένο με κάποιο παιχνίδι του, ακόμα και αν έχετε τον χρόνο και την διάθεση, αποφύγετε να ασχοληθείτε μαζί του. Αφήστε το μόνο του για να εξοικειώνεται με την κατάσταση αυτή.

-      Αν πάλι κάποια στιγμή κλάψει ή παραπονεθεί, ασχοληθείτε για λίγο μαζί του, δώστε του κάποιο άλλο παιχνίδι ή αντικείμενο ν' ασχοληθεί και προσπαθήστε διακριτικά να απέχετε.

Δύο ετών

-      Αρχίστε να μιλάτε στο παιδί και να του εξηγείτε πόσο πολύ σας αρέσει να κάνετε πράγματα μόνη σας, όπως το μαγείρεμα, ή το σκούπισμα.  Προτρέψτε το να δοκιμάσει και εκείνο μόνο του με τα παιχνίδια του.

-      Συνδέστε τις δικές σας δραστηριότητες με το παιχνίδι του.  Για παράδειγμα, μπορείτε να του πείτε «Πήγαινε να παίξεις για λίγο μόνος σου, μέχρι να τελειώσω το μαγείρεμα και μετά θα έρθω να μου δείξεις πως παίζεται αυτό το παιχνίδι.  Αλλά πρέπει πρώτα η μανούλα να τελειώσει την δουλειά της».

-      Μην κάνετε το σαλόνι σας έναν απέραντο παιδότοπο.  Αν το παιδί δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί σε ένα παιχνίδι, θα του είναι ακόμα δυσκολότερο στην θέα των πολλών.

-      Αφιερώστε λίγα λεπτά για να εισάγετε το παιδί στο νέο παιχνίδι και αν χρειαστεί να του εξηγήσετε πως μπορεί να παίξει μόνο του.

-      Αποφύγετε να ζητάτε από το παιδί να παίξει για λίγο μόνο του, όταν γυρίζετε από την δουλειά. Καταλαβαίνουμε ότι είστε κουρασμένη και ότι θα θέλατε να κάνετε κάποιες δουλειές πρώτα, αλλά σκεφτείτε ότι του έχετε λείψει όλη μέρα και το μόνο που ζητά είναι την παρουσία σας και την προσοχή σας. Γι' αυτό φροντίστε να ασχοληθείτε μαζί του τουλάχιστον μισή ώρα και μετά προτείνετέ του είτε να σας βοηθήσει σε μερικές δουλειές, είτε να παίξει μόνο του.

-      Επιβραβεύστε το λέγοντάς του «Τι όμορφα πράγματα φτιάχνεις μόνος σου» και όχι «τι καλά που παίζεις μόνο σου».

3 ετών και πάνω

-  Φροντίστε απλά να στέκεστε παραδίπλα και να το παρακολουθείτε χωρίς παρεμβάσεις και σχόλια.

-  Αποφύγετε τον πληθυντικό όταν του απευθύνεστε… «Τι χρώμα θα κάνεις το λουλούδι σου;» και όχι «τι χρώμα θα το κάνουμε;»

-  Σταδιακά προσπαθήστε όλο και περισσότερο να μην βρίσκεστε δίπλα του κάθε φορά που παίζει. Δεν εξαφανιζόμαστε απ' το δωμάτιο αμέσως μόλις ξεκινήσει να παίζει το παιδί. Αντίθετα το επιβλέπουμε, μπαινοβγαίνουμε ανά τακτά χρονικά διαστήματα έτσι ώστε η παρουσία μας να είναι αισθητή, για να νιώθει ασφάλεια.

-  Δοκιμάστε να φύγετε για λίγο από το δωμάτιο με μία πρόφαση «Χτυπάει το τηλέφωνο, πάω να δω ποιος είναι και έρχομαι».  Αυτή η «απουσία» σας φροντίστε να είναι ολιγόλεπτη και σταδιακά αυξάνετε τον χρόνο ώσπου κάποια στιγμή να μπορείτε να πείτε «είμαι δίπλα, ότι χρειαστείς φώναξε με».

Όταν προκαλεί

Σε ορισμένες περιπτώσεις το πρόβλημα δεν έχει σχέση μόνο με την δυσκολία των παιδιών να παίζουν μόνα τους, αλλά και με την ικανότητά τους να προκαλούν.  Τα μικρά προκαλούν με διάφορους τρόπους:  Κάποια πετούν κάτω τα παιχνίδια τους όταν νιώθουν ότι δεν έχουν όλη την προσοχή στραμμένη πάνω τους ή χτυπούν την μαμά - μπαμπά όταν δεν τα παρακολουθεί.

-      Αν το παιδί σας χτυπήσει κατά την διάρκεια του παιχνιδιού: Μην του δείξετε ότι πονέσατε, γιατί η αντίδραση αυτή θα το ιντριγκάρει ακόμη περισσότερο.  Απομακρυνθείτε από κοντά του, πείτε του ότι δεν σας αρέσει το ξύλο και η βία και επιστρέψτε στις δραστηριότητές σας.

-      Αν το παιδί πετάει τα παιχνίδια του: Οι φωνές σας και οι νουθετήσεις, πιστέψτε μας, δεν θα φέρουν αποτέλεσμα. Σκεφτείτε ότι αυτό που επιδιώκει ουσιαστικά είναι να τραβήξει τη προσοχή σας. Αντιδράστε όσο το δυνατόν πιο αδιάφορα.  Αντί να το τιμωρήσετε, αναθέστε του μια δουλειά η οποία θα το απασχολήσει και θα του αλλάξει τα σχέδια.  Επιβραβεύστε το μόλις την κάνει.

- See more at: http://www.imommy.gr/nipia/anaptiksi/article/4076/praktikes-symboyles-gia-na-mathei-na-paizei-mono-toy/#sthash.y0r2gwcQ.dpuf

Μας ρωτήσατε, απαντάμε…

 «Όταν δεν τρώει ενώ πεινάει, πρέπει να ετοιμάζω κάτι άλλο;»

Κατά την διάρκεια της προσχολικής ηλικίας οι προτιμήσεις και οι συνήθειες στη διατροφή αλλάζουν. Το παιδί με την άρνησή του δοκιμάζει τα όρια σας και προσπαθεί να σας επιβληθεί. Πρέπει να έχετε σταθερή και ξεκάθαρη στάση και να αντιδράτε με ήρεμο τρόπο. Δεν πρέπει να ετοιμάζετε άλλο φαγητό στο παιδί και να μην του δίνετε επιλογές (αν συμβαίνει επανειλημμένα). Αν παραλείψει ένα γεύμα θα το αναπληρώσει με το επόμενο. Μην το αφήσετε να σας χειρίζεται… μπορείτε απλά να πείτε «Αυτό είναι το φαγητό μας σήμερα. Αν θέλεις κάτι άλλο θα στο έχω μια άλλη φορά». Εξάλλου όταν θα του το δώσετε, δεν θα το θέλει πια! Αν συμβεί το αντίθετο, το παιδί θα αναπτύξει την συγκεκριμένη διατροφική συμπεριφορά. Προσπαθείτε να εμπλουτίζετε τα καθημερινά του γεύματα με αγαπημένες του τροφές. Οι διατροφικές επιθυμίες του παιδιού μπορεί να αλλάζουν μέρα με την μέρα.

«Τι γίνεται όταν ένα παιδί 3 ετών αρνείται να φάει μεσημεριανό φαγητό;
Πίνει γάλα, τρώει κρέμες και γιαούρτια. Πρέπει να επιβληθείς για να φάει ή το αφήνεις;»

Η διατροφή των νηπίων είναι γεμάτη απόρριψη και αρνητισμό εξαιτίας της επιθυμίας τους να ανακαλύψουν τα όριά τους. Οι γονείς συνειδητά ή υποσυνείδητα επηρεάζουν τις συνήθειες των μικρών παιδιών, γιατί τα παιδιά έχουν την τάση να τους μιμούνται και τους θεωρούν πρότυπα συμπεριφοράς. Από την άλλη, η όρεξη των νηπίων είναι συνήθως ασταθής και απρόβλεπτη. Το παιδί μπορεί να καταναλώσει με λαιμαργία το ένα γεύμα και να αρνηθεί εντελώς το επόμενο. Οι γονείς οφείλουν να αντιδράσουν με ηρεμία και σταθερότητα. Δεν επιβάλλεστε ούτε πιέζετε το παιδί να φάει και ακολουθείστε μια διατροφική τακτική. Αρχικά, φροντίστε η καθημερινή του διατροφή να είναι υγιεινή και κατανεμημένη σε μικρά γεύματα, περιλαμβάνοντας και τις τροφές της αρεσκείας του (γάλα, γιαούρτια, κρέμες, κτλ). Προσπαθείτε να μην τσιμπολογάει κατά την διάρκεια της ημέρας ώστε να πεινάει την ώρα του μεσημεριανού φαγητού. Να το επαινείτε σε κάθε αλλαγή της διατροφικής του συμπεριφοράς. Όμως, το φαγητό δεν πρέπει να γίνεται αντικείμενο επιβράβευσης ή τιμωρίας (π.χ. αν φας το φαγητό σου θα σου δώσω…).

«Πως καταλαβαίνουν τα μικρά παιδιά το ναι και το όχι; Δεν θέλουν να το καταλάβουν;»

Τα πολύ μικρά παιδιά (έως 2 ετών περίπου) δρουν κυρίως αυθόρμητα και συναισθηματικά. Δεν έχουν την γνωστική ωρίμανση να αντιλαμβάνονται τις συνέπειες των πράξεών τους, δεν μπορούν να δουν μια κατάσταση από την οπτική γωνία του άλλου και δεν μπορούν να αναθεωρήσουν τις πράξεις τους και να τις τροποποιήσουν όταν επιθυμούν κάτι.
Σε παιδιά από 2 ετών, η θέσπιση ορίων πρέπει πάντα να συνοδεύεται από μια εξήγηση των λόγων για τους οποίους τίθενται. Από 21/2 ετών, ένα παιδί έχει μεγαλύτερη αίσθηση των συνεπειών των πράξεών του και μαθαίνει να ελέγχει τη συμπεριφορά του, να δέχεται κανόνες, να εκφράζει με υγιή τρόπο τα συναισθήματά του, να είναι σε θέση να αποφύγει κινδύνους και γενικότερα να γίνεται υπεύθυνο. Όσο μεγαλώνει το παιδί, τα όρια πρέπει να προσαρμόζονται συνεχώς στο αναπτυξιακό του επίπεδο και να σχετίζονται με τις δυνατότητες που έχει αποκτήσει.

«Πως μπορούμε να βοηθήσουμε ένα παιδί ηλικίας 3 ετών το οποίο αντιδρά αρνητικά; (λέει πολύ συχνά όχι).»

Τα παιδιά στην ηλικία των 2-3 ετών αρχίζουν να επαναλαμβάνουν την λέξη «όχι» προσπαθώντας να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση – για να δουν μέχρι «που περνάει το δικό τους» απέναντι στην εξουσία των γονιών. Είναι απόλυτα φυσιολογικό να συμβαίνει αυτό, μιας και τα παιδιά σε αυτήν την ηλικία βλέπουν τον κόσμο σαν ένα μεγάλο μέρος στο οποίο δεν έχουν κανέναν έλεγχο. Έτσι, το μοναδικό που μπορούν να κάνουν, είναι να ασκήσουν ένα είδους έλεγχο απέναντι στους γονείς τους. Ωστόσο, αυτή η συνεχής άρνηση, φέρνει αρκετές φορές τους γονείς σε αδιέξοδο, σπρώχνοντάς τους ενδεχομένως στο να γίνονται ακόμα πιο αυστηροί, προσπαθώντας να επανακτήσουν την εξουσία. Δυστυχώς, όσα περισσότερα όχι λένε οι γονείς, τόσα περισσότερα όχι θα λάβουν από το παιδί. Όταν κάθε μας πρόταση ξεκινά με κάτι τόσο αρνητικό και προστακτικό τότε, ακόμα και σε μεγαλύτερες ηλικίες, η πρώτη αντίδραση θα είναι βεβαίως ένα μεγάλο «Όχι». Για να καλύπτουν τα παιδιά την ανάγκη να νιώθουν ότι ελέγχουν έστω και λίγο την ζωή τους, να τους δίνεται επιλογές. Με λίγα λόγια και ξεκάθαρα.

Το να λένε τα παιδιά όχι είναι απόλυτα φυσιολογικό. Το να λένε μόνο όχι, σημαίνει πως κάπου βάλαμε το πετραδάκι μας κι εμείς. Μάθετε στο παιδί σας να επικοινωνεί σωστά με το παράδειγμά σας. Φερθείτε του με μεγαλύτερη εμπιστοσύνη, κάντε υπομονή και σε λίγο δεν θα πιστεύετε πόσο συνεργάσιμο μπορεί να γίνει ένα παιδί!

«Το παιδί μου βαριέται να μιλήσει. Ή όταν θέλει να ζητήσει κάτι δεν μου το λέει καθαρά. Τι μπορώ να κάνω εγώ σαν γονιός για να το ενθαρρύνω να μιλάει σωστά;»

Το παιδί σας βαριέται να μιλήσει γιατί πιθανόν προσπαθεί να τραβήξει την προσοχή σας. Αφιερώστε του χρόνο και επικοινωνείτε περισσότερο μαζί του. Πολλές φορές, δεν έχει σημασία η ποσότητα του χρόνου που περνάμε με το παιδί, αρκεί ο χρόνος αυτός να είναι ποιοτικός. Αυτήν την συμπεριφορά την εμφανίζει μόνο σε σας ή και σε άλλους χώρους; Αν εντοπίσετε ότι σε άλλες δραστηριότητες μιλάει καθαρά (π.χ. στον παιδικό σταθμό) το παροτρύνετε με ήρεμο τόνο να επαναλάβει την πρόταση (π.χ. «δεν το κατάλαβα καλά, πες το ξανά» κ.τ.λ.).

Προσπαθείτε να του δίνετε καθημερινά ερεθίσματα για να συζητάτε (π.χ. πολλές ερωτήσεις σχετικά με το πώς πέρασε τη μέρα του). Να το επαινείτε σε κάθε θετικό βήμα αλλαγής της συμπεριφοράς του.

«Λέει συχνά όχι σε ερωτήσεις, π.χ. έλα να ντυθούμε. Είναι σωστό να το μαλώσω ή να το καλοπιάσω;»

Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας ζουν σε ένα εγωκεντρικό κόσμο και θέλουν να κάνουν αυτά που θέλουν, όταν το θέλουν.

Δεν μαλώνετε, ούτε καλοπιάνετε το παιδί. Αντιδράτε με ήρεμο τρόπο, χωρίς φωνές και λέτε με σταθερό τόνο στο παιδί ότι είναι ώρα να ντυθούμε. Η συμπεριφορά σας πρέπει να χαρακτηρίζεται από συνέπεια και σταθερότητα. Το παιδί δοκιμάζει τα όρια σας. Πείτε στο παιδί αυτό που θέλετε να κάνει και όχι αυτό που δεν θέλετε.

«Όταν δεν υπάρχει πατέρας στο σπίτι πως γίνεται αυτονόμηση του παιδιού από την μητέρα;»

Τα παιδιά που ζουν μόνο με την μητέρα τείνουν  να προσκολλώνται σε αυτήν και οι μητέρες αντίστοιχα στο παιδί τους διατηρώντας μια υπερπροστατευτική στάση. Πρέπει να ενισχύσετε τη σιγουριά και την αυτοπεποίθησή του και προσπαθείτε να αφήνετε στο παιδί αρκετό χώρο ώστε να αναπτύσσει την αυτονομία του.

Δίνετε πρωτοβουλίες στο παιδί σας, επιτρέψτε του να συναναστρέφεται με συνομήλικα παιδιά και παράλληλα να αναπτύσσει σχέσεις με άλλους ενήλικες που εμπιστεύεστε χωρίς να είστε εσείς συνεχώς παρούσα. Έτσι θα αυτονομείται και δεν θα είναι «κρεμασμένο» συνεχώς πάνω σας.

Διατηρείτε σταθερές αρχές και ωράρια στην καθημερινότητά σας, ώστε το παιδί να μάθει από μικρό πως πρέπει οπωσδήποτε να σέβεται κάποια όρια. Προγραμματίστε όσο μπορείτε την ζωή σας όσον αφορά στον επαγγελματικό και οικονομικό τομέα.

Προσπαθήστε να μην δείχνετε αδύναμη και εξουθενωμένη, αλλά ούτε και σκληρή απέναντι στο παιδί σας. Μην παραμελείτε την προσωπική σας ζωή. Επιδιώξτε να έχετε σχέσεις με φιλικές ή συγγενικές οικογένειες, ώστε το παιδί να βιώσει το οικογενειακό πρότυπο.

Όσο πιο ισορροπημένα ανατραφεί το παιδί σας τόσο πιο αυτόνομο και συναισθηματικά ώριμο θα γίνει στην μετέπειτα ζωή του.

«Σε ποια ηλικία ντύνονται μόνα τους; Μήπως δεν τα βοηθάω εγώ;»

Τον τρίτο χρόνο η σκέψη του παιδιού ωριμάζει και οι κινήσεις του γίνονται πιο επιδέξιες. Το παιδί γίνεται όλο και πιο αυτοδύναμο, η επιδεξιότητά του στο ντύσιμο βελτιώνεται σταθερά, παρόλο που χρειάζεται ακόμα καθοδήγηση.  Στην ηλικία 3-4 ετών έχει την κατάλληλη ωριμότητα και τον απαραίτητο συντονισμό κινήσεων ώστε να αρχίζει να βάζει μόνο του τα ρούχα του με την βοήθεια και την παρότρυνσή σας.
Στην ηλικία των 5-6 ετών πρέπει να είναι σε θέση να αναλάβει μόνο του το ντύσιμό του, εκτός από το δέσιμο των κορδονιών των παπουτσιών που θα μάθει πραγματικά να δένει στα 6 του χρόνια.

«Η κόρη μου είναι 3 ετών. Κρατάει τα κακά της και σφίγγεται για να μην τα βγάλει. Μένει και επτά ημέρες χωρίς να ενεργηθεί. Ταλαιπωρείται και κλαίει. Τι να κάνω;»

Όταν αρχίζει ο έλεγχος των σφικτήρων (ενούρηση, εγκόρπιση) το παιδί βιώνει την πρώτη εμπειρία ελέγχου σε μια ενστικτώδη ορμή. Αν όμως οι γονείς ανοίγουν διάλογο με το παιδί τους, δείχνουν χαρά και εκδηλώνουν την ικανοποίησή τους, το παιδί θα κατανοήσει τη σημασία αυτής της λειτουργίας και θα αναπτύξει ανάλογη συμπεριφορά. Εξετάζετε αν είναι οργανική η αιτία (δυσκοιλιότητα – αίσθηση πόνου), φροντίζετε η διατροφή  του παιδιού σας να είναι πλούσια σε φυτικές ίνες και επικοινωνήστε με τον παιδίατρό σας.

Αν δεν τίθεται οργανικό πρόβλημα, το παιδί θέλει την προσοχή σας και δοκιμάζει τα όρια σας. Αφιερώστε χρόνο και οι δυο γονείς στο παιδί σας και μην του μεταδίδετε την ανησυχία σας. Εάν το παιδί φοβάται να πάει στην τουαλέτα βοηθείστε να ξεπεράσει τους φόβους του σταδιακά, συνοδεύοντάς το στον χώρο. Το παιδί θα δυσκολευτεί να κάνει τα κακά του αν έχει άγχος. Μπορείτε να του δώσετε ένα βιβλίο ή ένα παιχνίδι προκειμένου να το βοηθήσετε να χαλαρώσει. Σε κάθε βήμα προόδου του να το ενθαρρύνετε και να το επαινείτε. Δεν πρέπει να ασκείτε πίεση και να υπάρχει συνεχής υπενθύμιση.

«Όταν ακόμα και στο παιχνίδι ζητούν την παρουσία της μαμάς εγώ πρέπει να συμμετέχω; Τι γίνεται άμα δεν θέλουν να παίξουν μόνα τους;»

Όταν τα παιδιά ζητούν έντονα την παρουσία της μητέρας και στο παιχνίδι επιζητούν την προσοχή σας. Αφιερώστε τους χρόνο. Κανονίστε κάποια ώρα μέσα στην ημέρα να είναι αφιερωμένη στα παιδιά σας. Έτσι, θα περνάτε ποιοτικό χρόνο μαζί και δεν θα τους λείπει το παιχνίδι μαζί σας.

Συμμετέχετε αρχικά στο παιχνίδι των παιδιών και δίνοντάς τους κατάλληλα ερεθίσματα σταδιακά απομακρύνεστε και τα αφήνετε να παίζουν μόνα τους στον ίδιο χώρο του σπιτιού που βρίσκεστε. Έτσι αισθάνονται την παρουσία σας.

Δεν είναι κακό να πείτε στο παιδί πως δεν μπορείτε να παίξετε μαζί τους τη στιγμή που το ζητάνε, αλλά πρέπει να περιμένουν να τελειώσετε την δουλειά σας πρώτα. Έτσι θα αποκτήσουν υπομονή. Αρκεί βέβαια να τηρήσετε κι εσείς το λόγο σας!

Διαμορφώστε κατάλληλα το δωμάτιό τους ώστε να μπορούν να παίζουν μόνα τους. Ενισχύστε την ανεξαρτησία τους. Ενθαρρύνετέ τα να παίξουν μόνα τους. Δείξτε τους εμπιστοσύνη. Ένας καλός τρόπος είναι να τους δώσετε κίνητρο, όπως να κάνουν μόνα τους ένα παζλ και να σας το δείξουν όταν τελειώσει. Πρέπει να επιβραβεύετε πάντα κάθε θετικό βήμα που κάνουν.

«Πως πρέπει να αντιμετωπίσω τον παιδικό αυνανισμό; Να το αγνοήσω και θα το κόψει; Είναι φυσιολογικό αυτό να αρχίσει από ηλικία 2 ετών; »

Ο παιδικός αυνανισμός είναι φυσιολογική αντίδραση του παιδιού στα πλαίσια της προσπάθειας εξερεύνησης του σώματός του. Μεταξύ 18 μηνών και 3 ετών πειραματίζεται, εξερευνά το σώμα του με τα μάτια του και την αφή και αποκτά σιγά-σιγά την αίσθηση της σωματικής του ακεραιότητας (στο μικρό αγόρι το φύλλο είναι ορατό). Ο παιδικός αυνανισμός είναι συνηθισμένο γεγονός όταν δεν είναι υπερβολικός.

Όσο το παιδί είναι κάτω των 3 ετών, να μην ανησυχείτε γιατί έχει την ανάγκη να αισθανθεί πως αναγνωρίζετε την ταυτότητά του – την οποία ανακαλύπτει μόνο του – και πως είστε περήφανοι που είναι αγόρι ή κορίτσι.

Δεν πρέπει να απαγορεύετε στο παιδί να αγγίζει τα γεννητικά του όργανα γιατί αυτή η ανακάλυψη του σώματός το συμβάλλει στην ανάπτυξή του. Το παιδί συνειδητοποιεί πως ορισμένα μέρη του σώματός του προσφέρουν ευχαρίστηση καθώς και κάποια αισθήματα περιέργειας και χαλάρωσης. Δεν κάνετε αρνητική κριτική («αυτό που κάνεις είναι βρώμικο και αηδιαστικό») δημιουργώντας του αισθήματα ενοχής. Προσπαθείτε να του αποσπάτε την προσοχή με κάποιο παιχνίδι για να απασχολεί τα χέρια του.

«Είναι προβληματικό το γεγονός ότι ένα κορίτσι 4 ετών ενδιαφέρεται με πάθος, περισσότερο για τα αυτοκινητάκια και τα άλογα παρά για την Barbie; Δείχνει κάτι για τον ψυχισμό και τη δομή του χαρακτήρα;»

Σε καμία περίπτωση δεν θα έπρεπε να αντιμετωπίσουμε ως «προβληματική» μία ένδειξη προτίμησης για αυτοκινητάκια από ένα κορίτσι. Τέτοιου είδους στερεότυπα έχουν προ πολλού καταρριφθεί από τους επιστήμονες οι οποίοι πλέον υποστηρίζουν την ελεύθερη και απρόσκοπτη επιλογή παιχνιδιών από τα παιδιά. Κάθε άνθρωπος άλλωστε, έχει διαφορετικές προτιμήσεις και δεξιότητες οι οποίες καλό είναι να μην παρεμποδίζονται από τους γύρω του, λόγω προκαταλήψεων.

Ακριβώς το ίδιο ισχύει και για τα παιδιά τα οποία έχουν κάθε δικαίωμα να παίζουν αυτά που τα ίδια επιλέγουν και όχι κάτι κατευθυνόμενο από τους μεγάλους.

«Μέχρι που είναι φυσιολογικό να μιμείται τους συνομήλικους; Δείχνει δομή χαρακτήρα που θα επηρεάζεται πολύ από τους άλλους και στην ενήλικη ζωή του;»

Ο άνθρωπος είναι εν γένει μιμητικό ον. Μέσω της μίμησης μαθαίνει να περπατά, να μιλά, να συμπεριφέρεται. Πρότυπο για κάθε παιδί είναι οι γονείς, τα μεγαλύτερα αδέλφια, οι δάσκαλοι. Η διάθεσή του να μιμηθεί «μαρτυρά» τη φυσιολογική του εξέλιξη και τη φιλομάθεια που το διακατέχει και σε καμιά περίπτωση δεν εγείρει λόγους ανησυχίας.

«Η ισχυρή προσωπικότητα του μεγαλύτερου παιδιού συνήθως επηρεάζει την προσωπικότητα του μικρότερου;»

Οι γονείς και τα μεγαλύτερα αδέλφια λειτουργούν συνήθως ως πρότυπο των μικρότερων παιδιών, καθώς είναι τα πρώτα άτομα με τα οποία έρχεται σε επαφή και με τα οποία περνά το μεγαλύτερο κομμάτι της μέρας του. Δεν πρέπει όμως να μας ανησυχεί κάτι τέτοιο, καθώς είναι απόλυτα φυσιολογικό –και απαραίτητο- για την εκμάθηση δεξιοτήτων και την ολόπλευρη ψυχοσωματική εξέλιξη του παιδιού.

«Το παιδί μου θέλει να το ταΐζω εγώ. Δεν τρώει μόνο του στο σχολείο. Τι πρέπει να κάνω εγώ ώστε να μάθει να τρώει μόνο του; Επίσης, ζητάει συνεχώς να του πάρω ό,τι παιχνίδια βλέπει στις διαφημίσεις ή από τα άλλα παιδιά. Είναι πολύ επίμονο όταν θέλει κάτι. Αν ζητήσει κάτι και δεν του κάνω το χατίρι μπορεί να κλαίει για πολλή ώρα. Όταν συμβαίνει αυτό, τι πρέπει να κάνω;»

Είναι αρχικά σημαντικό να κατανοήσουμε ότι το παιδικό κλάμα δεν είναι πάντα αποτέλεσμα κάποιας υπαρκτής ανάγκης του που δεν έχει ικανοποιηθεί. Κάποιες φορές το «χρησιμοποιεί ως το ύστατο επιχείρημα» κατάκτησης των επιθυμιών του. Όσο μικρό κι αν είναι το παιδί, μπορεί να καταλάβει ότι μας χειρίζεται μέσω του κλάματός του, οπότε δεν θα πρέπει να του επιτρέψουμε να το κάνει αυτό.

Αναφορικά τώρα με το ζήτημα του φαγητού, δεν σπανίζουν οι περιπτώσεις των παιδιών που, ενώ τρώνε μόνα τους στο σπίτι, στο σχολείο περιμένουν να τα ταΐσουν οι παιδαγωγοί ή το αντίστροφο. Από αυτό συμπεραίνουμε ότι τα παιδιά συχνά μπορούν να φάνε μόνα τους αλλά δεν το κάνουν.

Μπορεί ακόμα και να χρησιμοποιούν το φαγητό ως συναισθηματική απειλή για τους γονείς τους ή ως τρόπο να τους κάνουν να ασχοληθούν μαζί τους!

Δείχνουμε λοιπόν, με το παράδειγμά μας, στα παιδιά πώς πρέπει να κρατάμε το κουτάλι και το πιρούνι (καλύτερα να μην τους δώσουμε μαχαίρι αν είναι κάτω από 5 ετών) κι έπειτα είμαστε επιεικείς με ενδεχόμενα λάθη του παιδιού που θα οδηγήσουν στο να λερωθεί ή να χύσει λίγο από το φαγητό του.

«Τι απαντάμε στο παιδί μας όταν μας λέει “ο τάδε με χτύπησε, ο τάδε μου πήρε το παιχνίδι μου και δεν μου το δίνει”»

Είναι προτιμότερο να μην ενθαρρύνουμε την επιθετικότητα του παιδιού μας, ακόμα κι αν ενοχληθούμε κι εμείς οι ίδιοι ακούγοντας ότι το χτύπησε κάποιος συμμαθητής του. Καταστέλλουμε με τα λόγια μας την ανταποδοτική συμπεριφορά και προτιμούμε το διάλογο. Του προτείνουμε να συζητάει το πρόβλημά του με τα παιχνίδια, μια και έτσι αποκτά εργαλεία διαπραγμάτευσης και επιχειρηματολογίας, που θα εξελίξει μεγαλώνοντας και θα του είναι εξαιρετικά χρήσιμα. Αν παρόλα αυτά υπάρχει κάποιος ιδιαίτερα επιθετικός συμμαθητής του και δεν μπορεί να συζητήσει μαζί του, μπορούμε να του προτείνουμε να ζητήσει την συνδρομή της νηπιαγωγού ή της δασκάλας και να αποφεύγει την συναναστροφή μαζί του.

«Πόσο σημαντικό πράγμα είναι η υπακοή και η πειθαρχία;»

Η πειθαρχία είναι σημαντική, καθώς μέσω αυτής οδηγείται το παιδί στην εκμάθηση χρήσιμων δεξιοτήτων και κοινωνικά αποδεκτών συμπεριφορών. Μέσω αυτής εξάλλου, αντιλαμβάνεται «τα όρια εντός των οποίων θα κινηθεί». Κάτι τέτοιο όμως, δεν συνεπάγεται σε καμιά περίπτωση την υποχρέωση του παιδιού για τυφλή υπακοή. Αντίθετα, συνεπάγεται την υποχρέωση γονέων και εκπαιδευτικών να του εξηγούν τους λόγους για τους οποίους του ζητούν να κάνει το καθετί και να συζητούν μαζί του αντί να το διατάζουν. Μόνο έτσι το βοηθούν να αναπτύξει κριτική ικανότητα και επιχειρήματα, παρεμποδίζοντας έτσι την μετατροπή του σε ένα άβουλο εκτελεστή εντολών.

«Πως μπορούμε να βγάλουμε το παιδί από το κρεβάτι μας κατά τον νυχτερινό ύπνο;»

Είναι προτιμότερο το παιδί να κοιμάται εξ αρχής στο δικό του κρεβάτι. Όσο δύσκολη κι αν φανεί αυτή η αλλαγή στους γονείς που έχουν συνηθίσει να βάζουν το παιδί στο δικό τους κρεβάτι και να το μεταφέρουν στο δωμάτιό του αφού αποκοιμηθεί, είναι όμως απαραίτητη, προκειμένου να γίνουν κατανοητά τα όρια στο παιδί και να συντελεστεί χωρίς προβλήματα η ψυχολογική εξέλιξή του. Αυτό συμβαίνει, γιατί πρέπει κάθε μέλος της οικογένειας να γνωρίζει την θέση του μέσα σε αυτήν και όταν το παιδί κοιμάται στο ίδιο κρεβάτι με το γονιό, σίγουρα δεν διευκολύνεται ο καθορισμός της θέσης του στο οικογενειακό πλαίσιο.

«Η κόρη μου είναι 3 ετών, κλαίει και ξυπνάει μέσα στην νύχτα όταν κοιμάται στο δωμάτιό της μόνη της. Τι να κάνω όταν ξυπνάει την νύχτα και θέλει να κοιμηθεί μαζί μας;»

Η συζήτηση με τα παιδιά μας, συνάδει στην καλύτερη επικοινωνία μας μαζί τους ενώ παράλληλα, τα βοηθάει να κατανοήσουν καλύτερα τους λόγους για τους οποίου γίνονται κάποια πράγματα και άρα, να ωριμάσουν γρηγορότερα.

Ως εκ τούτου, θα ήταν πολύ χρήσιμο να εξηγήσουμε στο παιδί ότι έχει το δικό του δωμάτιο (…”ώστε να μπορείς να απλώσεις τα παιχνίδια σου και να μην σε ενοχλεί κανείς”) και η μαμά έχει το ίδιο δωμάτιο με τον μπαμπά. Καθένας θα πρέπει να κοιμάται στο δικό του δωμάτιο (και μέσω της συζήτησης θα βοηθήσουμε το παιδί να το καταλάβει αυτό), αν και ίσως χρειαστεί μια περίοδος προσαρμογής, όπου ο γονιός θα παραμένει στο παιδικό δωμάτιο, διαβάζοντας κάποιο παραμύθι ή τραγουδώντας ένα νανούρισμα, μέχρι να αποκοιμηθεί το παιδί. Το παιδί θα ένιωθε περισσότερη σιγουριά αν του εξηγούσαμε ότι είμαστε πολύ κοντά και θα σπεύσουμε αμέσως δίπλα του οποτεδήποτε μας χρειαστεί, έστω κι αν είμαστε στο διπλανό δωμάτιο.

«Πως θα κόψουμε την πάνα στον ύπνο;»

Η πάνα στον ύπνο θα «κοπεί» με τον ίδιο τρόπο που κόπηκε κατά την διάρκεια της ημέρας. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται να τηρηθεί ένα πρόγραμμα «επισκέψεων» στην τουαλέτα. Κάτι τέτοιο φυσικά θα ήταν ευκολότερο να πραγματοποιηθεί κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών., ώστε να έχουν και οι γονείς τον χρόνο να βοηθήσουν το παιδί στον προγραμματισμό των νέων του συνηθειών (στις διακοπές και στην θάλασσα άλλωστε τα «ατυχήματα» αντιμετωπίζονται ευκολότερα!) και να μην εγκλωβίζεται στο διαμέρισμα.

«Για τα νυχτερινά «ατυχήματα» τουαλέτας (όταν έχει διαπιστωθεί ότι δεν υπάρχει πρόβλημα υγείας) δεν λέμε ποτέ τίποτα επικριτικό. Τι μπορούμε να πούμε ή να κάνουμε ;»

Είναι προτιμότερο να ενθαρρύνουμε το παιδί να αποκτήσει τις συνήθειες των μεγάλων με το θετικό μας παράδειγμα και όχι με επικριτικό ύφος. Για τα παιδιά δεν είναι τίποτα δεδομένο, οπότε πρέπει να εξηγήσουμε τα πάντα με υπομονή και απλό τρόπο. Αν δυσκολευόμαστε να εξηγήσουμε οι ίδιοι, μπορούμε να βοηθηθούμε από σχετικά παραμύθια, που προτρέπουν τα παιδιά με χιούμορ και εύπεπτο τρόπο να ακολουθήσουν τις επιθυμητές συνήθειες συμπεριφοράς στην τουαλέτα. Αν όμως τα νυχτερινά «ατυχήματα» επιμένουν, σίγουρα θα βοηθήσει η τήρηση προγράμματος «επισκέψεων» στην τουαλέτα.

Βεβαιωνόμαστε, δηλαδή, ότι το παιδί θα πάει στην τουαλέτα μετά από κάθε γεύμα, όπως επίσης, πριν και μετά τον ύπνο. Ίσως μάλιστα χρειαστεί να το ξυπνάμε μια φορά στην μέση του νυχτερινού ύπνου, ώστε να μάθει να χρησιμοποιεί την τουαλέτα και να εξαλειφθούν τα «ατυχήματα».

«Είναι 3,5 ετών και μερικές φορές «βρέχει» το κρεβάτι του. Τι να κάνω;»

Σε καμία περίπτωση δεν φωνάζουμε στο παιδί, ούτε του μιλάμε απότομα. Μεμονωμένα, άλλωστε, μικροατυχήματα είναι δυνατόν να συμβούν σε όλες τις ηλικίες (ακόμα και στους μεγάλους!). Άρα δεν συμπεριφερόμαστε σαν να συνέβη κάτι σπουδαίο ή ντροπιαστικό, αλλά ζητάμε στο παιδί να μας βοηθήσει να αλλάξουμε μαζί τα σεντόνια του. Αν όμως δούμε ότι το φαινόμενο αρχίζει να επαναλαμβάνεται ακολουθούμε όσα είπαμε παραπάνω.  Χωριστή, φυσικά, είναι η αντιμετώπιση περιπτώσεων όπου το παιδί έχει μόλις αποκτήσει αδελφάκι, οπότε και συμβουλευόμαστε κάποιον ψυχολόγο ώστε να αντιμετωπίσουμε την νυχτερινή ενούρηση.