Συσσωρεύονται και πάλι εμπόδια στην ομαλή εφαρμογή του Μνημονίου καθώς δεν επιλύονται έγκαιρα και με αποτελεσματικό τρόπο χρονίζοντα προβλήματα που οφείλονται σε συνεχιζόμενες λειτουργικές αδυναμίες του κράτους. Αυτά αναφέρει στο εβδομαδιαίο δελτίο της η Alpha Bank, επισημαίνοντας την πηγή των προβλημάτων της εφαρμογής του μνημονίου.
Τα προβλήματα αυτά έχουν κυρίως σχέση
α) Με την αποτελεσματική αντιμετώπιση της ακόμη αυξανόμενης φοροδιαφυγής και την αποκατάσταση της φορολογικής δικαιοσύνης με τη συμμετοχή όλων ανεξαιρέτως στην προσπάθεια για έξοδο της χώρας από την κρίση και για αποκατάσταση των συνθηκών για βιώσιμη ανάπτυξη.
Όπως προκύπτει από την εκτέλεση του Π2013 στο 1ο 2μηνο του 2013 που αναλύεται στη συνέχεια, καθώς και από τους ελέγχους τους ΣΔΟΕ και του Υπ. Οικονομικών γενικότερα, η πρόοδος που έχει σημειωθεί έως σήμερα σε αυτόν τον τομέα δεν είναι ικανοποιητική, ιδιαίτερα στα πλαίσια της μεγάλης κρίσης που επιβαρύνει τη χώρα μας.
Είναι απολύτως αναγκαίο τα αποτελέσματα όσον αφορά την είσπραξη εσόδων από την αποτελεσματική αντιμετώπιση των φαινομένων φοροδιαφυγής να είναι πολύ πιο εμφανή κατά το τρέχον έτος.
β) Με την εξασφάλιση μιας πραγματικά αποδοτικής λειτουργίας του δημόσιου τομέα της χώρας, η οποία δεν μπορεί να συμβεί χωρίς την άμεση εξάλειψη των ταμπού (όπως αυτό της μονιμότητας και της συνεπαγόμενης απαγόρευσης των προσλήψεων - όταν η ανεργία των νέων στη χώρα ανέρχεται στο 57%) που μας οδήγησαν στην χρεοκοπία.
Σημειώνεται ότι η χρηματοδότηση των δημοσίων υπηρεσιών γίνεται σήμερα αποκλειστικά και μόνο από το υστέρημα των συνεπών φορολογουμένων και συνεπάγεται νέες επιβαρύνσεις για την οικονομία, ιδιαίτερα αν η τελευταία δεν ενισχύεται με την αποτελεσματική συμβολή και των δημοσίων υπηρεσιών.
Οι δημόσιες υπηρεσίες θα πρέπει να γίνουν κινητήριος μοχλός και όχι να παραμένουν εμπόδιο στην ανάπτυξη της οικονομίας της χώρας.
γ) Με τον απολύτως αναγκαίο εξορθολογισμό της φορολογίας των ακινήτων, ο οποίος μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την έγκαιρη επιβολή ενός ενιαίου και μοναδικού φόρου κατοχής ακινήτων, τύπου ΕΕΤΗΔΕ, με συντελεστές ελαφρά υψηλότερους από 0,3% έως 0,4% που ήδη εφαρμόζονται στον ΕΕΤΗΔΕ, ώστε να μην υπονομευθεί η απόδοση του φόρου από την σύσταση κάποιου σχετικά περιορισμένου αφορολόγητου ορίου για κοινωνικούς σκοπούς.
Με ένα τέτοιο φόρο οι αναγκαίες εισπράξεις ύψους άνω των 3 δισ. θα είναι εξασφαλισμένες χωρίς να φαλκιδεύεται πλήρως η λειτουργία της αγοράς ακινήτων.
Ο ΕΕΤΗΔΕ όχι μόνο δεν πρέπει να καταργηθεί, αλλά να διατηρηθεί (ενδεχομένως με μικρές βελτιώσεις) ως ο μόνος φόρος για την φορολογία της ακίνητης περιουσίας με κατάργηση όλων των άλλων φόρων και ιδιαίτερα των ΦΑΠ 2011 και 2012 και ακόμη και των φόρων επί των συναλλαγών ακινήτων.
Η διαιώνιση των ανωτέρω προβλημάτων αφενός εμποδίζει την ανάκαμψη της οικονομίας και αφετέρου πλήττει την οικονομική σταθερότητα που με τόσες θυσίες κατακτήθηκε τους τελευταίους μήνες.
Απαιτούνται λύσεις εδώ και τώρα, και όχι ημίμετρα μέχρι να περάσουμε τον κάβο της επόμενης δόσης, ιδίως σε μία περίοδο όπου επίκειται η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, και έχει ενταθεί η αβεβαιότητα μετά τα δραματικά γεγονότα στην Κύπρο.
Σημειώνεται ότι η Alpha Bank από την πλευρά της ήδη ανακοίνωσε σχέδιο κεφαλαιακής ενίσχυσης 4,6 δισ., με άντληση κεφαλαίων από τον ιδιωτικό τομέα με καταβολή μετρητών έως 550 εκατ. και από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) για το υπολειπόμενο ποσό.
Η επιτυχία της εκδόσεως ενισχύεται με την προσφορά δικαιωμάτων που θα επιτρέπουν στους ιδιώτες μετόχους να αγοράσουν τις μετοχές που θα αποκτήσει το ΤΧΣ, σε προκαθορισμένες τιμές τα επόμενα 4,5 χρόνια.
Με αυτό τον τρόπο οι μέτοχοι που θα δεχθούν να επενδύσουν στη σημερινή δύσκολη συγκυρία θα έχουν τη δυνατότητα να προσποριστούν οι ίδιοι σημαντικά οφέλη με την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας και την αποκατάσταση της ομαλής λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος, επιστρέφοντας ταυτόχρονα, και με τόκο, τους δημόσιους πόρους που χρησιμοποιούνται για την ανακεφαλαιοποίηση.
Είναι, λοιπόν, επιτακτική ανάγκη να διαφυλαχθεί το καλό οικονομικό κλίμα τις εβδομάδες που έρχονται και να μην διαταραχθεί η διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης του τραπεζικού συστήματος.
Σχετικά με τις αναφερόμενες διαφωνίες με την Τρόικα όσον αφορά τον φόρο στα ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ (ΕΕΤΗΔΕ), σημειώνονται τα ακόλουθα: Πρώτον, η αξιοσημείωτη αποδοτικότητα της είσπραξης των εσόδων από τον ΕΕΤΗΔΕ, τα οποία ανήλθαν στα 2,86 δισ. το 2012 και στα 490 εκατ. στο 1ο 2μηνο.’13 (έναντι στόχου για είσπραξη 368 εκατ. στο 2μηνο αυτό), ενώ για το 2013 ως σύνολο προγραμματίζεται η αύξηση των εσόδων από τον ΕΕΤΗΔΕ στα 3,17 δισ.
Αυτή η υψηλή αποδοτικότητα των εισπράξεων από τον ΕΕΤΗΔΕ και η αδυναμία έγκαιρης ολοκλήρωσης των διαδικασιών για την θέσπιση του νέου ενιαίου φόρου επί των ακινήτων, οδήγησε όπως ήταν φυσικό, την κυβέρνηση να προγραμματίσει την είσπραξη του ΕΕΤΗΔΕ με τον ίδιο τρόπο, μέσω της ΔΕΗ, και κατά το 2013.
Σημειώνεται ότι ο ΕΕΤΗΔΕ είναι ο μόνος φόρος που υπερ-αποδίδει τα αναμενόμενα έσοδα (περίπου 2,5 δισ. ετησίως) στην κυβέρνηση, παρά το ότι όσοι δεν είχαν τη δυνατότητα να πληρώσουν άμεσα ζήτησαν την απαλλαγή τους ή τον διακανονισμό της πληρωμής σε δόσεις του φόρου που τους αναλογεί (πράγμα που έκαναν άνω των 700.000 φορολογούμενοι) και άλλοι (περίπου 500.000 φορολογούμενοι) δεν πλήρωσαν τον φόρο διότι δεν είχαν τη δυνατότητα, χωρίς, ουσιαστικά, να έχουν καμιά επίπτωση.
Παρόλα αυτά, εισπράχθηκαν τα 2,86 δισ. το 2013 και έσωσαν τον προϋπολογισμό και τη χώρα. Αυτά εισπράχθηκαν κυρίως από αυτούς που είχαν τη δυνατότητα να τον πληρώσουν και η επιβάρυνση των φορολογουμένων με μικρή ή μεγαλύτερη περιουσία από αυτόν τον φόρο, αν και επώδυνη σε πολλές περιπτώσεις, είναι πολύ πιο λογική και πολύ πιο δίκαιη από οποιοδήποτε άλλο φόρο.
Το πρόβλημα, ωστόσο, όσον αφορά τους φόρους περιουσίας δεν είναι ο ΕΕΤΗΔΕ, αλλά το γεγονός ότι η Κυβέρνηση έχει ήδη αποστείλει τα εκκαθαριστικά και εισπράττει τον φόρο από τον φόρο ακίνητης περιουσίας (ΦΑΠ) του 2010 και σχεδιάζει να εισπράξει επίσης εντός του 2013 και τον ΦΑΠ του 2011 και τον ΦΑΠ του 2012 και ακόμη και τον ΕΕΤΗΔΕ του 2013, όπως προαναφέρθηκε.
Από τον ΕΕΤΗΔΕ έχει προγραμματίσει να εισπράξει έσοδα ύψους 3,18 δισ. το 2013, ενώ τα έσοδα από τους ΦΑΠ των ετών 2010, 2011 και 2012 θα καταγραφούν στους άμεσους φόρους παρελθόντων ετών (ΠΟΕ), από όπου προγραμματίζεται η είσπραξη ενός επιπλέον ποσού ύψους 700 εκατ.ευρώ.
Ωστόσο, η επιβολή ταυτόχρονα όλων των ανωτέρω φόρων επί των ακινήτων το 2013 (δηλαδή στο πιο κρίσιμο έτος στο οποίο θα πρέπει να εξασφαλιστεί η ανάκαμψη των συναλλαγών στην αγορά ακινήτων και της οικονομίας γενικότερα), συμβάλλει στην περαιτέρω πτώση (αντί για την αναγκαία ανάκαμψη) της ζήτησης και των συναλλαγών επί ακινήτων, η οποία ήδη έχει καταποντιστεί σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα το 2012.
Σημειώνεται ότι οι ΦΑΠ 2010, 2011 και 2012 επιβάλλονται το 2013, παρά το ότι ο ΕΕΤΗΔΕ επιβλήθηκε το 2011 για να αντικαταστήσει τους ανωτέρω φόρους, όταν αυτοί ήταν ανενεργοί λόγω της αδυναμίας έγκαιρης κατάρτισης από την Κυβέρνηση της φορολογητέας βάσης των ακινήτων για την επιβολή των φόρων αυτών. Η επιβολή του ΕΕΤΗΔΕ χωρίς την κατάργηση των ΦΑΠ αποτελεί εξόφθαλμη υπερ-φορολόγηση των ακινήτων και έχει οδηγήσει σε πλήρη αδράνεια την αγορά ακινήτων.
Χωρίς δε αναζωπύρωση των συναλλαγών στην αγορά ακινήτων η απόδοση της φορολογίας των ακινήτων θα διαμορφωθεί από εδώ και πέρα σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα με αρνητικές επιπτώσεις στην απόδοση και των άλλων φόρων.
Όσον αφορά στην απώλεια εσόδων από την κατάργηση ή αναβολή των ΦΑΠ 2011 και 2012, αυτή μπορεί κάλλιστα να εξασφαλιστεί με την απολύτως αναγκαία αύξηση των εσόδων από τους άμεσους και έμμεσους φόρους ΠΟΕ, μετά τη σημαντική πτώση αυτών των εσόδων στο 4ο 3μηνο του 2012.
Σημειώνεται ότι τα έσοδα από άμεσους φόρους ΠΟΕ αυξήθηκαν στα 842 εκατ. στο 1ο 2μηνο του 2013, από 533 εκατ. στο 1ο 2μηνο του 2012 και ήταν αυξημένα κατά 140 εκατ. έναντι του στόχου. Ένα μέρος από αυτή τη σημαντική αύξηση οφείλεται στην είσπραξη του ΦΑΠ του 2010, αλλά υπήρξε και σημαντικά αυξημένη είσπραξη εσόδων από ληξιπρόθεσμες φορολογικές οφειλές ιδιωτών.
Για το έτος 2013 ως σύνολο επιδιώκεται η αύξησή των εσόδων από άμεσους φόρους ΠΟΕ κατά 82,5% σε ετήσια βάση λόγω και της πρόβλεψης για είσπραξη των εσόδων από τον ΦΑΠ του 2010, 2011 και 2012. Ωστόσο, έχει επίσης προγραμματιστεί είσπραξη εσόδων από τις ληξιπρόθεσμες οφειλές των ιδιωτών έναντι του δημοσίου ύψους άνω των 1,9 δισ. εντός του 2013, τα οποία, με την αναγκαία εντατικοποίηση της προσπάθειας, μπορεί κάλλιστα να υπερβούν τα 3,5 δισ.
Ήδη, φαίνεται ότι εισπράχθηκαν περίπου 432 εκατ. στο 1ο 2μηνο του 2013 από ληξιπρόθεσμα, ενώ και οι έμμεσοι φόροι ΠΟΕ ήταν αυξημένοι κατά 24,1% σε ετήσια βάση στο 1ο 2μηνο του 2013, μετά την αύξησή τους κατά 153,7% στο 1ο 2μηνο του 2012, ενώ για το 2013 ως σύνολο έχει προγραμματιστεί μείωσή τους κατά -3,8%.
Γενικά, δεδομένου ότι το ύψος των ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων του κράτους από φορολογικές υποθέσεις που μπορεί να εισπραχθούν υπερβαίνει τα 20 δισ. (έναντι συνόλου 56 δισ.), οι εισπράξεις από τους άμεσους και έμμεσους φόρους ΠΟΕ μπορούν να πλησιάσουν τους στόχους που έχουν τεθεί για το 2013 ακόμη και χωρίς την επιβολή των ΦΑΠ 2011 και 2012. Ήδη, η ΓΓΔΕ κινείται ενεργά προς αυτή την κατεύθυνση, με την αποστολή 2,5 εκατ. ειδοποιητηρίων σε ληξιπρόθεσμους οφειλέτες για την άμεση διευθέτηση και πληρωμή των υποχρεώσεών τους στο κράτος.
Όσον αφορά στην εκτέλεση του Π2013 στο 2μηνο Ιαν.-Φεβρ.’13, σημειώνονται τα ακόλουθα: α) Η πρόβλεψη της τρόικα ήταν για πτώση των πρωτογενών δαπανών του Τ.Π. στα 8,5 δισ. στο 2μηνο αυτό, αλλά ο Π2013 υλοποιήθηκε στο ίδιο 2μηνο με πτώση τους στα 7,74 δισ.ευρώ.
Η μείωση αυτών των δαπανών, που αποτελούν το βασικό κριτήριο του μεγέθους της δημοσιονομικής προσαρμογής που συντελείται στη χώρα, ήταν μεγαλύτερη από ότι προέβλεπε ο στόχος της Τρόικα κατά 766 εκατ. στο 1ο 2μηνο του έτους.
β) Η Τρόικα προέβλεπε πτώση των καθαρών εσόδων του Τ.Π. στα 7,52 δισ., αλλά ο Π2013 υλοποιήθηκε στο 1ο 2μηνο του 2013 με τα καθαρά έσοδα να διαμορφώνονται στα 7,75 δισ., σημειώνοντας θετική απόκλιση από το στόχο κατά 235 εκατ.
γ) Η τρόικα προέβλεπε πρωτογενές έλλειμμα της κεντρικής κυβέρνησης στα 1,33 δισ. στο 1ο 2μηνο του 2013, αλλά ο Π2013 υλοποιήθηκε σε αυτό το 2μηνο με πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 487 εκατ. ευρώ.
Επομένως, όχι μόνο δεν υπάρχει μαύρη τρύπα στην υλοποίηση του Π2013 στο 1ο 2μηνο του 2013, αλλά, αντίθετα, θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για λευκή τρύπα ύψους άνω των 1 δισ. στον προϋπολογισμό της Κεντρικής Κυβέρνησης ακόμη και μετά τις προσαρμογές για αναγωγή των στοιχείων του 1ου 2μήνου με βάση την αναμενόμενη εξέλιξή τους το 2013 ως σύνολο.
Το σπουδαιότερο, ωστόσο, είναι ότι το ανωτέρω αποτέλεσμα επιτεύχθηκε, παρά τις μεγάλες απώλειες εσόδων που σημειώθηκαν σε ορισμένες κατηγορίες εσόδων, όπως στον ΦΠΑ και στον ΕΦΚ καπνού με απώλειες εσόδων ύψους 353 εκατ. (λόγω κυρίως της πολιτικής αγορών και αποθεματοποιήσεων των εταιρειών κατά τη διάρκεια του έτους), καθώς και στον ΦΠΑ και στον ΕΦΚ πετρελαιοειδών με εκτιμώμενες απώλειες εσόδων ύψους άνω των 200 εκατ. (λόγω κυρίως της σημαντικά μειωμένης κατανάλωσης πετρελαίου θέρμανσης ως αποτέλεσμα των πολύ καλών καιρικών συνθηκών που επικράτησαν στο 1ο 2μηνο,’2013). Η πορεία αύξησης των εσόδων από αυτούς τους φόρους αναμένεται να βελτιωθεί σημαντικά στο υπόλοιπο του έτους.
Αδικαιολόγητα μεγάλη παραμένει η πτώση των εσόδων από τον ΦΠΑ στα προϊόντα εκτός πετρελαιοειδών και καπνού και αυτό είναι πραγματικά μεγάλο πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί με μεγαλύτερη σοβαρότητα από ότι έως σήμερα.
Η πτώση των εσόδων από την πηγή αυτή ανήλθε και πάλι στο -12,7% στο 2μηνο Ιαν.- Φεβρ.’2013, μετά την πολύ μεγάλη πτώση τους κατά -17,9% στο 2μηνο Ιαν.- Φεβρ.’12. Δηλαδή, τα έσοδα από τον ΦΠΑ στα προϊόντα εκτός πετρελαιοειδών και καπνού ήταν κατά 776 εκατ. λιγότερα στο 1ο 2μηνο του 2013, από ότι στο ίδιο 2μηνο του 2011, παρά το ότι στο 1ο 2μηνο του 2013 οι συντελεστές ΦΠΑ στην εστίαση ήταν σχεδόν 2πλάσιοι από ότι στο 1ο 2μηνο του 2011.
Η αύξηση των συντελεστών θα έπρεπε (χωρίς την έξαρση της φοροδιαφυγής) να είχε αντισταθμίσει σε μεγάλο βαθμό τις επιπτώσεις της βαθύτερης ύφεσης στην οικονομία.
Ωστόσο, η φοροδιαφυγή στον τομέα αυτό φαίνεται να αυξάνει, αφού, σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων, το 2012 δεν υπεβλήθησαν καν άνω των 1,16 εκατ. δηλώσεων ΦΠΑ, ενώ από τις 4,14 εκατ. δηλώσεις που υποβλήθηκαν, ένα πολύ μεγάλο ποσοστό συνεπάγονταν επιστροφή και όχι είσπραξη ΦΠΑ από το κράτος (προφανώς λόγω της αυξανόμενης τάσης μη έκδοσης αποδείξεων πώλησης των αγαθών και υπηρεσιών).
Η εξέλιξη αυτή της διόγκωσης των συναλλαγών χωρίς παραστατικά προσδιορίζει σε κάποιο βαθμό και την πολύ μεγάλη πτώση του δείκτη όγκου των πωλήσεων των καταστημάτων λιανικού εμπορίου, που ανήλθε στο δραματικό -15,7% τον Ιαν.’2013, Το ίδιο μήνα, τον Ιαν.’2013, οι εισαγωγές αγαθών με βάση τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ σημείωναν αύξηση κατά 6,5%, με σημαντική, ωστόσο, αύξηση και των εξαγωγών αγαθών κατά 14,3%.
