Όλοι, μα όλοι, στενάζουμε κάτω από την βάσανο της ανεργίας, της ανασφάλειας και της αδυναμίας πληρωμής για να καλύψουμε βασικότατες ανάγκες, όπως το φαγητό, το ρεύμα, ή την υγεία μας. Πέρα από τη συζήτηση, όμως, για ποιο λόγο μας συμβαίνουν όλα αυτά και τι χρειάζεται επιτέλους να γίνει προκειμένου να αποκτήσουμε μία προοπτική, πολλοί ονειρεύονται: «Αχ και να κέρδιζα το Joker». Νομίζετε πως αυτό θα σας έκανε ευτυχισμένους;
Ε λοιπόν, όχι. Αυτό υποστηρίζει ο Tom Stafford, ψυχολόγος,
στο BBC και εξηγεί.
Τα μετρητά που χρειαζόμαστε για να ανταπεξερχόμαστε στην καθημερινότητα, είναι αυτό που λέμε επίπεδο διαβίωσης. Κι αυτά αποζητούμε εδώ στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες χώρες. Σε αυτό το post, όμως, μιλάμε για τα «παραπάνω». Το να κερδίσει κάποιος το joker, δεν αποτελεί εισιτήριο για την αληθινή ευτυχία από μόνο του. Μία μελέτη απέδειξε ότι άνθρωποι που είχαν κερδίσει μεγάλα ποσά σε λαχείο ή λοταρία, κατέληξαν να μην είναι περισσότερο ευτυχισμένοι από τους άλλους που απλά έπαιξαν και δεν κέρδισαν. Εφόσον κάποιος έχει αρκετά μετρητάγια να αποφύγει τη μιζέρια της καθημερινότητας χωρίς αυτά, τα πολύ περισσότερα χρήματα, δεν εξασφαλίζουν πολύ περισσότερη ευτυχία.
Ένας λόγος είναι γιατί αυτοί που κερδίζουν μεγάλα ποσά, συνηθίζουν εύκολα στη νέα τους, πλούσια ζωή και απλά προσαρμόζονται στο νέο επίπεδο πλούτου τους, χωρίς αυτό να τους κάνει ευτυχισμένους. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται «γαϊτανάκι της ηδονής» εξηγώντας πως εξοικειωνόμαστε με νέα δεδομένα ευχαρίστησης και ζητάμε ακόμα περισσότερα. Μία άλλη εξήγηση θέλει να αισθανόμαστε καλά, ανάλογα με τους συνανθρώπους μας. Δηλαδή, αν κάποιος φτωχός άνθρωπος κερδίσει ένα μεγάλο ποσό, θα χαρεί αρχικά γιατί θα μπορέσει να αγοράσει μία έπαυλη, κάτι που δεν μπορούν να κάνουν οι μέχρι τότε οικείοι του. Αν κοιτάξει όμως, έξω από το παράθυρο της νέας του έπαυλης, θα δει ότι υπάρχουν κι άλλοι άνθρωποι με μεγαλύτερες επαύλεις από εκείνον.
Και, γιατί ο νέος πλούσιος δεν αγοράζει πράγματα που θα τον ικανοποιούν; Μπορεί να σκεφτεί κάποιος. Ε λοιπόν, όπως αντιλαμβάνεστε, η ευτυχία δεν είναι κάτι που αγοράζεται. Αλλά πέρα από τα γνωστές τσιτάτες ρήσεις, όντως, η ευτυχία δεν είναι ένα μετρήσιμο μέγεθος, αντίθετα με όσα λένε κατά καιρούς διάφοροι ψυχολόγοι. Η ευτυχία είναι μία σύνθετη κατάσταση από παροδικές, απλές ικανοποιήσεις, καθώς και πιο συγκεκριμένες ανταμοιβές για δραστηριότητες που κάνουμε που συνήθως αφορούν μακρόχρονες διαδικασίες. Οπότε, πολλές φορές, σκεφτόμενοι προσωρινά τι θα μας έκανε ευτυχισμένους, κάνουμε πολλές «χαζές» ή άτοπες επιλογές που μας προσφέρουν προσωρινή ικανοποίηση, αλλά όχι ευτυχία.
Φαίνεται δε, από μία πολύ
ενδιαφέρουσα μελέτη που διεξήχθη στο
Chicago School of Business και τον
Christopher Hsee, ότι η ίδια η προσπάθειά μας να μετρήσουμε την ευτυχία μας, μπορεί να μας κάνει να αποσπάσουμε την προσοχή μας από τι πραγματικά μας κάνει ευτυχισμένους.
Η έρευνα του Hsee βασίστηκε σε μία απλή επιλογή: οι συμμετέχοντες είχαν να διαλέξουν ανάμεσα σε μία διαδικασία που θα χρειαζόταν 6 λεπτά για να ολοκληρωθεί και θα ανταμείβονταν με 4 λίτρα παγωτό βανίλια και μία διαδικασία που χρειαζόταν 7 λεπτά να ολοκληρωθεί και θα ανταμείβονταν με 4 λίτρα παγωτό φιστίκι. Υπό κανονικές συνθήκες, μόλις το 30% επέλεξε την μεγαλύτερη διαδικασία, κυρίως γιατί τους άρεσε το παγωτό φιστίκι, ενώ οι υπόλοιποι προτίμησαν το παγωτό βανίλια και την μικρότερη δυνατή διαδικασία.
Όταν, όμως, μία άλλη ομάδα είχε την ίδια επιλογή, με τη διαφορά ότι άλλαζε το σύστημα αξιολόγησης, τα αποτελέσματα ήταν διαφορετικά. Η αξιολόγηση βασίστηκε σε πόντους. Όσοι θα δούλευαν για 6 λεπτά θα έπαιρναν 60 πόντους. Όσοι θα δούλευαν για 7 λεπτά, θα έπαιρναν 100 πόντους. Για όσους θα κέρδιζαν από 50 έως 99 πόντους, θα έπαιρναν 4 λίτρα παγωτό βανίλια. Όσοι θα κέρδιζαν 100 πόντους, θα έπαιρναν 4 λίτρα παγωτό φιστίκι. Αν και η «δουλειά», αλλά και η ανταμοιβή ήταν ίδια, η δεύτερη μέθοδος των «πόντων» άλλαξε δραματικά την συμπεριφορά των μελών. Σε αυτή την ομάδα, η πλειοψηφία των συμμετεχόντων, επέλεξε το 7 λεπτο task για να κερδίσει 100 πόντους, άρα και τα 4 λίτρα παγωτό φιστίκι, αν και το 70% δήλωσε πως εξακολουθούσε να προτιμά το παγωτό βανίλια.
Έτσι, ο Hsee έβγαλε το συμπέρασμα ότι οι συμμετέχοντες, προτίμησαν να αυξήσουν τους πόντους τους, αντί νααυξήσουν την «ευτυχία» τους απολαμβάνοντας το παγωτό που πραγματικά τους αρέσει. Απέδειξε, δηλαδή, ότι επειδή οι πόντοι είναι κάτι μετρήσιμο, αν και μέσο που θα επέφερε το επιθυμητό αποτέλεσμα, αυτό επισκιάζει τη γνώση που έχουμε για το είδος του παγωτού που θα απολαύσουμε περισσότερο.
Έτσι, την επόμενη φορά που θα αγοράσετε ένα λαχείο ή θα παίξετε τζόκερ, ή θα δείτε την δουλειά που προσφέρει μεγαλύτερο μισθό, σκεφτείτε πόσο τα περισσότερα χρήματα θα σας προσφέρουν αυτό που πραγματικά θέλετε για να είστε χαρούμενοι και ευτυχισμένοι. Δεδομένου ότι έχετε μπει στη διαδικασία να το βρείτε δηλαδή, πράγμα που λέγεταιενδοσκόπηση.
