Ψυχανάλυση - Το συνειδητό και το ασυνείδητο.

Ο Φρόυντ δεν ήταν το πρώτο πρόσωπο που έγραψε για το ασυνείδητο. Η έννοια ότι υπάρχουν διανοητικές διαδικασίες, οι οποίες επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας αλλά που δεν είναι προσιτές στο συνειδητό, λογικό μυαλό, είναι παρούσα σε μια σειρά κειμένων που χρονολογούνται από τους κλασσικούς χρόνους. Εντούτοις, κανένας πριν τον Φρόυντ δεν είχε κάνει μια συστηματική μελέτη αυτής της ιδέας και βεβαίως κανένας πριν τον Φρόυντ δεν τόλμησε να προτείνει ότι:

Οι διανοητικές διαδικασίες είναι, πολύ κατά ένα μεγάλο μέρος, ασυνείδητες και ότι το συνειδητό, το λογικό μυαλό είναι μόνο η κορυφή ενός παγόβουνου, ένα μικρό νησί από συνείδηση στο μεγάλο ωκεανό του ασυνείδητου. Κατέληξε σε αυτήν την πεποίθηση στα 1890, που ξετύλιξε βαθμιαία καθώς θεράπευε τους υστερικούς και νευρωτικούς ασθενείς του και επίσης από αυτά που ανακάλυψε καθώς πέρασε μια περίοδο έντονης ενδοσκόπησης και αυτό-ανάλυσης, ιδιαίτερα μετά το θάνατο του πατέρα του, το 1896.

Με τους ασθενείς η ύπνωση είχε λειτουργήσει αρχικά, όπως στην περίπτωση της από Άννας Ο., φέρνοντας κατασταλμένες μνήμες στην επιφάνεια του συνειδητού. Στις αρχές του 1890 ο Φρόυντ χρησιμοποίησε την "τεχνική πίεσης" για να κινηθούν οι ασθενείς του προς την πρόσβαση του κατασταλμένου ασυνείδητου υλικού. Καθώς αυτοί κάθονταν επάνω στον σύντομα διάσημο καναπέ του, στην Berggasse 19 της Βιέννης, πίεζε το χέρι του στα μέτωπά τους και απλά τους ερωτούσε, ενθαρρύνοντάς τους να ξεγλιστρήσουν από τη λογοκρισία που τους επιβάλλεται από το λογικό νου.

Τελικά υιοθέτησε την τεχνική των "ελεύθερων συνειρμών". Κάθονταν έξω από θέα των ασθενών και λέγοντας μόνο όσο λίγα ήταν απαραίτητα για να κρατήσει τη συζήτηση, ο Φρόυντ τους επέτρεπε να αποκαλύπτουν οπουδήποτε πήγαινε το μυαλό τους, χωρίς το φόβο της κρίσης, της καταδίκης ή του εμπαιγμού. Η μια σκέψη οδηγούσε στην άλλη και η διαδικασία πήρε τον Φρόυντ και τους ασθενείς του σε εκπληκτικές κατευθύνσεις. Το υλικό που προέκυψε από αυτές τις συνεδρίες, έθεσε τις βάσεις για τις ιδέες του Φρόυντ σχετικά με την σεξουαλική ανάπτυξη και το διαχωρισμό μεταξύ συνειδητού και ασυνείδητου. Το ασυνείδητο ήταν το αποτέλεσμα της καταστολής και το τι καταστάληκε ήταν όλες εκείνες οι σκέψεις, οι επιθυμίες και τα συναισθήματα που ο συνειδητός εαυτός βρίσκει απαράδεκτα.

Τα μυαλά των ασθενών του Φρόυντ ήταν διαιρεμένα μυαλά. Υπήρχε το μέρος (το συνειδητό) που γνώριζε τις σκέψεις και τις επιθυμίες του. Υπήρχε και το πολύ μεγαλύτερο μέρος που αποκαλύφθηκε από τους ελεύθερους συνειρμούς (το ασυνείδητο) το οποίο ήταν μια αποθήκη, δύσκολη στην πρόσβαση, όπου οι ασθενείς κρατούσαν όλες τις σκοτεινές και μύχιες σκέψεις και επιθυμίες τους.

Γιατί ήταν τόσο πολλές σκέψεις και επιθυμίες των ασθενών του, απαράδεκτες σε αυτούς; Ο Φρόυντ υπέβαλε την ιδέα δύο αντιτιθέμενων αρχών που βρίσκονται πίσω από τη συμπεριφορά.

• Η "αρχή της απόλαυσης" είναι αυτό που μας κυβερνά στη γέννηση και αυτή η αρχή μας ωθεί προς την στιγμιαία ικανοποίηση όλων των επιθυμιών μας.
• Δεδομένου ότι μεγαλώνουμε και ανακαλύπτουμε ότι πρέπει να ζήσουμε και να προσαρμοστούμε, στο φυσικό κόσμο και τους άλλους ανθρώπους, η "αρχή της πραγματικότητας" μπαίνει σε λειτουργία.

Η αναβολή της ικανοποίησης φαίνεται να είναι μια πολιτιστική ανάγκη. Ειδικότερα η σεξουαλική ορμή, που ο Φρόυντ αποκάλεσε "λίμπιντο", αυτή η απείθαρχη ορμή που θεώρησε ως κεντρικό κίνητρο για το μεγαλύτερο μέρος της συμπεριφοράς, πρέπει να αναπροσανατολιστεί σε κοινωνικά αποδεκτά κανάλια. Η διανοητική υγεία, σύμφωνα με Φρόυντ, είναι εξαρτώμενη από το πόσο επιτυχημένοι είναι οι άνθρωποι στον αναπροσανατολισμό της λίμπιντο σε κοινωνικά αποδεκτή συμπεριφορά. Οι νευρωτικοί και υστερικοί ασθενείς του, είχαν αποτύχει να βρουν επιτυχή μέσα αναπροσανατολισμού της λίμπιντο. Η σύγκρουση μεταξύ της "αρχής της απόλαυσης" και της "αρχής της πραγματικότητας" ήταν εκκρεμής – ανεπίλυτη, και το αποτέλεσμα ήταν η ασθένειά τους. Μόνο με την πρόσβαση στο κατασταλμένο υλικό στο ασυνείδητό τους και την εργασία μέσα από αυτό, θα μπορούσε να επιτευχθεί το λύσιμο της σύγκρουσης και η διανοητική ασθένεια να υπερνικηθεί.

Κατόπιν, η νευρωτική δυστυχία θα μπορούσε να μετατραπεί στη συνηθισμένη ανθρώπινη στεναχώρια. Αλλά, φυσικά, η σύγκρουση ανάμεσα στο συνειδητό και στο ασυνείδητο δεν περιορίστηκε μόνο στην υστερία και στη νεύρωση.

Αυτό που πρότεινε ο Φρόυντ δεν ήταν μόνο μια περίληψη του "άρρωστου μυαλού" αλλά και μια γενική δομή του ανθρώπινου νου. Αυτό είπε με την Ψυχανάλυση. Απλά οι νευρώσεις παρείχαν ιδανικές ευκαιρίες για έναν μεγαλοφυή επιστήμονα όπως αυτός, ώστε να φωτίσει αυτή τη γενική ψυχική δομή.

Υπήρξαν βέβαια και άλλα καθοδηγητικά σημεία στη σύλληψη της διαίρεσης ανάμεσα στο συνειδητό και στο ασυνείδητο. Κυρίως όμως υπήρξαν τα όνειρα.