Η σημασία του μπαμπά

Τελικά ο πατέρας είναι προς απόσυρση ή όχι; Στο νεοαφιχθέν βιβλίο «Do Fathers Matter? What Science Is Telling Us About the Parent We’ve Overlooked», ο Πολ Ρέιμπερν, επικεφαλής ανταποκριτής επιστημονικών θεμάτων του Associated Press, ανατέμνει αισίως τον ρόλο του πλέον παραμελημένου (και από την επιστήμη) γονέα.

Δεν αρκείται σε θεωρίες περί νέων κοινωνικών δομών και ανατροπών. Συγκεντρώνει και παραθέτει πληθώρα επιστημονικών μελετών που επιβεβαιώνουν ότι «η παρουσία του πατέρα επιδρά καταλυτικά στη βιολογία του παιδιού, άρα και στη νοητική ανάπτυξή του, και τελικά στην ευτυχία και την επιτυχία του στη ζωή». Το βιβλίο του Ρέιμπερν έρχεται να επιβεβαιώσει ότι η πατρότητα αυτοψηλαφίζεται και - αργά, αλλά σταθερά -επαναπροσδιορίζεται.

Ως τώρα ουδείς θεωρούσε ότι ο πατέρας μπορεί να έχει μεγαλύτερη επίδραση στη λεκτική ανάπτυξη του παιδιού από τη μητέρα (όπως διατείνονται ερευνητές του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας). Κόντρα σε μίσανδρους γενετιστές που προαναγγέλλουν τη φθίνουσα πορεία του αρσενικού αλλά και σε δαιμονισμένες μεταφεμινίστριες που ρωτούν «Είναι οι μπαμπάδες απαραίτητοι;», η πατρότητα γίνεται εύσημο μιας νέας, σφριγηλής αρρενωπότητας. Το alpha male δεν διαβάζει πλέον εφημερίδα όταν του ζητάς να σου διαβάσει παραμύθι ή όταν του πας το χαρτί με την ημερομηνία για τη συγκέντρωση γονέων. Ενδεικτικό το πρόσφατο «ανδρικό» μήνυμα του (μεγαλωμένου με το βάρος της απουσίας του δικού του πατέρα) πλανητάρχη Ομπάμα μέσα από τον Λευκό Οίκο: «Αυτό που σε καθιστά πατέρα δεν είναι η δυνατότητά σου να αποκτήσεις ένα παιδί, αλλά το να έχεις το κουράγιο να το μεγαλώσεις». Εξίσου ενδεικτικές και οι λίστες με τους πιο «σέξι μπαμπάδες» του εφετινού Μουντιάλ (Ικερ Κασίγιας, Φρανκ Λάμπαρντ κ.ά.).

Στο πλαίσιο αυτής της αναθεωρημένης πατρότητας και το υποτιθέμενο ορμητικό ρεύμα των stay-at-home dads (μπαμπάδες που επιλέγουν να μείνουν στο σπίτι και να αναλάβουν οι ίδιοι το μεγάλωμα των παιδιών). Σήμερα είναι σαφώς αριθμητικά περισσότεροι και κοινωνικά πιο αφομοιώσιμοι. Στις ΗΠΑ ο αριθμός τους εκτινάχθηκε από τις 76.000 το 1994 στις 189.000 το 2012.  Στην Ελλάδα, βέβαια, η όποια αύξηση οφείλεται πρωτίστως στην ανεργία και λιγότερο στην εθελούσια απάρνηση του παραδοσιακού ρόλου του «κουβαλητή» - αρκεί μόνο να παρατηρήσεις πόσοι άνδρες περιμένουν τα μεσημέρια να παραλάβουν τα παιδιά από το σχολικό (τον χειμώνα) και από το summer camp (το καλοκαίρι).

Παρ’ όλα αυτά, οι stay-at-home dads δεν έχουν πάψει να παραμένουν μια ακριβοθώρητη/χαριτωμένη/ζηλευτή παρέκκλιση από τη νόρμα, για την οποία, σημειωτέον, η σύζυγος-μητέρα θα πρέπει να αισθάνεται, αν μη τι άλλο, τυχερή. Δεν είναι, λοιπόν, ένα ορμητικό ρεύμα αλλά, όπως έγραφε τις προάλλες στο αμερικανικό «Atlantic» ο Τζόρνταν Γουάισμαν, «μια μικροσκοπική τάση. Η αύξησή τους δίνει, είναι η αλήθεια, τροφή για ωραία άρθρα. Είναι, όμως, παραπλανητική. Πριν από μία δεκαετία μπορούσες να γεμίσεις με τους stay-at-home dads το στάδιο φούτμπολ του Μίσιγκαν. Τώρα, απλώς θα γέμιζες με αυτούς και το στάδιο της Πολιτείας του Οχάιο».

Στο προαναφερθέν βιβλίο, «Do Fathers Μatter?», πολλές μελέτες διερευνούν τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους ο πατέρας αλληλεπιδρά με το παιδί. Τείνει, για παράδειγμα, πιο συχνά να το προσκαλεί σε ένα ζωηρό σωματικό παιχνίδι (γαργαλητά, χοροποδητά, πάλη και άλλα συναφή, στα οποία η πλειoνότητα των μαμάδων έχει αλλεργία). Το ενθαρρύνει να είναι αύταρκες, να υπερπηδά τα εμπόδια και, το κυριότερο, να παίρνει ρίσκα. Χαρακτηριστικό το αμερικανικό πείραμα με το μάθημα κολύμβησης σε παιδιά προσχολικής ηλικίας: οι μπαμπάδες στέκονταν πίσω από τα παιδιά, έτσι ώστε εκείνα να βρίσκονται απέναντι στο κοινωνικό περιβάλλον τους, ενώ οι μαμάδες στέκονταν μπροστά από τα παιδιά, ασπίδα ταυτόχρονα και εμπόδιο.

Οπως καταλήγει ο Ρέιμπερν, υπάρχει ένα αυξανόμενο (αν και ανεπαρκές ακόμη) ενδιαφέρον για το υποεκπροσωπούμενο πατρικό φίλτρο. Σε μια κοινωνία που τα κοινωνικά μοντέλα ανατρέπονται κάθε μέρα (όπως με τα παιδιά που μεγαλώνουν σε μονογονεϊκές οικογένειες ή από δύο μαμάδες), ο μπαμπάς καλείται να διεκδικήσει το μερίδιο που του αναλογεί. «Αλλωστε, είμαι ο πατέρας σου» γράφει ο Σάμιουελ Μπέκετ στο «Τέλος του παιχνιδιού». «Είναι αλήθεια, αν δεν ήμουν εγώ, θα ήταν σίγουρα κάποιος άλλος. Αλλά αυτό δεν είναι δικαιολογία».