Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που ανέδειξε ο καταιγισμός των πληροφοριών που δεχόμαστε στην ψηφιακή εποχή, είναι αυτό της άκριτης δημοσιοποίησης και αναμετάδοσης ανακριβών ειδήσεων και πληροφοριών. Επιπλέον, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δίνουν τη δυνατότητα στον καθένα, να γίνει «δημοσιογράφος», να διαβάσει απόψεις και δοξασίες, θεωρίες και ιδέες καθιστώντας το internet μια τεράστια δεξαμενή πληροφορίας.
Προκειμένου να διασταυρωθεί λοιπόν μια είδηση μέσα σε αυτό τον όγκο πληροφοριών που δεχόμαστε, προτείνεται να προσέχουμε τα εξής 8 στοιχεία:
1. Αρχική πηγή και εντοπισμός της
Είναι το πρώτο, δυσκολότερο και σημαντικότερο στάδιο, μιας και αρκετά site κάνουν ένα απλό copy/paste του κειμένου, χωρίς αναφορές. Για να επιβεβαιώσετε ότι βρήκατε την αρχική πηγή, θα πρέπει να βρείτε το όνομα του συγγραφέα ή κάποια έρευνα σε έγκριτο site. Αν δεν καταφέρετε να βρείτε αρχική πηγή, αυξάνονται δραματικά οι πιθανότητες να πρόκειται για μη έγκυρη πληροφορία - hoax ή απλά για μια ανεπιβεβαίωτη πληροφορία.
Για την αναζήτησή μας μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μια πληθώρα μηχανών αναζήτησης π.χ. το Google, η οποία μπορεί να γίνει πιο εξειδικευμένη ανάλογα με την είδηση. Για παράδειγμα, αν η είδηση αφορά σε μια εικόνα μπορούμε να αναζητήσουμε την ίδια την πηγή της εικόνας στο google image search. Για ειδήσεις και πληροφορίες σχετικά με την υγεία μπορούμε να διασταυρώνουμε πληροφορίες στο PubMed, στον WHO, στο clinicaltrials.gov, σε site επιστημονικών περιοδικών και έγκριτα portal υγείας. Κάθε φορά προσαρμόζουμε την αναζήτησή μας ανάλογα με τη θεματολογία, ακόμη και αν χρειαστεί να επισκεπτόμαστε site, που θεωρούμε ιδεολογικά αντίθετα προς εμάς ή μη έγκυρα. Ακόμη και αυτό θα μας βοηθήσει να αξιολογήσουμε την αξιοπιστία μιας είδησης.
2. Φράσεις κλειδιά
Οι πιθανότητες να μην ισχύει κάτι ή να είναι αστικός μύθος αυξάνονται σε μεγάλο βαθμό αν σε μια είδηση περιλαμβάνονται τα παρακάτω:
α. Φράσεις όπως: "Προωθείστε αυτό το μήνυμα σε όλους τους φίλους σας", 'This is NOT a hoax' ή 'This is NOT an urban legend", δραματικές εκκλήσεις για αναμετάδοση της πληροφορίας διαφορετικά θα σας συμβούν τα χειρότερα, σημαίνουν κατά 99,9% ότι η είδηση/πληροφορία είναι αναληθής.
β. Κεφαλαία γράμματα που συνοδεύονται συνήθως από θαυμαστικά, ορθογραφικά και συντακτικά λάθη.
γ. Η βεβαιότητα για την είδηση και ο τρόπος που παρουσιάζει αυτή την βεβαιότητα, όπως ειδήσεις για θαυματουργά βότανα που διαλύουν τον καρκίνο σε πολύ μεγάλο ποσοστό ως και 100% και είναι περισσότερο αποτελεσματικά από οτιδήποτε άλλο.
3. Το στοιχείο της υπερβολής
Όταν εμφανίζονται ειδήσεις που τις ξέρουν λίγοι, είναι επτασφράγιστα μυστικά και παρουσιάζουν ως σωτήρες διαφόρους άγνωστους σε εσάς ανθρώπους (οι οποίοι όμως είναι πολύ γνωστοί σύμφωνα με τον αρθρογράφο), είναι κατά πάσα πιθανότητα ανακριβείς.
4. Αναφορά της είδησης σε ιστότοπους που ασχολούνται με αστικούς μύθους και διαδικτυακές απάτες
Υπάρχουν πραγματικά δεκάδες σχετικά αξιόπιστα site, όπως το snopes.com, ή το Ελληνικά Hoaxes, τα οποία καταγράφουν hoaxes, ψευδείς δηλώσεις και περιστατικά με αναλύσεις και αναφορές.
5. Το εύκολο χρήμα
Στην περίπτωση που κερδίζετε με εύκολο τρόπο χρήματα ή πρέπει να δώσετε προσωπικά στοιχεία, όπως τον αριθμό της πιστωτικής σας κάρτας ή τον αριθμό του κινητού σας προκειμένου να δείτε την "απόλυτη αλήθεια" ή μια "συγκλονιστική" είδηση, είναι 99% βέβαιο ότι πρόκειται για απάτη. Μερικές φορές μπορεί να συμπεριλαμβάνεται και ένας ωραιότατος ιός.
6. Όσο περισσότερες και διαφορετικές πηγές τόσο καλύτερα
Είναι προφανές ότι όσο πιο πολλές είναι οι πηγές που έχετε για μια πληροφορία, τόσο πιο πιθανό είναι να ισχύει μια είδηση. Ακόμη όμως και να μην ισχύει, τουλάχιστον προσπαθήσατε να το τεκμηριώσετε με όσο τον δυνατόν περισσότερα στοιχεία!
7. Συνήθως για όλα υπάρχει μια εξήγηση
Γενικότερος κανόνας: Όλα εξηγούνται με επιστημονικό τρόπο και μεθοδολογία. Αν δεν έχουν εξηγηθεί ακόμη, είναι πολύ πιθανό ότι κάποτε θα εξηγηθούν. Όταν λοιπόν βλέπετε πολλά ανεξήγητα φαινόμενα και ειδήσεις που εξηγούνται με τον πιο περίπλοκο και εξωπραγματικό τρόπο, να ξέρετε ότι είναι πολύ πιθανόν οι ίδιες οι ειδήσεις ή οι εξηγήσεις να είναι πέρα για πέρα αναληθείς. Τις περισσότερες φορές η πιο απλή (και λογική) εξήγηση είναι και η αληθής.
8. Το τεκμήριο της αθωότητας
Ειδήσεις που καταδικάζουν πρόσωπα και καταστάσεις, χωρίς να έχει προηγηθεί νόμιμη δίκη, χωρίς την άποψη αυτού που καταδικάζεται, είναι πολύ πιθανό να υιοθετούν άκριτα διάφορες αντιλήψεις και συμπεράσματα και άρα να είναι αναξιόπιστες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου