τελειομανία: μια πηγή δυστυχίας

Γράφει η Δρ Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Νευροψυχολόγος

Αν αναρωτιέστε αν είστε ή όχι τελειομανής, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να είστε, τουλάχιστον ως ένα βαθμό. Οι τελειομανείς μοιάζουν πολύ με τους πετυχημένους και τους πολύ αποδοτικούς ανθρώπους, αλλά με κάποιες βασικές διαφορές. Αυτές οι διαφορές είναι σημαντικές διότι οι τελειομανείς συνήθως βιώνουν περισσότερο στρες! Τα ακόλουθα είναι κάποια ενδεικτικά χαρακτηριστικά των τελειομανών. Σας είναι κάποια από αυτά οικεία;

Τρόπος Σκέψης ‘Όλα ή Τίποτα’: Οι τελειομανείς, όπως και οι πολύ αποδοτικοί άνθρωποι, συνήθως βάζουν υψηλούς στόχους και προσπαθούν πολύ για να τους φτάσουνε. Παρόλα αυτά ένα πολύ αποδοτικό άτομο μπορεί να μείνει ικανοποιημένο με το να κάνει πολύ καλά μια δουλειά και να επιτυγχάνει ένα εξαίρετο αποτέλεσμα (ή κάτι κοντά σε αυτό), ακόμα και αν οι πολύ υψηλοί στόχοι δεν έχουν πιαστεί εντελώς. Οι τελειομανείς δεν πρόκειται να δεχτούν τίποτα λιγότερο από το τέλειο. Το ‘σχεδόν τέλειο’ θεωρείτε από αυτούς αποτυχία.

Κριτικό Μάτι: Οι τελειομανείς είναι πιο επικριτικοί με τους εαυτούς τους και τους άλλους, από ότι είναι τα πολύ αποδοτικά άτομα. Ενώ αυτά νιώθουν περηφάνια για τα κατορθώματά τους και υποστηρίζουν τους άλλους, οι τελειομανείς έχουν την τάση να εντοπίζουν μικρά λάθη και ατέλειες στη δουλειά και στον εαυτό τους, όπως κάνουν και για τους άλλους και τη δουλειά αυτών. Επικεντρώνονται σε αυτές τις ατέλειες και δυσκολεύονται να δουν οτιδήποτε άλλο, και είναι ακόμα πιο αποδοκιμαστικοί για τους εαυτούς τους και τους άλλους, όταν πραγματικά υπάρχει αποτυχία.

‘Σπρώχνωή Τραβώ’: Οι πολύ αποδοτικοί άνθρωποι έχουν την τάση να ‘ωθούνται’ προς τους στόχους τους από μια επιθυμία να τους πραγματοποιήσουνε, και είναι ευχαριστημένοι με οποιοδήποτε βήμα γίνει προς αυτή την κατεύθυνση. Οι τελειομανείς, από την άλλη, έχουν την τάση να ‘σπρώχνονται’ προς τους στόχους τους από φόβο μήπως και δεν τους φτάσουν, και θεωρούν αποτυχία οτιδήποτε λιγότερο από έναν απόλυτα επιτυχημένο στόχο.

Μη Ρεαλιστικά Κριτήρια: Δυστυχώς, οι στόχοι ενός τελειομανούς δεν είναι μερικές φορές ούτε καν ρεαλιστικοί. Ενώ οι υψηλά αποδοτικοί άνθρωποι μπορούν να βάλουν υψηλούς στόχους, απολαμβάνοντας ίσως τη διαδικασία να προχωρούν λίγο παραπέρα αφού έχουν κατακτήσει το στόχο τους, οι τελειομανείς συχνά θέτουν στόχους μη εφικτούς. Για αυτό το λόγο, οι υψηλά αποδοτικοί άνθρωποι όχι μόνο είναι πιο ευτυχείς, αλλά και πιο επιτυχείς στην επίτευξη των στόχων τους.

Εστίαση στο Αποτέλεσμα: Οι υψηλά αποδοτικοί άνθρωποι μπορούν να ευχαριστηθούν τη διαδικασία της προσπάθειας επίτευξης ενός στόχου, το ίδιο ή και περισσότερο από την ίδια την κατάκτησή του. Αντιθέτως, οι τελειομανείς βλέπουν το στόχο και τίποτα άλλο. Ενδιαφέρονται τόσο πολύ να φτάσουν τον στόχο τους και να αποφύγουν την τρομερή αποτυχία, που δεν μπορούν να ευχαριστηθούν τη διαδικασία της προσπάθειας.

Κατάθλιψη Εξαιτίας μη Κατακτημένων Στόχων: Οι τελειομανείς είναι πολύ λιγότερο ευτυχισμένοι και καλόβολοι, σε σχέση με τους υψηλά αποδοτικούς ανθρώπους. Ενώ οι υψηλά αποδοτικοί άνθρωποι μπορούν να επανέλθουν σχετικά εύκολα από μια απογοήτευση, οι τελειομανείς έχουν την τάση να κατηγορούν όλο και περισσότερο τον εαυτό τους και να γεμίζουν με αρνητικά συναισθήματα, όταν οι υψηλές προσδοκίες τους δεν υλοποιούνται. Αυτό οδηγεί στον…

Φόβο της Αποτυχίας: Οι τελειομανείς φοβούνται επίσης πολύ περισσότερο την αποτυχία από τους υψηλά αποδοτικούς ανθρώπους. Επειδή επενδύουν τόσο πολύ στο αποτέλεσμα και απογοητεύονται τόσο πολύ από οτιδήποτε είναι λιγότερο από την τελειότητα, η αποτυχία γίνεται μια τρομαχτική προοπτική. Και, επειδή οτιδήποτε λιγότερο από την τελειότητα θεωρείται ‘αποτυχία’, αυτό μπορεί να οδηγήσει στην…

Αναβλητικότητα: Φαίνεται παράδοξο ότι οι τελειομανείς μπορεί να έχουν προδιάθεση να αναβάλουν, τη στιγμή που αυτό το χαρακτηριστικό είναι καταστροφικό για την παραγωγικότητα, αλλά πράγματι η τελειομανία και η αναβλητικότητα φαίνεται να πηγαίνουν χέρι-χέρι. Αυτό συμβαίνει γιατί, καθώς φοβούνται την αποτυχία, συχνά οι τελειομανείς ανησυχούν τόσο πολύ μήπως και κάνουν κάτι ατελώς, που ακινητοποιούνται και αποτυγχάνουν να κάνουν το οτιδήποτε! Αυτό οδηγεί σε περαιτέρω συναισθήματα αποτυχίας, και έτσι διαιωνίζεται ένας φαύλος κύκλος.

Αμυντικότητα: Επειδή μια επίδοση κατώτερη του τέλειου είναι τόσο επώδυνη και τρομαχτική για τους τελειομανείς, τείνουν να κάνουν εποικοδομητική κριτική αμυντικά, ενώ οι υψηλά αποδοτικοί άνθρωποι μπορεί να δουν την κριτική ως χρήσιμη πληροφορία για βελτίωση της μελλοντικής του απόδοσης.

Χαμηλή Αυτοεκτίμηση: Οι υψηλά αποδοτικοί άνθρωποι έχουν την τάση να έχουν εξίσου υψηλή αυτοεκτίμηση, όχι όμως και οι τελειομανείς. Αυτοί έχουν την τάση να κάνουν πολλή αυτοκριτική, να είναι δυστυχισμένοι και να υποφέρουν από χαμηλή αυτοεκτίμηση. Μπορεί επίσης να είναι μοναχικοί ή απομονωμένοι, καθώς η κριτική τους φύση και η αυστηρότητα, κάνουν τους άλλους να απομακρύνονται. Αυτό οδηγεί σε ακόμα πιο χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Αν δείτε κάποια από αυτά τα χαρακτηριστικά τελειομανίας σε εσάς, μην απογοητευτείτε. Αναγνωρίζοντας ότι μια αλλαγή είναι απαραίτητη, είναι το πρώτο βήμα για τη δημιουργία μιας πιο καλόβολης ζωής, την επίτευξη της εσωτερικής γαλήνης, την συνειδητοποίηση ότι η πραγματική επιτυχία έρχεται όταν ξεπεραστεί η τελειομανία και ότι το ‘σχεδόν τέλειο’ είναι εξίσου πολύ καλό!

http://enallaktikidrasi.com/2014/08/teleiomania-mia-pigi-dystyxias/