Για να βγούμε από την άβολη θέση στην οποία συχνά μας φέρνει μια συζήτηση γύρω από το σεξ ή ακόμη και αυτό το ίδιο το σεξ, θα χρειαστεί να επανεξετάσουμε όρους όπως η επιθυμία, ο γάμος και οι φαντασιώσεις. Η αλήθεια είναι ότι η σεξουαλικότητα παραμένει για πολλούς ένα σκοτεινό και μυστηριώδες κομμάτι της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Ωστόσο, διαβάζοντας το παρακάτω κείμενο, θα βρούμε απαντήσεις σε ερωτήματα που μας έχουν απασχολήσει, αλλά θα διστάζαμε να συζητήσουμε με τον σύντροφό μας ή ακόμη και να ομολογήσουμε στον ίδιο τον εαυτό μας.

Γιατί δυσκολευόμαστε να μιλήσουμε για σεξ;Ή με άλλα λόγια: Γιατί δυσκολευόμαστε να συζητήσουμε τις ανάγκες μας με τον σύντροφό μας; Οι αιτίες φαίνεται να είναι διαφορετικές για τις γυναίκες και τους άνδρες. Πολλές γυναίκες δεν έχουν εξοικειωθεί με το σώμα τους και άρα με τις πτυχές της σεξουαλικότητάς τους, με αποτέλεσμα να μένουν ανικανοποίητες στη σεξουαλική τους ζωή, χωρίς να γνωρίζουν τον λόγο. Είναι πιθανό να νιώθουν ντροπή, να έχουν αναστολές ή να μην αισθάνονται αποδεκτές από τον σύντροφό τους. Στην πραγματικότητα, όμως, είναι οι ίδιες που απέχουν από τη σεξουαλικότητά τους. Από την άλλη πλευρά, οι άνδρες είναι πιθανό να ντρέπονται για ένα συγκεκριμένο πρόβλημα (π.χ. στύσης ή πρόωρης εκσπερμάτισης), το οποίο θεωρούν πλήγμα στον ανδρισμό τους, και μπροστά στην άρνηση να το συνειδητοποιήσουν, να το αποδεχτούν και να το αντιμετωπίσουν, προτιμούν να μη μιλάνε καθόλου γι’ αυτό. Η δυσκολία μας, πάντως, να μιλήσουμε ανοιχτά για σεξουαλικά ζητήματα προέρχεται και από κοινωνικές επιταγές. Το σεξ είναι το πιο απλό και όμορφο πράγμα του κόσμου, μπορεί όμως να γίνει δύσκολο, ακόμα και επώδυνο. Ο καταιγισμός ερωτικών μηνυμάτων της σύγχρονης καταναλωτικής κοινωνίας, τα άπειρα «πρέπει» στο σεξ, τα σεξουαλικά πρότυπα που μας επιβάλλουν να ακολουθούμε, κατέληξαν να διαλύσουν τον πηγαίο και ενστικτώδη χαρακτήρα της ερωτικής συνεύρεσης δύο ατόμων. Έτσι, το σεξ γίνεται όλο και πιο δύσκολο και εμείς μπορεί ως αντίδραση του σώματος και του ψυχισμού μας να δείχνουμε άρνηση και αδιαφορία γι’ αυτό.

Γιατί δεν αποκαλύπτουμε τις φαντασιώσεις μας;Η φαντασίωση είναι ένα φανταστικό σενάριο, άρρηκτα συνδεδεμένο με τη σεξουαλικότητα και βασισμένο στο υποσυνείδητό μας, το οποίο περιέχει τις ασυνείδητες ή απωθημένες επιθυμίες μας. Στο πλαίσιο αυτό, συντελείται ένας συμβιβασμός μεταξύ ενορμήσεων και ηθικών απαγορεύσεων που εμφανίζεται με συμβολικό τρόπο και χρειάζεται αποκωδικοποίηση (όπως συμβαίνει και με ταόνειρα). Οι φαντασιώσεις συνήθως λειτουργούν διεγερτικά, εμπλουτίζοντας την ερωτική μας ζωή, εξηγούν οι ειδικοί. Τότε, γιατί διστάζουμε να μιλήσουμε γι' αυτές στον σύντροφό μας; Για αρκετούς από εμάς, οι φαντασιώσεις συνοδεύονται από ντροπή, ενοχή και μυστικότητα, ενώ συχνά τις θεωρούμε προθάλαμο ερωτικήςαπιστίας. Στην πραγματικότητα, όμως, είναι ακίνδυνες. Άλλωστε, τα πρόσωπα που πιθανώς εναλλάσσονται στο σενάριο, όπως και οι ρόλοι τους, είναι συμβολικά και λειτουργούν διεγερτικά. Επιπλέον, επειδή δεν έχουμε όλοι την ίδια εξοικείωση με τη σεξουαλικότητά μας και συχνά την αντιμετωπίζουμε με δισταγμό και αναστολές, η φαντασίωση μας βοηθά να πειραματιστούμε με ασφάλεια, χωρίς να καταπιεζόμαστε ή να κινδυνεύουμε να εκτεθούμε, οπότε σταδιακά αυτό μπορεί να αυξήσει την ερωτική μας επιθυμία και να μας «δέσει» συναισθηματικά με τον σύντροφό μας.

Γιατί μας διεγείρει η στολή;Έχει να κάνει με τη φαντασίωση, με τον ρόλο που εξυπηρετεί κάθε στολή (π.χ. ρόλος κυριαρχίας ή υποταγής). Μέσω μιας συγκεκριμένης ένδυσης, μπορούμε να μπούμε σε έναν διαφορετικό ρόλο, να γίνουμε κάποιοι άλλοι και το σεξ να είναι (ή τουλάχιστον να προσπαθήσουμε να γίνει) όπως ακριβώς το έχουμε φανταστεί. Η στολή θεωρούνταν ανέκαθεν ένα «φετίχ», το οποίο διεγείρει γιατί παραπέμπει σε συγκεκριμένες προσλαμβάνουσες που έχει ο καθένας από εμάς, όπως είναι ηπειθαρχία, η επιβολή ή η υποταγή, και οι οποίες -έως έναν βαθμό- προσθέτουν ενδιαφέρον και επομένως παραπάνω ερωτισμό στο σεξουαλικό παιχνίδι. Κατά παρόμοιο τρόπο λειτουργεί στην ερωτική μας διάθεση και η επιλογή του μέρους που θέλουμε να κάνουμε σεξ. Μέρη όπως η τουαλέτα του εστιατορίου ή του αεροπλάνου προκαλούν διέγερση επειδή ενέχουν το φαντασιωσικό στοιχείο, το κρυφό, το παράνομο, το άγχος ότι κάποιος θα μας δει, στοιχεία δηλαδή που ενδεχομένως δημιουργούν ενδιαφέρον στην ερωτική συνεύρεση.

Σκοτώνει ο γάμος το σεξ;Ο γάμος έχει δαιμονοποιηθεί ως δολοφόνος της σεξουαλικής επιθυμίας. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν είναι ο γάμος που απομακρύνει ερωτικά τους συντρόφους, αλλά οι συμπεριφορές που εμείς οι ίδιοι μπορεί να έχουμε κατά τη διάρκεια του γάμου, οι οποίες ενδεχομένως να προκαλέσουν προβλήματα στο σεξ. Στα παντρεμένα ζευγάρια υπάρχει, για παράδειγμα, συχνά η αίσθηση ότι ο ένας σύντροφος είναι κτήμα του άλλου, λόγω του «συμβολαίου» που έχουν υπογράψει, και επομένως παύουν να προσπαθούν για τη σχέση. Οι άνθρωποι, όμως, δεν «κατοχυρώνονται», ούτε «ανήκουν». Πρόκειται για μια επίπλαστη αίσθηση που δεν έχει να κάνει με τον γάμο, αλλά με το πώς εμείς οι ίδιοι λειτουργούμε ως παντρεμένοι, πώς μεταφράζουμε και ίσως παρερμηνεύουμε την έννοια «εις γάμου κοινωνίαν». Βέβαια, πρέπει να σημειώσουμε ότι όταν υπάρχουν παιδιά στην οικογένεια, τότε εκ των πραγμάτων αλλάζουν οι συνθήκες της συμβίωσης του ζευγαριού και συχνά το παιχνίδι της σεξουαλικής επιθυμίας και του ερωτισμού μπορεί να χαθεί, εκτός και αν το ζευγάρι φροντίσει να προστατεύσει και να διαφυλάξει την ερωτική του ζωή.

Γιατί μας αρέσει η πορνογραφία;Στην ερωτική ζωή των ζευγαριών η πορνογραφία μπορεί να λειτουργήσει ως ερέθισμα που αυξάνει τη σεξουαλική διέγερση, ως ερωτικό παιχνίδι ή ως πηγή από όπου γεννιούνται καινούργιες ιδέες για τους δύο συντρόφους, με σκοπό τον πειραματισμό και την ανανέωση των σεξουαλικών τους πρακτικών. Αυτό που μας ελκύει στην πορνογραφία είναι ίσως το διαφορετικό, το καινούργιο, η «ζωντανή» αποτύπωση των φαντασιώσεών μας. Άλλωστε, η σχέση του ανθρώπου με την πορνογραφία έχει τις ρίζες της βαθιά στους αιώνες, ενώ οι επιστήμονες έχουν αποδείξει και τη βιολογική της εξήγηση, κατά την οποία η διέγερση προκαλείται στον άνθρωπο από την οπτική επαφή με το πορνογραφικό υλικό, που ενεργοποιεί συγκεκριμένους νευρώνες του εγκεφάλου. Το πορνό, λοιπόν, μπορεί να συμβάλλει στην ερωτική μας ζωή, αρκεί να μην περάσουμε στο άλλο άκρο και το θεωρήσουμε απαραίτητη προϋπόθεση διέγερσης και σεξουαλικής επαφής.

Τι μας γοητεύει στο ξενοδοχείο;Ειδικά στο πλαίσιο μιας μακροχρόνιας σχέσης, το σεξ καταλήγει, λόγω καθημερινότητας, να γίνεται σε συγκεκριμένο χώρο, που συνήθως είναι η κρεβατοκάμαρα. Το ίδιο το σεξ (δηλαδή την ικανοποίηση της κορύφωσης) μπορεί να μην το βαριόμαστε, όταν όμως μια πρακτική επαναλαμβάνεται συνεχώς με τον ίδιο τρόπο, χάνει το ενδιαφέρον της. Συνήθως αυτό δεν έχει να κάνει με το πώς αισθανόμαστε με τον σύντροφό μας, αλλά με την κατάσταση μέσα στην οποία λαμβάνει χώρα η ερωτική πράξη στην καθημερινότητά μας. Χρειάζονται, λοιπόν, εναλλαγές που προσθέτουν ενδιαφέρον, αν θέλουμε να συνεχίσουμε να επιζητούμε το σεξ με την ίδια συχνότητα. Η επιλογή του ξενοδοχείου είναι ένας χώρος διαφορετικός, ο οποίος παραπέμπει ταυτόχρονα σε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά τα οποία δημιουργούν παραπάνω διέγερση (π.χ. είναι ταυτισμένο με τα παράνομα ζευγάρια). Επιπλέον, δίνει τη δυνατότητα της «συνάντησης» και της «προσμονής», που μας φέρνει πίσω στα πρώτα χρόνια της σχέσης και μας υπενθυμίζει ότι, πέρα από τους υπόλοιπους ρόλους μας, είμαστε και εραστές.

Γιατί τα ψίχουλα στην κουζίνα επηρεάζουν το σεξ;Λίγα ψίχουλα στο τραπέζι της κουζίνας, ένα άδειο μπουκάλι νερό στο ψυγείο ή ένα ξέστρωτο κρεβάτι μπορεί να αποτελούν ικανές αιτίες καβγά με τον σύντροφό μας. Πράγματα που δεν έχουν σημασία παίρνουν υπόσταση, γιατί εκείνη τη στιγμή προσπαθούμε να πούμε κάτι άλλο. Θυμώνουμε με τον σύντροφό μας για τις δουλειές του σπιτιού, ενώ αυτό που θα θέλαμε στην πραγματικότητα να του πούμε είναι: «Δεν με προσέχεις, με αγνοείς, δεν με καταλαβαίνεις, αδιαφορείς για τις ανάγκες μου». Αντίστοιχα, ο σύντροφός μας ενδεχομένως να νιώθει αδικημένος ή και κουρασμένος από την προσπάθεια αποκρυπτογράφησης της συμπεριφοράς μας, με αποτέλεσμα να συνεχίζει με τη σειρά του μια λανθασμένη στάση και αντί να αναρωτηθεί τι κρύβεται πίσω από τα λόγια μας, να περιορίζεται στην εύκολη λύση, στο να χρησιμοποιεί χαρακτηρισμούς όπως γκρινιάρα, απαιτητική, οξύθυμη, καταπιεστική. Έτσι, μπαίνουμε σε έναν φαύλο κύκλο που γεμίζει και τους δυο μας με αισθήματα θυμού και απογοήτευσης, τραυματίζει τη σεξουαλική μας ζωή και τελικά δεν μας επιτρέπει να δούμε τι πραγματικά συμβαίνει και πώς να το αντιμετωπίσουμε.


ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΝ κ. ΕΛΕΑΝΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ, ΜΑ, ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεύτρια-κλινική θεραπεύτρια σεξουαλικών διαταραχών, πτυχιούχο Ψυχολογίας.