Η γενιά των «κακομαθημένων»
Περιοδικό MOMMY - 4 Μαρτίου 2010
Η γενιά των «κακομαθημένων»
Είναι απαιτητικά, τα θέλουν όλα και τα θέλουν τώρα. Πώς διαχειρίζονται οι μοντέρνοι γονείς αυτή τη νέα γενιά των εγωκεντρικών παιδιών;
της Μαρίας ΡούπαΜε τη συνεργασία της Αλεξάνδρας Καππάτου (Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος-Συγγραφέας)
Οι γονείς του τετραχρονου αρη συχνά έρχονται σε πολύ δύσκολη θέση όταν εκείνος παίζει με τα άλλα παιδάκια
στην παιδική χαρά. Πριν περάσουν πέντε λεπτά, ακούγονται οι φωνές του, γιατί οι μικροί του φίλοι δεν θέλουν να μοιραστούν τα παιχνίδια τους μαζί του. Τι κι αν οι γονείς του σπεύδουν να τον καθησυχάσουν και να του εξηγήσουν πως κάθε παιδάκι έχει τα παιχνίδια του και τα μοιράζεται μόνο όταν θέλει και με όποιον θέλει. Μάταια. Εκείνος συνεχίζει να κυλιέται κάτω, να κλαίει και να χτυπιέται. «Μην τον παραχαϊδεύετε, του κάνετε κακό», οι συμβουλές των τρίτων. Σίγουρα σε κανένα γονιό δεν αρέσει να λένε το παιδάκι του κακομαθημένο. Στο μεταξύ, ποτέ δεν κατάλαβα τη διαφορά ανάμεσα στις λέξεις «καλομαθημένος» και «κακομαθημένος»,
άρα δύσκολο να καταλάβεις και πώς ακριβώς πρέπει να μεγαλώσεις το παιδί σου προκειμένου να μην του κολλήσει αυτή η «ρετσινιά». Να σπεύδεις να του εκπληρώνεις κάθε επιθυμία («μωρό παιδί είναι, να το αφήσω να κλαίει;») ή να το σκληραγωγείς με μια φαινομενική αδιαφορία («άσ’ το να κλάψει, δεν μπορεί να τα έχει όλα στο πιάτο»); Σίγουρα όμως κανείς δεν θέλει να ζήσει την εμπειρία του να βρίσκεται στο σούπερ μάρκετ με το παιδί του και εκείνο να σκουπίζει το πάτωμα με την μπλούζα του γιατί δεν θέλει να ξεκολλήσει από το διάδρομο με τα πατατάκια αν πρώτα δεν χωρέσει στο καλάθι του όλο το ράφι –και φαντάζομαι πως όλοι έχουμε γίνει πολλές φορές μάρτυρες αντίστοιχων περιστατικών. Η αλήθεια είναι πως όταν δεν πρόκειται για το δικό σου παιδί έχεις την ευχέρεια να διακρίνεις πότε η συμπεριφορά του είναι κακή και πότε όχι, κι αυτό γιατί τα συναισθήματα δεν θολώνουν την κρίση σου. Τι εννοούμε όμως όταν χαρακτηρίζουμε ένα παιδί κακομαθημένο; Συνήθως αναφερόμαστε σε ένα παιδί που νευριάζει, φωνάζει, κλαίει ή γίνεται βίαιο όταν δεν ικανοποιούνται οι επιθυμίες του άμεσα, που έχει συχνά ξεσπάσματα θυμού και ο χαρακτήρας του είναι εξουσιαστικός και αυταρχικός. Με μια πρώτη ματιά έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, αφού οι γονείς του δεν μπορούν ή δεν θέλουν να του χαλάσουν κανένα χατίρι, κι έτσι διαμορφώνει ένα διογκωμένο «εγώ». Το παιδί αυτό σπάνια ακολουθεί κανόνες, βαριέται, διαμαρτύρεται συνεχώς και αρνείται να πειθαρχήσει στις υπαγορεύσεις των γονιών, των νηπιαγωγών ή των δασκάλων του, ενώ θέλει όλα να γίνονται με τον δικό του τρόπο –πολλές φορές παραβιάζοντας τον ζωτικό χώρο και τα δικαιώματα των άλλων. Τα άσχημα νέα είναι ότι αν αυτή η συμπεριφορά δεν αντιμετωπιστεί από τα πρώτα χρόνια της ζωής του, αργότερα, στην εφηβεία ή και στην ενηλικίωση, θα εδραιωθεί και θα εκδηλώνεται με ποικίλους τρόπους, σε όλους τους τομείς της καθημερινότητάς του και σε όλες τις σχέσεις του. Τα καλά νέα είναι ότι όποια λάθη κι αν έχουμε κάνει στη διαπαιδαγώγηση του παιδιού από απειρία, φόβο ή ενοχές προλαβαίνουμε να τα διορθώσουμε μέχρι εκείνο να συμπληρώσει τα οχτώ του χρόνια.
Είναι απαιτητικά, τα θέλουν όλα και τα θέλουν τώρα. Πώς διαχειρίζονται οι μοντέρνοι γονείς αυτή τη νέα γενιά των εγωκεντρικών παιδιών;
της Μαρίας ΡούπαΜε τη συνεργασία της Αλεξάνδρας Καππάτου (Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος-Συγγραφέας)
Οι γονείς του τετραχρονου αρη συχνά έρχονται σε πολύ δύσκολη θέση όταν εκείνος παίζει με τα άλλα παιδάκια
στην παιδική χαρά. Πριν περάσουν πέντε λεπτά, ακούγονται οι φωνές του, γιατί οι μικροί του φίλοι δεν θέλουν να μοιραστούν τα παιχνίδια τους μαζί του. Τι κι αν οι γονείς του σπεύδουν να τον καθησυχάσουν και να του εξηγήσουν πως κάθε παιδάκι έχει τα παιχνίδια του και τα μοιράζεται μόνο όταν θέλει και με όποιον θέλει. Μάταια. Εκείνος συνεχίζει να κυλιέται κάτω, να κλαίει και να χτυπιέται. «Μην τον παραχαϊδεύετε, του κάνετε κακό», οι συμβουλές των τρίτων. Σίγουρα σε κανένα γονιό δεν αρέσει να λένε το παιδάκι του κακομαθημένο. Στο μεταξύ, ποτέ δεν κατάλαβα τη διαφορά ανάμεσα στις λέξεις «καλομαθημένος» και «κακομαθημένος»,
άρα δύσκολο να καταλάβεις και πώς ακριβώς πρέπει να μεγαλώσεις το παιδί σου προκειμένου να μην του κολλήσει αυτή η «ρετσινιά». Να σπεύδεις να του εκπληρώνεις κάθε επιθυμία («μωρό παιδί είναι, να το αφήσω να κλαίει;») ή να το σκληραγωγείς με μια φαινομενική αδιαφορία («άσ’ το να κλάψει, δεν μπορεί να τα έχει όλα στο πιάτο»); Σίγουρα όμως κανείς δεν θέλει να ζήσει την εμπειρία του να βρίσκεται στο σούπερ μάρκετ με το παιδί του και εκείνο να σκουπίζει το πάτωμα με την μπλούζα του γιατί δεν θέλει να ξεκολλήσει από το διάδρομο με τα πατατάκια αν πρώτα δεν χωρέσει στο καλάθι του όλο το ράφι –και φαντάζομαι πως όλοι έχουμε γίνει πολλές φορές μάρτυρες αντίστοιχων περιστατικών. Η αλήθεια είναι πως όταν δεν πρόκειται για το δικό σου παιδί έχεις την ευχέρεια να διακρίνεις πότε η συμπεριφορά του είναι κακή και πότε όχι, κι αυτό γιατί τα συναισθήματα δεν θολώνουν την κρίση σου. Τι εννοούμε όμως όταν χαρακτηρίζουμε ένα παιδί κακομαθημένο; Συνήθως αναφερόμαστε σε ένα παιδί που νευριάζει, φωνάζει, κλαίει ή γίνεται βίαιο όταν δεν ικανοποιούνται οι επιθυμίες του άμεσα, που έχει συχνά ξεσπάσματα θυμού και ο χαρακτήρας του είναι εξουσιαστικός και αυταρχικός. Με μια πρώτη ματιά έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, αφού οι γονείς του δεν μπορούν ή δεν θέλουν να του χαλάσουν κανένα χατίρι, κι έτσι διαμορφώνει ένα διογκωμένο «εγώ». Το παιδί αυτό σπάνια ακολουθεί κανόνες, βαριέται, διαμαρτύρεται συνεχώς και αρνείται να πειθαρχήσει στις υπαγορεύσεις των γονιών, των νηπιαγωγών ή των δασκάλων του, ενώ θέλει όλα να γίνονται με τον δικό του τρόπο –πολλές φορές παραβιάζοντας τον ζωτικό χώρο και τα δικαιώματα των άλλων. Τα άσχημα νέα είναι ότι αν αυτή η συμπεριφορά δεν αντιμετωπιστεί από τα πρώτα χρόνια της ζωής του, αργότερα, στην εφηβεία ή και στην ενηλικίωση, θα εδραιωθεί και θα εκδηλώνεται με ποικίλους τρόπους, σε όλους τους τομείς της καθημερινότητάς του και σε όλες τις σχέσεις του. Τα καλά νέα είναι ότι όποια λάθη κι αν έχουμε κάνει στη διαπαιδαγώγηση του παιδιού από απειρία, φόβο ή ενοχές προλαβαίνουμε να τα διορθώσουμε μέχρι εκείνο να συμπληρώσει τα οχτώ του χρόνια.
Η κοινωνική διάσταση
Το να βοηθήσουμε το παιδί μας να δεχτεί τα σαφή όρια που του βάζουμε όχι μόνο θα κάνει τη δική μας ζωή πιο εύκολη και θα βοηθήσει και το ίδιο να διαμορφώσει έναν πιο συγκροτημένο και ισορροπημένο χαρακτήρα, αλλά θα συμβάλλει καθοριστικά και στην ποιότητα των σχέσεών του με τους συνομηλίκους. Άλλωστε, κανένας δεν θέλει ένα κακομαθημένο παιδί στην παρέα του, ένα παιδί που έχει μάθει να του κάνουν όλα τα χατίρια, απαιτεί και φωνάζει όταν δεν γίνεται το δικό του. Έτσι, σταδιακά το κακομαθημένο παιδί απομονώνεται, γίνεται ακόμη
πιο εγωκεντρικό, δεν μαθαίνει να συνεργάζεται και να λειτουργεί αρμονικά σε μια ομάδα. Με δυο λόγια, δεν καταφέρνει να εξασκήσει τις κοινωνικές του δεξιότητες, κάτι που σίγουρα του προκαλεί πρόσθετη δυσαρέσκεια και δεν του δίνει κίνητρα για αυτοβελτίωση. Εξάλλου, οι άλλοι τις περισσότερες φορές δεν έχουν την υπομονή να ασχοληθούν με το δικό μας παιδί όσο ασχολούμαστε εμείς, και η απομόνωση γίνεται μονόδρομος.
Το να βοηθήσουμε το παιδί μας να δεχτεί τα σαφή όρια που του βάζουμε όχι μόνο θα κάνει τη δική μας ζωή πιο εύκολη και θα βοηθήσει και το ίδιο να διαμορφώσει έναν πιο συγκροτημένο και ισορροπημένο χαρακτήρα, αλλά θα συμβάλλει καθοριστικά και στην ποιότητα των σχέσεών του με τους συνομηλίκους. Άλλωστε, κανένας δεν θέλει ένα κακομαθημένο παιδί στην παρέα του, ένα παιδί που έχει μάθει να του κάνουν όλα τα χατίρια, απαιτεί και φωνάζει όταν δεν γίνεται το δικό του. Έτσι, σταδιακά το κακομαθημένο παιδί απομονώνεται, γίνεται ακόμη
πιο εγωκεντρικό, δεν μαθαίνει να συνεργάζεται και να λειτουργεί αρμονικά σε μια ομάδα. Με δυο λόγια, δεν καταφέρνει να εξασκήσει τις κοινωνικές του δεξιότητες, κάτι που σίγουρα του προκαλεί πρόσθετη δυσαρέσκεια και δεν του δίνει κίνητρα για αυτοβελτίωση. Εξάλλου, οι άλλοι τις περισσότερες φορές δεν έχουν την υπομονή να ασχοληθούν με το δικό μας παιδί όσο ασχολούμαστε εμείς, και η απομόνωση γίνεται μονόδρομος.
Βάλτε του όρια
Όλο και περισσότερες έρευνες καταλήγουν πως το κλειδί στη σωστή ανατροφή βρίσκεται στη μαγική λέξη «όρια». Το παιδί, για να μεγαλώσει ισορροπημένα, έχει ανάγκη από κανόνες, αλλά και από τις συνέπειες κάθε φορά που τους παραβαίνει. Βάζοντας σαφή όρια εκείνο νιώθει, από τη μία, ασφάλεια να πειραματιστεί και να δοκιμάσει τις δυνάμεις του και, από την άλλη, εμπιστοσύνη προς τους γονείς του, αφού δείχνουν στα μάτια του δυνατοί, συνεπείς και ικανοί ώστε να μπορέσει να καταφύγει σε αυτούς σε περίπτωση που νιώσει ευάλωτο. Αν κάνει ό,τι του αρέσει, χωρίς να υπολογίζει το «όχι» και το «μη» (λέξεις μικρές, αλλά πολύ σημαντικές για τη διαπαιδαγώγησή του), γίνεται εγωκεντρικό, δεν ενδιαφέρεται για τις ανάγκες των άλλων ανθρώπων και του είναι πολύ δύσκολο να συνυπάρξει μαζί τους. Πίσω από ένα «κακομαθημένο» παιδί κρύβεται ένα παιδί ιδιαίτερα ανασφαλές, που δυσκολεύεται να επικοινωνήσει ουσιαστικά με τους άλλους. Πολλές φορές οι γονείς, στην προσπάθειά τους να εφαρμόσουν μια πιο μοντέρνα παιδαγωγική μέθοδο, θεωρούν πως είναι καλό να διαπραγματεύονται τα πάντα μαζί του, γιατί αυτό είναι πιο «δημοκρατικό» και τους κάνει αρεστούς στα μάτια του. Άλλες φορές πάλι φοβούνται να πουν «όχι» από ενοχή. Ίσως ακόμη να επιλέγουν να είναι «φίλοι» με το παιδί τους, αλλά αυτή η τακτική συνήθως οδηγεί σε αδιέξοδο. Σκεφτείτε: Οι φίλοι είναι ίσοι, οπότε, αν προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μια τέτοιου είδους σχέση, στέλνουμε λανθασμένα μηνύματα. Όταν εκείνο αγνοήσει τους κανόνες και εμείς προσπαθήσουμε να επιβάλλουμε πάλι την τάξη, θα πρέπει αναγκαστικά να αλλάξουμε τακτική.Άλλωστε οι φίλοι συνήθως δεν έχουν το ρόλο του καθοδηγητή, αλλά αυτόν του συνοδοιπόρου. Επομένως, αυτή η στρατηγική αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε σύγκρουση και σε σύγχυση ρόλων, με αποτέλεσμα το παιδί να χάσει την αίσθηση ασφάλειας και την εμπιστοσύνη του προς εμάς. Ο ρόλος μας δεν είναι να είμαστε φίλοι, αλλά γονείς που είναι πάντα δίπλα του, το κατανοούν και το ενθαρρύνουν βάζοντας όρια και κανόνες. Τους φίλους του θα τους διαλέξει μόνο του. Είναι σημαντικό να του δείξουμε ποιος έχει το πάνω χέρι σε αυτή τη σχέση. Στην τελική, έχει ανάγκη την καθοδήγηση, αφού δεν έχει ακόμη αποκτήσει εμπειρίες και χρειάζεται μια σταθερή βάση για να ακουμπήσει και να ανοίξει τα φτερά του. Αν νιώσει ότι κανένας σε αυτή τη σχέση δεν συμπεριφέρεται ως γονιός, δηλαδή ως κάποιος που έχει την «εξουσία»,
θα επιδιώξει να την πάρει εκείνο, και αυτό θα είναι, από τη μια, ανυπόφορο για τους γονείς και, από την άλλη, επικίνδυνο για το ίδιο το παιδί. Ας μην ξεχνάμε και μια ακόμη ενδιαφέρουσα παράμετρο: Όταν μεγαλώσει και φτάσει στη φάση εκείνη της ζωής του που θα «αντιδράσει» φυσιολογικά και αναπόφευκτα τους γονείς του και θα τους απορρίψει ως πρότυπο –στην εφηβεία του–, ενδέχεται όλη αυτή την ελευθερία που του δόθηκε να την ερμηνεύσει ως αδιαφορία, γιατί δήθεν οι γονείς του δεν ενδιαφέρθηκαν να κάνουν τη δουλειά που προϋποθέτει ο ρόλος τους. Όταν το παιδί έρθει αντιμέτωπο με τις πρώτες δυσκολίες, θα προτιμήσει να είχε ένα γονιό που πάντα, όσο κουρασμένος κι αν ήταν, είχε το χρόνο να ασχοληθεί μαζί του, να διαπραγματευτεί ένα ασφαλές και οριοθετημένο περιβάλλον για εκείνο, παρά κάποιον ο οποίος του έκανε όλα τα χατίρια και διάλεγε τον εύκολο δρόμο.
Όλο και περισσότερες έρευνες καταλήγουν πως το κλειδί στη σωστή ανατροφή βρίσκεται στη μαγική λέξη «όρια». Το παιδί, για να μεγαλώσει ισορροπημένα, έχει ανάγκη από κανόνες, αλλά και από τις συνέπειες κάθε φορά που τους παραβαίνει. Βάζοντας σαφή όρια εκείνο νιώθει, από τη μία, ασφάλεια να πειραματιστεί και να δοκιμάσει τις δυνάμεις του και, από την άλλη, εμπιστοσύνη προς τους γονείς του, αφού δείχνουν στα μάτια του δυνατοί, συνεπείς και ικανοί ώστε να μπορέσει να καταφύγει σε αυτούς σε περίπτωση που νιώσει ευάλωτο. Αν κάνει ό,τι του αρέσει, χωρίς να υπολογίζει το «όχι» και το «μη» (λέξεις μικρές, αλλά πολύ σημαντικές για τη διαπαιδαγώγησή του), γίνεται εγωκεντρικό, δεν ενδιαφέρεται για τις ανάγκες των άλλων ανθρώπων και του είναι πολύ δύσκολο να συνυπάρξει μαζί τους. Πίσω από ένα «κακομαθημένο» παιδί κρύβεται ένα παιδί ιδιαίτερα ανασφαλές, που δυσκολεύεται να επικοινωνήσει ουσιαστικά με τους άλλους. Πολλές φορές οι γονείς, στην προσπάθειά τους να εφαρμόσουν μια πιο μοντέρνα παιδαγωγική μέθοδο, θεωρούν πως είναι καλό να διαπραγματεύονται τα πάντα μαζί του, γιατί αυτό είναι πιο «δημοκρατικό» και τους κάνει αρεστούς στα μάτια του. Άλλες φορές πάλι φοβούνται να πουν «όχι» από ενοχή. Ίσως ακόμη να επιλέγουν να είναι «φίλοι» με το παιδί τους, αλλά αυτή η τακτική συνήθως οδηγεί σε αδιέξοδο. Σκεφτείτε: Οι φίλοι είναι ίσοι, οπότε, αν προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μια τέτοιου είδους σχέση, στέλνουμε λανθασμένα μηνύματα. Όταν εκείνο αγνοήσει τους κανόνες και εμείς προσπαθήσουμε να επιβάλλουμε πάλι την τάξη, θα πρέπει αναγκαστικά να αλλάξουμε τακτική.Άλλωστε οι φίλοι συνήθως δεν έχουν το ρόλο του καθοδηγητή, αλλά αυτόν του συνοδοιπόρου. Επομένως, αυτή η στρατηγική αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε σύγκρουση και σε σύγχυση ρόλων, με αποτέλεσμα το παιδί να χάσει την αίσθηση ασφάλειας και την εμπιστοσύνη του προς εμάς. Ο ρόλος μας δεν είναι να είμαστε φίλοι, αλλά γονείς που είναι πάντα δίπλα του, το κατανοούν και το ενθαρρύνουν βάζοντας όρια και κανόνες. Τους φίλους του θα τους διαλέξει μόνο του. Είναι σημαντικό να του δείξουμε ποιος έχει το πάνω χέρι σε αυτή τη σχέση. Στην τελική, έχει ανάγκη την καθοδήγηση, αφού δεν έχει ακόμη αποκτήσει εμπειρίες και χρειάζεται μια σταθερή βάση για να ακουμπήσει και να ανοίξει τα φτερά του. Αν νιώσει ότι κανένας σε αυτή τη σχέση δεν συμπεριφέρεται ως γονιός, δηλαδή ως κάποιος που έχει την «εξουσία»,
θα επιδιώξει να την πάρει εκείνο, και αυτό θα είναι, από τη μια, ανυπόφορο για τους γονείς και, από την άλλη, επικίνδυνο για το ίδιο το παιδί. Ας μην ξεχνάμε και μια ακόμη ενδιαφέρουσα παράμετρο: Όταν μεγαλώσει και φτάσει στη φάση εκείνη της ζωής του που θα «αντιδράσει» φυσιολογικά και αναπόφευκτα τους γονείς του και θα τους απορρίψει ως πρότυπο –στην εφηβεία του–, ενδέχεται όλη αυτή την ελευθερία που του δόθηκε να την ερμηνεύσει ως αδιαφορία, γιατί δήθεν οι γονείς του δεν ενδιαφέρθηκαν να κάνουν τη δουλειά που προϋποθέτει ο ρόλος τους. Όταν το παιδί έρθει αντιμέτωπο με τις πρώτες δυσκολίες, θα προτιμήσει να είχε ένα γονιό που πάντα, όσο κουρασμένος κι αν ήταν, είχε το χρόνο να ασχοληθεί μαζί του, να διαπραγματευτεί ένα ασφαλές και οριοθετημένο περιβάλλον για εκείνο, παρά κάποιον ο οποίος του έκανε όλα τα χατίρια και διάλεγε τον εύκολο δρόμο.
Δώστε του προσοχή
Μήπως όμως η απαιτητική συμπεριφορά του παιδιού πηγάζει από την ανάγκη του να τραβήξει την προσοχή μας; Συνήθως το φέρσιμό του δεν έχει να κάνει με έναν καλό ή κακό χαρακτήρα, αλλά με την ανάγκη του να το προσέξουμε. Για παράδειγμα, ένα δίχρονο παιδί δεν έχει άλλον τρόπο να μας πει ότι θέλει να περνάμε περισσότερο χρόνο μαζί του από το να κλαίει, να γκρινιάζει, να χτυπάει τις πόρτες ή να σπάει τα παιχνίδια του. Εμείς σε αυτές τις εκρήξεις απλώς πρέπει να αποκωδικοποιούμε τη συμπεριφορά του, να καταλαβαίνουμε από πού πηγάζει και να αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα στη ρίζα του. Η αλήθεια είναι πως τα παιδιά δεν έχουν ανάγκη από άπειρα παιχνίδια, ρούχα και gadgets. Αυτά ίσως έχουμε ανάγκη εμείς να τους τα παρέχουμε από ενοχές ή από την ανασφάλειά μας ή για να μη μείνουμε πίσω στον ανταγωνισμό μας με τους άλλους γονείς. Και το εντυπωσιακό είναι πως σε αυτόν τον ανταγωνισμό συμμετέχουν όλοι οι γονείς, ανεξάρτητα από τον κοινωνικό τους περίγυρο και την οικονομική ευχέρεια που έχουν ή δεν έχουν. Το σίγουρο είναι vπως τίποτα δεν υποκαθιστά την επαφή του παιδιού με το γονιό του.Δεν έχει τίποτα περισσότερη ανάγκη από το να νιώθει ότι το αγαπάμε και έχουμε χρόνο να αφιερώσουμε αποκλειστικά σε εκείνο. Και μόνο έτσι θα μπορέσουμε να ασκήσουμε αληθινή επιρροή επάνω του όταν θα το έχει ανάγκη. Εάν, λοιπόν, διαπιστώσουμε ότι το παιδί νιώθει συναισθηματικά παραμελημένο , ας καθίσουμε να παίξουμε μαζί του με τα παιχνίδια του, αν του διηγηθούμε μια ιστορία, να ζωγραφίσουμε, να δούμε μαζί μια ταινία ή μια θεατρική παράσταση ή να πάμε απλώς μια βόλτα στο κοντινό πάρκο.
Τα παιδιά έχουν την τάση να γίνονται ιδιαίτερα απαιτητικά όταν νιώθουν ότι μπορούν. Πρώτη μας δουλειά, λοιπόν, είναι να διακρίνουμε τις πραγματικές του ανάγκες από τις απλές επιθυμίες του ή και τα καπρίτσια του. Αν κλαίει ή γκρινιάζει επειδή πεινάει, διψάει, πονάει ή φοβάται, οφείλουμε να σκύψουμε από επάνω του και να το ικανοποιήσουμε. Αν όμως δεν πρόκειται για κάτι από τα παραπάνω και η ανάγκη του δεν είναι επιτακτική, μπορούμε να το αφήσουμε να περιμένει. Αν εξαιρέσουμε τον πρώτο χρόνο της ζωής ενός παιδιού, από εκεί και μετά έχει την δυνατότητα να κάνει υπομονή. Επομένως, αν ζητάει θυμωμένα και ανυπόμονα , π.χ. μια βόλτα στη ν παιδική χαρά, απλώς θα του πούμε «άκουσα αυτό που θες και μόλις τελειώσω αυτό που κάνω θα πάμε». Αν δεν μάθει να κάνει υπομονή και να περιμένει την σειρά του για κάθε τι, θα τα βρει πραγματικά σκούρα όταν βρεθεί σε ένα περιβάλλον όπου το ίδιο δεν θα είναι πρωταγωνιστής, όπως, για παράδειγμα, στον παιδικό σταθμό ή στο δημοτικό σχολείο. Η υπομονή είναι μια από τις πρώτες αρετές τις οποίες πρέπει να καλλιεργήσουμε στο παιδί για να μάθει να συμβιώνει και με άλλους ανθρώπους και να μην νιώθει διαρκώς ανικανοποίητο. Με αυτό τον τρόπο μαθαίνει να μην τα περιμένει όλα από τους άλλους και γίνεται πιο αυτόνομο, αφού κινητοποιείται για να βρει τρόπους να αυτοεξυπηρετηθεί ή να κάνει κάτι δημιουργικό μόνο του περιμένοντας.
Όταν έχουμε να κάνουμε με πιτσιρίκια, η συζήτηση δεν ωφελεί σε όλες τις περιπτώσεις. Μερικοί κανόνες δεν επιδέχονται διαπραγματεύσεις και δεν είμαστε υποχρεωμένοι να δίνουμε πολλές εξηγήσεις για κάθε απόφαση μας. Αν επιλέξουμε λοιπόν ποιοι κανόνες θα είναι αυτοί και ας μένουμε σταθεροί και συνεπείς σε αυτούς. Για παράδειγμα , όταν βρίσκεται στο αυτοκίνητο, πρέπει να κάθεται στο ειδικό καρεκλάκι και να είναι δεμένο με την ζώνη ασφαλείας, και αυτό σίγουρα δεν σηκώνει συζήτηση. Ακόμη, πρέπει να πηγαίνει για ύπνο κάθε βράδυ μια συγκεκριμένη ώρα και αυτό το ορίζουμε εμείς. Αν θυμώνει και ξεσπάει σε κλάματα ή κρατάει την αναπνοή του σαν τον Πέπε, το γιο του Κρεμιδονέζ Υ Παέλια στο Αστερίξ στην Ισπανία, εμείς πρέπει να το αγνοούμε μέχρι να του περάσει και σε καμιά περίπτωση να μην υποκύπτουμε. Αν ενδώσουμε στις απαιτήσεις του, θα πειστεί πως μπορεί να μας χειριστεί και δεν θα το βάζει κάτω μέχρι να καταφέρει κάθε φορά αυτό που θέλει. Πολλές φορές τα παιδιά μας τεστάρουν για να δουν αν πράγματι εννοούμε αυτά που λέμε . Μπορούμε ωστόσο να δείχνουμε κατανόηση για τα συναισθήματα του, λέγοντας του, π.χ. « ξέρω ότι έχει θυμώσει, αλλά θα γίνει αυτό που λέω εγώ γιατί αυτό είναι το σωστό».Μπορεί αυτό στην αρχή να φαντάζει δύσκολο, όμως όσο εκπαιδεύεται σε αυτή την συμπεριφορά η δουλειά μας θα γίνεται πιο εύκολη, γιατί τα ξεσπάσματα του θα είναι πιο σπάνια και ο αυταρχισμός του θα περιορίζεται. Επίσης, καλό είναι να του εκφράζουμε και εμείς οι ίδιοι τα συναισθήματά μας για τη συμπεριφορά του λέγοντας του, π.χ. « είμαι πολύ στενοχωρημένη από αυτή την πράξη σου» ή «με θύμωσε πολύ η αντίδραση σου». Με αυτό τον τρόπο θα μάθει να υπολογίζει και τα συναισθήματα των άλλων και θα ξέρει πως οι πράξεις του δεν αντιτίθεται απλώς σε ένα αξιακό σύστημα που έχουμε ορίσει εμείς, αλλά έχουν επίπτωση και στη συναισθηματική μας κατάσταση. Και για να μπορέσουμε όλα αυτά να τα θέσουμε σε εφαρμογή, δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ πως ο πραγματικός κόσμος είναι πολύ πιο σκληρός από τη δική μας «σκληρή» συμπεριφορά, και εμείς οφείλουμε να προετοιμάσουμε το παιδί για να τον αντιμετωπίσει και όχι να το κακομαθαίνουμε κάνοντας του όλα τα χατίρια.
Μήπως όμως η απαιτητική συμπεριφορά του παιδιού πηγάζει από την ανάγκη του να τραβήξει την προσοχή μας; Συνήθως το φέρσιμό του δεν έχει να κάνει με έναν καλό ή κακό χαρακτήρα, αλλά με την ανάγκη του να το προσέξουμε. Για παράδειγμα, ένα δίχρονο παιδί δεν έχει άλλον τρόπο να μας πει ότι θέλει να περνάμε περισσότερο χρόνο μαζί του από το να κλαίει, να γκρινιάζει, να χτυπάει τις πόρτες ή να σπάει τα παιχνίδια του. Εμείς σε αυτές τις εκρήξεις απλώς πρέπει να αποκωδικοποιούμε τη συμπεριφορά του, να καταλαβαίνουμε από πού πηγάζει και να αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα στη ρίζα του. Η αλήθεια είναι πως τα παιδιά δεν έχουν ανάγκη από άπειρα παιχνίδια, ρούχα και gadgets. Αυτά ίσως έχουμε ανάγκη εμείς να τους τα παρέχουμε από ενοχές ή από την ανασφάλειά μας ή για να μη μείνουμε πίσω στον ανταγωνισμό μας με τους άλλους γονείς. Και το εντυπωσιακό είναι πως σε αυτόν τον ανταγωνισμό συμμετέχουν όλοι οι γονείς, ανεξάρτητα από τον κοινωνικό τους περίγυρο και την οικονομική ευχέρεια που έχουν ή δεν έχουν. Το σίγουρο είναι vπως τίποτα δεν υποκαθιστά την επαφή του παιδιού με το γονιό του.Δεν έχει τίποτα περισσότερη ανάγκη από το να νιώθει ότι το αγαπάμε και έχουμε χρόνο να αφιερώσουμε αποκλειστικά σε εκείνο. Και μόνο έτσι θα μπορέσουμε να ασκήσουμε αληθινή επιρροή επάνω του όταν θα το έχει ανάγκη. Εάν, λοιπόν, διαπιστώσουμε ότι το παιδί νιώθει συναισθηματικά παραμελημένο , ας καθίσουμε να παίξουμε μαζί του με τα παιχνίδια του, αν του διηγηθούμε μια ιστορία, να ζωγραφίσουμε, να δούμε μαζί μια ταινία ή μια θεατρική παράσταση ή να πάμε απλώς μια βόλτα στο κοντινό πάρκο.
Τα παιδιά έχουν την τάση να γίνονται ιδιαίτερα απαιτητικά όταν νιώθουν ότι μπορούν. Πρώτη μας δουλειά, λοιπόν, είναι να διακρίνουμε τις πραγματικές του ανάγκες από τις απλές επιθυμίες του ή και τα καπρίτσια του. Αν κλαίει ή γκρινιάζει επειδή πεινάει, διψάει, πονάει ή φοβάται, οφείλουμε να σκύψουμε από επάνω του και να το ικανοποιήσουμε. Αν όμως δεν πρόκειται για κάτι από τα παραπάνω και η ανάγκη του δεν είναι επιτακτική, μπορούμε να το αφήσουμε να περιμένει. Αν εξαιρέσουμε τον πρώτο χρόνο της ζωής ενός παιδιού, από εκεί και μετά έχει την δυνατότητα να κάνει υπομονή. Επομένως, αν ζητάει θυμωμένα και ανυπόμονα , π.χ. μια βόλτα στη ν παιδική χαρά, απλώς θα του πούμε «άκουσα αυτό που θες και μόλις τελειώσω αυτό που κάνω θα πάμε». Αν δεν μάθει να κάνει υπομονή και να περιμένει την σειρά του για κάθε τι, θα τα βρει πραγματικά σκούρα όταν βρεθεί σε ένα περιβάλλον όπου το ίδιο δεν θα είναι πρωταγωνιστής, όπως, για παράδειγμα, στον παιδικό σταθμό ή στο δημοτικό σχολείο. Η υπομονή είναι μια από τις πρώτες αρετές τις οποίες πρέπει να καλλιεργήσουμε στο παιδί για να μάθει να συμβιώνει και με άλλους ανθρώπους και να μην νιώθει διαρκώς ανικανοποίητο. Με αυτό τον τρόπο μαθαίνει να μην τα περιμένει όλα από τους άλλους και γίνεται πιο αυτόνομο, αφού κινητοποιείται για να βρει τρόπους να αυτοεξυπηρετηθεί ή να κάνει κάτι δημιουργικό μόνο του περιμένοντας.
Όταν έχουμε να κάνουμε με πιτσιρίκια, η συζήτηση δεν ωφελεί σε όλες τις περιπτώσεις. Μερικοί κανόνες δεν επιδέχονται διαπραγματεύσεις και δεν είμαστε υποχρεωμένοι να δίνουμε πολλές εξηγήσεις για κάθε απόφαση μας. Αν επιλέξουμε λοιπόν ποιοι κανόνες θα είναι αυτοί και ας μένουμε σταθεροί και συνεπείς σε αυτούς. Για παράδειγμα , όταν βρίσκεται στο αυτοκίνητο, πρέπει να κάθεται στο ειδικό καρεκλάκι και να είναι δεμένο με την ζώνη ασφαλείας, και αυτό σίγουρα δεν σηκώνει συζήτηση. Ακόμη, πρέπει να πηγαίνει για ύπνο κάθε βράδυ μια συγκεκριμένη ώρα και αυτό το ορίζουμε εμείς. Αν θυμώνει και ξεσπάει σε κλάματα ή κρατάει την αναπνοή του σαν τον Πέπε, το γιο του Κρεμιδονέζ Υ Παέλια στο Αστερίξ στην Ισπανία, εμείς πρέπει να το αγνοούμε μέχρι να του περάσει και σε καμιά περίπτωση να μην υποκύπτουμε. Αν ενδώσουμε στις απαιτήσεις του, θα πειστεί πως μπορεί να μας χειριστεί και δεν θα το βάζει κάτω μέχρι να καταφέρει κάθε φορά αυτό που θέλει. Πολλές φορές τα παιδιά μας τεστάρουν για να δουν αν πράγματι εννοούμε αυτά που λέμε . Μπορούμε ωστόσο να δείχνουμε κατανόηση για τα συναισθήματα του, λέγοντας του, π.χ. « ξέρω ότι έχει θυμώσει, αλλά θα γίνει αυτό που λέω εγώ γιατί αυτό είναι το σωστό».Μπορεί αυτό στην αρχή να φαντάζει δύσκολο, όμως όσο εκπαιδεύεται σε αυτή την συμπεριφορά η δουλειά μας θα γίνεται πιο εύκολη, γιατί τα ξεσπάσματα του θα είναι πιο σπάνια και ο αυταρχισμός του θα περιορίζεται. Επίσης, καλό είναι να του εκφράζουμε και εμείς οι ίδιοι τα συναισθήματά μας για τη συμπεριφορά του λέγοντας του, π.χ. « είμαι πολύ στενοχωρημένη από αυτή την πράξη σου» ή «με θύμωσε πολύ η αντίδραση σου». Με αυτό τον τρόπο θα μάθει να υπολογίζει και τα συναισθήματα των άλλων και θα ξέρει πως οι πράξεις του δεν αντιτίθεται απλώς σε ένα αξιακό σύστημα που έχουμε ορίσει εμείς, αλλά έχουν επίπτωση και στη συναισθηματική μας κατάσταση. Και για να μπορέσουμε όλα αυτά να τα θέσουμε σε εφαρμογή, δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ πως ο πραγματικός κόσμος είναι πολύ πιο σκληρός από τη δική μας «σκληρή» συμπεριφορά, και εμείς οφείλουμε να προετοιμάσουμε το παιδί για να τον αντιμετωπίσει και όχι να το κακομαθαίνουμε κάνοντας του όλα τα χατίρια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου