Ενώ κανείς μας δεν θέλει να μεγαλώνει ένα κακομαθημένο παιδί, από την άλλη όλοι θέλουμε τα παιδιά μας να είναι χαρούμενα. Κι αυτό μπορεί να μας κάνει να πέσουμε εύκολα σε μερικές παγίδες!
Είναι οι 4 πιο συνηθισμένες «παγίδες» που κάθε γονιός «πέφτει», προκειμένου να ευχαριστήσει τα παιδιά του. Η μήπως να τα κακομάθει;
1. Η παγίδα της ενοχής Πολλοί γονείς προσπαθούν να «ξορκίσουν» τις ενοχές τους απέναντι στα παιδιά -κυρίως εάν εργάζονται πολλές ώρες ή έχουν χωρίσει- με το να τους προσφέρουν περισσότερα παιχνίδια ή ρούχα και λιγότερη τιμωρία. Ή επειδή είναι πολύ απασχολημένοι και κουρασμένοι, προτιμούν να περάσουν τις λίγες ώρες που μένουν στο σπίτι με το παιδί ευχάριστα, χωρίς καβγάδες και εντάσεις, κι έτσι του επιτρέπουν να δει ένα-δύο παιδικά ακόμα στην τηλεόραση. Έτσι, αποφεύγουμε τις προστριβές της στιγμής, αλλά δεν αντιλαμβανόμαστε ποιες είναι οι συνέπειες μακροπρόθεσμα.
Πώς θα ξεφύγετε: Δεν μπορεί να πιστεύετε ότι ένα αυτοκινητάκι ή ένα σακουλάκι με καραμέλες είναι δυνατόν να αναπληρώσουν την παρουσία σας, έτσι δεν είναι; Κι όμως, οι πράξεις μας δείχνουν ακριβώς αυτό. Κι αυτό είναι κάτι που αντιλαμβάνονται εύκολα τα παιδιά, που έχουν μάθει να αποκρυπτογραφούν τις αντιδράσεις μας, αλλά και να εκφράζονται κυρίως μέσω της συμπεριφοράς και λιγότερο μέσω του λόγου. Αντισταθείτε στην παρόρμησή σας να πάρετε αυτό το μπουκάλι με τις σαπουνόφουσκες, και προσπαθήστε να «ξορκίσετε» τις ενοχές σας εξασφαλίζοντας κάθε μέρα λίγο χρόνο -ακόμα και λίγα λεπτά- που θα αφιερώσετε αναπόσπαστοι στο παιδί σας. Μην περιμένετε, βέβαια, ότι το παιδί δεν θα αντιδράσει στην αλλαγή. Όμως, είναι σημαντικό να βάλετε σαφή και σταθερά όρια. Έτσι, όταν ζητήσει είτε ένα ακόμα παιχνίδι ή ένα κουλουράκι είτε να παίξει για μισή ώρα ακόμα πριν πέσει στο κρεβάτι, σκεφτείτε: «Τι θέλω να αποκομίσει από αυτή την εμπειρία;». Σίγουρα όχι τη βεβαιότητα ότι μπορεί να έχει πάντα αυτό που θέλει, αρκεί να το διεκδικήσει αρκετά έντονα ή αρκετά επίμονα. Τα παιδιά δεν χρειάζονται πάντα αυτό που ζητούν, αλλά επιμένοντας να το έχουν δοκιμάζουν τα όρια που τους έχετε θέσει. Είναι κι αυτό μέρος της φυσιολογικής διαδικασίας που θα τους επιτρέψει να μεγαλώσουν και να ισχυροποιήσουν την προσωπικότητά τους.
2. Η παγίδα της μίμησης
«Η Μαργαρίτα έχει περισσότερες Barbie», «Όλα τα παιδιά στην πλατεία έχουν πατίνια», «Όλοι στην τάξη μου έχουν i-Phone»… Η λίστα είναι ατελείωτη, και πολλοί γονείς πέφτουν στην παγίδα, προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι το παιδί τους δεν θα μειονεκτεί έναντι των συνομηλίκων του ή ότι δεν θα μείνει έξω από την «τάση» της εποχής. Ένα ολόκληρο σύστημα προώθησης προϊόντων βασίζεται στην επιθυμία των παιδιών να αποκτήσουν κάτι μόνο και μόνο επειδή το έχουν οι άλλοι.
Πώς θα ξεφύγετε: Τα παιδιά θέλουν να είναι «όπως οι άλλοι», όμως είναι χρήσιμο να βρείτε μια ισορροπία. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι μπορεί το παιδί σας να έχει κάποια από τα πράγματα που έχουν οι συμμαθητές ή οι φίλοι του, αλλά όχι όλα. Πριν αποφασίσετε εάν θα ενδώσετε σε μια απαίτησή του ή όχι, αναρωτηθείτε: «Αυτό το πράγμα είναι κάτι που πραγματικά χρειάζεται; Τι θα γίνει εάν αρνηθώ;». Να θυμάστε ότι δεν είμαστε όλοι ίδιοι, δεν έχουμε τις ίδιες ανάγκες και δεν μεγαλώνουμε τα παιδιά μας με τις ίδιες αξίες. Μια καλή αντιπρόταση είναι να εξηγήσετε στο παιδί πως μπορεί να αποκτήσει ό,τι επιθυμεί διαθέτοντας το δικό του χαρτζιλίκι. Το πιθανότερο είναι ότι θα το ξανασκεφτεί, εάν πρόκειται να το πληρώσει από τη δική του τσέπη.
3. Η παγίδα της προσκόλλησης
Ο μεγάλος μου γιος είναι 6,5 χρόνων, αλλά συνήθως εγώ κουμπώνω τα πουκάμισά του, δένω τα παπούτσια του και κόβω σε μικρές μπουκιές το φαγητό του. Δεν είναι ότι δεν μπορεί να τα κάνει μόνος του, αλλά έτσι ξεμπερδεύω πιο γρήγορα - άσε που μου αρέσει να φροντίζω το «μωρό» μου. Κι εκείνος, όμως, θεωρεί δεδομένο ότι εγώ έχω αναλάβει να μην ξεχάσει κάποια εργασία για το σχολείο ή ότι εγώ θα τρέξω να του φέρω ένα ποτήρι όταν φωνάξει: «Νερό». Το πρόβλημα που προκύπτει, όταν προσφέρουμε συνέχεια βοήθεια στα παιδιά μας, είναι ότι τους μαθαίνουμε να εξαρτώνται από κάποιον τη στιγμή που έχουν την ικανότητα να είναι ανεξάρτητα.
Πώς να ξεφύγετε: Προσπαθήστε να αντισταθείτε στην παρόρμησή σας να σπεύσετε και να κάνετε κάτι για λογαριασμό του παιδιού, όταν η ηλικία και οι ικανότητές του του επιτρέπουν να το κάνει μόνο του. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα κουβαλήσετε ποτέ ξανά εσείς τη σάκα του ή ότι θα πρέπει να φτιάχνει πάντα μόνο του το πρωινό του - μπορείτε να συνεχίζετε να φροντίζετε κάθε τόσο τα παιδιά σας, όταν για παράδειγμα είναι πολύ κουρασμένα ή αδιάθετα, άλλωστε αυτό είναι που κάνει μια μαμά. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όμως, προτιμήστε να τα ενθαρρύνετε να ανακαλύπτουν μόνα τους τι είναι αυτό που χρειάζονται και πώς θα το καταφέρουν, ενισχύοντας έτσι το αίσθημα της αυτοπεποίθησης, που τους είναι απαραίτητο για να αντιμετωπίσουν τη ζωή και τον κόσμο.
4. Η παγίδα του «καλύτερου φίλου»
«Είσαι η χειρότερη μαμά στον κόσμο», φωνάζει η μικρή Λίνα όταν η μητέρα της αρνείται να της πάρει το παγωτό που τόσο επίμονα ζητάει. Η μαμά της, στο άκουσμα της… ετυμηγορίας, σπεύδει να ψάξει στην τσάντα για το πορτοφόλι της. Καμιά δεν θέλει να είναι «η χειρότερη μαμά του κόσμου»! Πολλοί γονείς ανησυχούν πως, εάν είναι πολύ αυστηροί ή λένε συχνά «όχι» στα παιδιά τους, τότε εκείνα μπορεί να σταματήσουν να τους αγαπούν, ή να τους αγαπούν λιγότερο από όσο θα μπορούσαν. Ή μπορεί να έχουν μεγαλώσει κι εκείνοι ως «καλά παιδιά» που δεν έχουν μάθει να λένε εύκολα «όχι».
Πώς να ξεφύγετε: Επαναλάβετε δέκα φορές: «Έχω κάθε δικαίωμα να πω ''όχι'' στο παιδί μου». Κι εκείνο έχει ασφαλώς το δικαίωμα να θυμώσει, όταν θα το ακούσει. Όμως, η μητρότητα και η πατρότητα δεν είναι διαγωνισμός για το ποιος είναι πιο αξιαγάπητος. Ο ρόλος σας δεν είναι να εξασφαλίσετε ότι το παιδί δεν θα στεναχωρηθεί ποτέ, ούτε να γίνετε οι καλύτεροι φίλοι του. Αντίθετα, η δουλειά σας είναι συχνά «δυσάρεστη», αφού πρέπει να θέσετε όρια, να επιβλέπετε την τήρησή τους και να επιβάλλετε τις συνέπειες. Επιτρέψτε, λοιπόν, στον εαυτό σας να γίνει μερικές φορές δυσάρεστος. Όταν το παιδί σάς λέει: «Σε σιχαίνομαι», πάρτε μια βαθιά ανάσα και ξεπεράστε το. Απλώς εκφράζει τη δυσαρέσκεια της στιγμής, δεν σημαίνει ότι πραγματικά σιχαίνεται τους γονείς του. Εξηγήστε του ότι, ακόμα κι έτσι, εσείς εξακολουθείτε να το αγαπάτε πολύ, αλλά αυτό δεν είναι λόγος να ενδώσετε σε παράλογες απαιτήσεις ή να αθετήσετε κάποιους κανόνες τους οποίους κι εκείνο γνωρίζει. Είναι πιο πολύτιμο και χρήσιμο για το παιδί, από το να παίρνετε συνέχεια τα εύσημα ως «η καλύτερη μαμά του κόσμου».
Με τη συνεργασία της Ζέτας Κωνσταντινίδου (ψυχολόγος, ειδικευμένη στη σχολική ψυχολογία).
Είναι οι 4 πιο συνηθισμένες «παγίδες» που κάθε γονιός «πέφτει», προκειμένου να ευχαριστήσει τα παιδιά του. Η μήπως να τα κακομάθει;
1. Η παγίδα της ενοχής Πολλοί γονείς προσπαθούν να «ξορκίσουν» τις ενοχές τους απέναντι στα παιδιά -κυρίως εάν εργάζονται πολλές ώρες ή έχουν χωρίσει- με το να τους προσφέρουν περισσότερα παιχνίδια ή ρούχα και λιγότερη τιμωρία. Ή επειδή είναι πολύ απασχολημένοι και κουρασμένοι, προτιμούν να περάσουν τις λίγες ώρες που μένουν στο σπίτι με το παιδί ευχάριστα, χωρίς καβγάδες και εντάσεις, κι έτσι του επιτρέπουν να δει ένα-δύο παιδικά ακόμα στην τηλεόραση. Έτσι, αποφεύγουμε τις προστριβές της στιγμής, αλλά δεν αντιλαμβανόμαστε ποιες είναι οι συνέπειες μακροπρόθεσμα.
Πώς θα ξεφύγετε: Δεν μπορεί να πιστεύετε ότι ένα αυτοκινητάκι ή ένα σακουλάκι με καραμέλες είναι δυνατόν να αναπληρώσουν την παρουσία σας, έτσι δεν είναι; Κι όμως, οι πράξεις μας δείχνουν ακριβώς αυτό. Κι αυτό είναι κάτι που αντιλαμβάνονται εύκολα τα παιδιά, που έχουν μάθει να αποκρυπτογραφούν τις αντιδράσεις μας, αλλά και να εκφράζονται κυρίως μέσω της συμπεριφοράς και λιγότερο μέσω του λόγου. Αντισταθείτε στην παρόρμησή σας να πάρετε αυτό το μπουκάλι με τις σαπουνόφουσκες, και προσπαθήστε να «ξορκίσετε» τις ενοχές σας εξασφαλίζοντας κάθε μέρα λίγο χρόνο -ακόμα και λίγα λεπτά- που θα αφιερώσετε αναπόσπαστοι στο παιδί σας. Μην περιμένετε, βέβαια, ότι το παιδί δεν θα αντιδράσει στην αλλαγή. Όμως, είναι σημαντικό να βάλετε σαφή και σταθερά όρια. Έτσι, όταν ζητήσει είτε ένα ακόμα παιχνίδι ή ένα κουλουράκι είτε να παίξει για μισή ώρα ακόμα πριν πέσει στο κρεβάτι, σκεφτείτε: «Τι θέλω να αποκομίσει από αυτή την εμπειρία;». Σίγουρα όχι τη βεβαιότητα ότι μπορεί να έχει πάντα αυτό που θέλει, αρκεί να το διεκδικήσει αρκετά έντονα ή αρκετά επίμονα. Τα παιδιά δεν χρειάζονται πάντα αυτό που ζητούν, αλλά επιμένοντας να το έχουν δοκιμάζουν τα όρια που τους έχετε θέσει. Είναι κι αυτό μέρος της φυσιολογικής διαδικασίας που θα τους επιτρέψει να μεγαλώσουν και να ισχυροποιήσουν την προσωπικότητά τους.
2. Η παγίδα της μίμησης
«Η Μαργαρίτα έχει περισσότερες Barbie», «Όλα τα παιδιά στην πλατεία έχουν πατίνια», «Όλοι στην τάξη μου έχουν i-Phone»… Η λίστα είναι ατελείωτη, και πολλοί γονείς πέφτουν στην παγίδα, προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι το παιδί τους δεν θα μειονεκτεί έναντι των συνομηλίκων του ή ότι δεν θα μείνει έξω από την «τάση» της εποχής. Ένα ολόκληρο σύστημα προώθησης προϊόντων βασίζεται στην επιθυμία των παιδιών να αποκτήσουν κάτι μόνο και μόνο επειδή το έχουν οι άλλοι.
Πώς θα ξεφύγετε: Τα παιδιά θέλουν να είναι «όπως οι άλλοι», όμως είναι χρήσιμο να βρείτε μια ισορροπία. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι μπορεί το παιδί σας να έχει κάποια από τα πράγματα που έχουν οι συμμαθητές ή οι φίλοι του, αλλά όχι όλα. Πριν αποφασίσετε εάν θα ενδώσετε σε μια απαίτησή του ή όχι, αναρωτηθείτε: «Αυτό το πράγμα είναι κάτι που πραγματικά χρειάζεται; Τι θα γίνει εάν αρνηθώ;». Να θυμάστε ότι δεν είμαστε όλοι ίδιοι, δεν έχουμε τις ίδιες ανάγκες και δεν μεγαλώνουμε τα παιδιά μας με τις ίδιες αξίες. Μια καλή αντιπρόταση είναι να εξηγήσετε στο παιδί πως μπορεί να αποκτήσει ό,τι επιθυμεί διαθέτοντας το δικό του χαρτζιλίκι. Το πιθανότερο είναι ότι θα το ξανασκεφτεί, εάν πρόκειται να το πληρώσει από τη δική του τσέπη.
3. Η παγίδα της προσκόλλησης
Ο μεγάλος μου γιος είναι 6,5 χρόνων, αλλά συνήθως εγώ κουμπώνω τα πουκάμισά του, δένω τα παπούτσια του και κόβω σε μικρές μπουκιές το φαγητό του. Δεν είναι ότι δεν μπορεί να τα κάνει μόνος του, αλλά έτσι ξεμπερδεύω πιο γρήγορα - άσε που μου αρέσει να φροντίζω το «μωρό» μου. Κι εκείνος, όμως, θεωρεί δεδομένο ότι εγώ έχω αναλάβει να μην ξεχάσει κάποια εργασία για το σχολείο ή ότι εγώ θα τρέξω να του φέρω ένα ποτήρι όταν φωνάξει: «Νερό». Το πρόβλημα που προκύπτει, όταν προσφέρουμε συνέχεια βοήθεια στα παιδιά μας, είναι ότι τους μαθαίνουμε να εξαρτώνται από κάποιον τη στιγμή που έχουν την ικανότητα να είναι ανεξάρτητα.
Πώς να ξεφύγετε: Προσπαθήστε να αντισταθείτε στην παρόρμησή σας να σπεύσετε και να κάνετε κάτι για λογαριασμό του παιδιού, όταν η ηλικία και οι ικανότητές του του επιτρέπουν να το κάνει μόνο του. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα κουβαλήσετε ποτέ ξανά εσείς τη σάκα του ή ότι θα πρέπει να φτιάχνει πάντα μόνο του το πρωινό του - μπορείτε να συνεχίζετε να φροντίζετε κάθε τόσο τα παιδιά σας, όταν για παράδειγμα είναι πολύ κουρασμένα ή αδιάθετα, άλλωστε αυτό είναι που κάνει μια μαμά. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όμως, προτιμήστε να τα ενθαρρύνετε να ανακαλύπτουν μόνα τους τι είναι αυτό που χρειάζονται και πώς θα το καταφέρουν, ενισχύοντας έτσι το αίσθημα της αυτοπεποίθησης, που τους είναι απαραίτητο για να αντιμετωπίσουν τη ζωή και τον κόσμο.
4. Η παγίδα του «καλύτερου φίλου»
«Είσαι η χειρότερη μαμά στον κόσμο», φωνάζει η μικρή Λίνα όταν η μητέρα της αρνείται να της πάρει το παγωτό που τόσο επίμονα ζητάει. Η μαμά της, στο άκουσμα της… ετυμηγορίας, σπεύδει να ψάξει στην τσάντα για το πορτοφόλι της. Καμιά δεν θέλει να είναι «η χειρότερη μαμά του κόσμου»! Πολλοί γονείς ανησυχούν πως, εάν είναι πολύ αυστηροί ή λένε συχνά «όχι» στα παιδιά τους, τότε εκείνα μπορεί να σταματήσουν να τους αγαπούν, ή να τους αγαπούν λιγότερο από όσο θα μπορούσαν. Ή μπορεί να έχουν μεγαλώσει κι εκείνοι ως «καλά παιδιά» που δεν έχουν μάθει να λένε εύκολα «όχι».
Πώς να ξεφύγετε: Επαναλάβετε δέκα φορές: «Έχω κάθε δικαίωμα να πω ''όχι'' στο παιδί μου». Κι εκείνο έχει ασφαλώς το δικαίωμα να θυμώσει, όταν θα το ακούσει. Όμως, η μητρότητα και η πατρότητα δεν είναι διαγωνισμός για το ποιος είναι πιο αξιαγάπητος. Ο ρόλος σας δεν είναι να εξασφαλίσετε ότι το παιδί δεν θα στεναχωρηθεί ποτέ, ούτε να γίνετε οι καλύτεροι φίλοι του. Αντίθετα, η δουλειά σας είναι συχνά «δυσάρεστη», αφού πρέπει να θέσετε όρια, να επιβλέπετε την τήρησή τους και να επιβάλλετε τις συνέπειες. Επιτρέψτε, λοιπόν, στον εαυτό σας να γίνει μερικές φορές δυσάρεστος. Όταν το παιδί σάς λέει: «Σε σιχαίνομαι», πάρτε μια βαθιά ανάσα και ξεπεράστε το. Απλώς εκφράζει τη δυσαρέσκεια της στιγμής, δεν σημαίνει ότι πραγματικά σιχαίνεται τους γονείς του. Εξηγήστε του ότι, ακόμα κι έτσι, εσείς εξακολουθείτε να το αγαπάτε πολύ, αλλά αυτό δεν είναι λόγος να ενδώσετε σε παράλογες απαιτήσεις ή να αθετήσετε κάποιους κανόνες τους οποίους κι εκείνο γνωρίζει. Είναι πιο πολύτιμο και χρήσιμο για το παιδί, από το να παίρνετε συνέχεια τα εύσημα ως «η καλύτερη μαμά του κόσμου».
Με τη συνεργασία της Ζέτας Κωνσταντινίδου (ψυχολόγος, ειδικευμένη στη σχολική ψυχολογία).
