Κρίσεις Πανικού: Don't Panic!

Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν ακούσει για κρίσεις πανικού, εκείνοι που δεν τις έχουν ζήσει μπορεί να δυσκολευτούν να καταλάβουν το πόσο τρομακτικές εμπειρίες μπορεί να γίνουν. Μία κρίση πανικού δεν είναι απλώς ένα έντονο αίσθημα άγχους, αλλά μάλλον μια έκρηξη τρόμου την οποία ο εγκέφαλος διατηρεί μόνο για πραγματικά τρομακτικά γεγονότα. Οι κρίσεις πανικού συχνά, επίσης, συνδέονται και με έντονες σωματικές αντιδράσεις, και έτσι συχνά παρερμηνεύονται από εκείνους που τις βιώνουν, ως κάποιο άλλο, πραγματικά σοβαρό θέμα υγείας. Παρά το γεγονός ότι είναι σχετικά συνηθισμένες, οι κρίσεις πανικού συχνά δεν είναι πλήρως κατανοητές, και ως εκ τούτου πολλοί άνθρωποι υποφέρουν άσκοπα επειδή δεν γνωρίζουν ότι αυτό που βιώνουμε είναι ψυχολογικής φύσεως και υπάρχει γι’ αυτό μια αποτελεσματική θεραπεία.

Τα βασικά της Κρίσης Πανικού

Το πρώτο και πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να ξέρετε για τις κρίσεις πανικού είναι ότι δεν είναι επικίνδυνες. Οι κρίσεις πανικού βιώνονται ως επικίνδυνες, επειδή ενεργοποιούν το σύστημα έκτακτης ανάγκης του εγκεφάλου μας, το οποίο μας λέει ότι είμαστε σε άμεσο κίνδυνο. Αλλά όπως αν βάλεις ένα συναγερμό πυρκαγιάς κοντά σε μια τοστιέρα, έτσι και τα συστήματα ασφαλείας στους εγκεφάλους των ανθρώπων με κρίσεις πανικού σημαίνουν ψευδείς συναγερμούς.

Δεύτερον, οι κρίσεις πανικού είναι θεραπεύσιμες και ανταποκρίνονται εξαιρετικά καλά στο σωστό είδος θεραπείας. Επειδή οι κρίσεις πανικού είναι δυσάρεστες και συχνά μοιάζουν σαν ένα ιατρικό πρόβλημα, οι άνθρωποι συχνά υποθέτουν ότι με κάποιο είδος φαρμακευτικής αγωγής θα πετύχουν τη σωστή και αποτελεσματική θεραπεία. Ενώ οι κρίσεις πανικού μπορεί να συμβούν κατά τη διάρκεια μιας διαταραχής για την οποία χρειάζονται φάρμακα, η θεραπεία καθεαυτής της κρίσης πανικού γενικά δεν απαιτεί φαρμακευτική αγωγή. Στην πραγματικότητα, ορισμένα φάρμακα για το άγχος που προβλέπονται για τις κρίσεις πανικού μπορεί να καταλήξουν να εμποδίζουν την πλήρη ανάκαμψη σε μακροπρόθεσμη βάση.

Τι είναι μια επίθεση πανικού;

Μια κρίση πανικού είναι ένα επεισόδιο έντονου φόβου που συνήθως κορυφώνεται μέσα σε δέκα λεπτά και εμφανίζεται με την απουσία κάποιου πραγματικού κινδύνου. Σε αντίθεση με το άγχος, το οποίο αφορά κάτι άσχημο που είναι πιθανό να συμβεί, ο πανικός συνήθως περιλαμβάνει μια αίσθηση ότι κάτι τρομερό συμβαίνει αυτή τη στιγμή. Το επίκεντρο του πανικού μπορεί να ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό, αλλά οι άνθρωποι που βιώνουν μια κρίση πανικού συχνά φοβούνται ότι πεθαίνουν, ότι τρελαίνονται, ή ότι μπορεί να χάσουν τον έλεγχο.

Επειδή ο πανικός περιλαμβάνει την αντίληψη ενός τρέχοντος ή επικείμενου κινδύνου, ο εγκέφαλος θέτει σε κίνηση την αντίδραση της «φυγής». Αυτή είναι η αντίδραση με την οποία μας προίκισε η φύση για να μπορούμε να βγούμε από απειλητικές για τη ζωή μας καταστάσεις. Όταν εκτελούνται αυτές οι αντιδράσεις, μπορούν να οδηγήσουν στο ακόλουθο σύνολο των συμπτωμάτων, μερικά ή όλα από τα οποία μπορεί κανείς να υποστεί κατά την προσβολή από την κρίση πανικού.

Αύξηση του καρδιακού ρυθμού ή παλμών

Εφίδρωση

Τρέμουλο

Δύσπνοια ή αίσθημα πνιγμού

Πόνος στο στήθος ή δυσφορία

Ναυτία

Ζάλη ή ζαλάδα

Σύνδρομο αποπροσωποποίησης

Μούδιασμα, ιδιαίτερα στα άκρα ή γύρω από τα χείλη

Ρίγη ή εξάψεις

Ακόμα κι αν οι κρίσεις πανικού είναι αβλαβείς, με αυτόν τον κατάλογο των σωματικών αισθήσεων δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί κάποιος που έχει μια κρίση πανικού μπορεί να πιστεύει ότι κάτι σωματικά επικίνδυνο του συμβαίνει.

O αυξημένος φόβος ή το άγχος μπροστά σε μια τέτοια αφορμή συχνά οδηγεί αυτόματα στην επιτάχυνση της αναπνοής. Με απλά λόγια: το σώμα προετοιμάζεται για τον κίνδυνο διοχετεύοντας με αυτό τον τρόπο περισσότερο οξυγόνο στους μυς, ώστε να είναι έτοιμοι για δράση, φυγή. Επειδή όμως στην πραγματικότητα δεν τρεπόμαστε σε φυγή, αλλά συνήθως παραμένουμε καθηλωμένοι από το φόβο, οι μύες δεν δουλεύουν. Όλο αυτό οδηγεί σε μείωση του διοξειδίου του άνθρακα και κατά συνέπεια μείωση του ασβεστίου στο αίμα. Το ασβέστιο όμως είναι που κάνει τους μυς να εργάζονται συνεχόμενα και απαλά, ενώ η μείωσή του προκαλεί μυϊκές συσπάσεις. Αυτό γίνεται αισθητό σαν μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στο στόμα, στο πρόσωπο, στα χέρια και τα πόδια, αλλά και σφίξιμο στο λαιμό και στο στήθος. Ταυτόχρονα, η αλλαγή στην περιεκτικότητα διοξειδίου του άνθρακα οδηγεί σε μείωση της αιμάτωσης του εγκεφάλου, που γίνεται αισθητή σαν ζαλάδα ή σκοτοδίνη. Όπως είναι αναμενόμενο, τα συμπτώματα αυτά αυξάνουν το φόβο και οδηγούν σε ακόμη πιο γρήγορη αναπνοή. Με τον τρόπο αυτό κλιμακώνεται η κατάσταση και ο πάσχων οδηγείται στον πανικό. 

Τι προκαλεί κρίσεις πανικού;

 Μιλώντας για κρίσεις πανικού, αλλά και για άλλες αγχώδεις διαταραχές, όπως οι φοβίες, είναι καλύτερα να μιλάμε για καταστάσεις που τις προκαλούν, αφορμές και τρόπους που κλιμακώνεται ο φόβος και οδηγεί στην κρίση, παρά για αίτια, καθώς αυτά είναι πράγματι δύσκολο να εντοπιστούν με σαφήνεια και βεβαιότητα. Oι επιστήμονες πραγματικά δεν ξέρουν γιατί ορισμένοι αναπτύσσουν αγχώδεις διαταραχές και άλλοι όχι. Παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη τέτοιων διαταραχών μπορεί να είναι:

● Σημαντικά γεγονότα (κυρίως δυσάρεστα, αλλά σπανιότερα και ευχάριστα) που επιφέρουν αλλαγές στον τρόπο ζωής, τις συνήθειες, τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας.
● Χρόνιες, υφέρπουσες καταστάσεις έντασης και άγχους, όπως για παράδειγμα χρόνια προβλήματα υγείας στο άμεσο περιβάλλον, ένας γάμος που δεν πηγαίνει καλά, δυσαρέσκεια και ένταση στον επαγγελματικό τομέα, ανεργία, οικονομικά προβλήματα και συνηθέστερα ο συνδυασμός περισσοτέρων τέτοιων καταστάσεων
● Κάποιες ουσίες ή φαρμάκα, όπως π.χ. οι αμφεταμίνες, η κοκαΐνη, ή ορισμένα υπνωτικά χάπια. Συνήθως οι διαταραχές σταματούν όταν σταματήσει η λήψη των ουσιών αυτών.
● Η κατάθλιψη: Άνθρωποι που πάσχουν από κατάθλιψη παρουσιάζουν συχνά και κάποια αγχώδη διαταραχή. Πολλές φορές δεν είναι εύκολο να πούμε αν η κατάθλιψη προϋπήρχε ή αν παρουσιάστηκε ως συνέπεια των κρίσεων πανικού ή της φοβίας.

Πώς να σταματήσεις τις κρίσεις πανικού

 Η Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) είναι ένας τύπος ψυχοθεραπείας που έχει αποδειχθεί ότι είναι πολύ αποτελεσματική για την αγωγή των κρίσεων πανικού και διαταραχές άγχους γενικά. Σε αντίθεση με ορισμένα άλλα είδη ψυχοθεραπείας, η CBT περιλαμβάνει την εκμάθηση συγκεκριμένων τεχνικών. Σε συνεργασία με έναν γνωστικό-συμπεριφορικό θεραπευτή μπορεί να παρέχει καλύτερα ή πιο γρήγορα αποτελέσματα, ιδιαίτερα για τα άτομα με πιο σοβαρές αγχώδεις διαταραχές.

Έτσι, αν υποφέρετε από κρίσεις πανικού πρέπει να λάβετε τα ακόλουθα μέτρα πριν από την επόμενη κρίση!

• Ζητήστε βοήθεια από έναν εξειδικευμένο επαγγελματία ψυχικής υγείας.

• Μάθετε να αντιμετωπίζετε τις σωματικές αντιδράσεις του πανικού ως διαχειρίσιμες και μη-απειλητικες και όχι ως καταστροφικές.

• Μάθετε ασκήσεις αναπνοής και χαλάρωσης.

Μια απλή λύση 
Ένας πολύ απλός και αποτελεσματικός τρόπος για να αποφύγουμε τα δυσάρεστα συμπτώματα του υπεραερισμού (hyperventilation) είναι να βάλουμε μια μικρή πλαστική ή χάρτινη σακούλα (μπορούμε να έχουμε μία στην τσάντα για «ώρα ανάγκης») μπροστά στο στόμα και τη μύτη μας και να αναπνεύσουμε αργά λίγη ώρα μέσα εκεί, ώστε να εισπνεύσουμε ξανά αρκετό διοξείδιο του άνθρακα και να επανέλθει η αναπνοή μας στον κανονικό της ρυθμό. 

«Όταν συνειδητοποίησα ότι καμιά κρίση πανικού δεν μπορούσε να με βλάψει, την ίδια ακριβώς στιγμή ξεκίνησε και η αντίστροφη μέτρηση. Όταν είχα κρίση, αντί να σκέφτομαι πόσο φοβόμουν και τι μπορεί να πάθω, εγώ έλεγα μέσα μου ότι θα περάσει, μερικές φορές το φώναζα κιόλας. Η σκέψη έχει τεράστια δύναμη και κατάλαβα ότι με εκείνη σύμμαχο μπορώ να κερδίσω τις μάχες με τις κρίσεις πανικού και να ορίζω η ίδια τι θα κάνω στη ζωή μου. Το σίγουρο είναι πως μέσα από αυτήν την εμπειρία βγήκε ένας διαφορετικός εαυτός, που μέχρι πρότινος αγνοούσα, ένας εαυτός πιο δυνατός και πιο ώριμος». Λ.Γ.

Πηγές: 

Psychologytoday.com 

www.vita.gr

www.iatronet.gr