Περί αμφιθυμίας

Γράφει ο  Θεόδωρος Παπαγαθονίκου 29/08/2018 - 12:57

Η αμφιθυμία, κατά την άποψη μου, αποτελεί το σημαντικότερο ορόσημο της ψυχολογικής ανάπτυξης ενός ανθρώπου. Στην ψυχαναλυτική θεωρία, η διαχείριση της αμφιθυμίας αποτελεί συνώνυμο ψυχικής ωρίμανσης. Αμφιθυμία λοιπόν, είναι η ικανότητα να διατηρούμε αντίθετα συναισθήματα προς ένα πρόσωπο.

Επί παραδείγματι, ο σύντροφος που τόσο αγαπάω είναι παράλληλα ο ίδιος ο οποίος μου προξενεί τρομερή οργή και θυμό. Και αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό καθώς πηγάζει από πολύ πρώιμες εμπειρίες που είχαμε στο παρελθόν. 

Στους πρώτους μήνες της ζωής λοιπόν – και αυτό το γνωρίζει εμπειρικά κάθε μητέρα και εμείς μέσα από παρατηρήσεις βρεφών – το βρέφος μπορεί να βιώσει αποκλειστικά δύο είδη συναισθηματικής εμπειρίας: πολύ ευχάριστα και πολύ δυσάρεστα συναισθήματα. Πάνω σε αυτά τα δύο είδη συναισθηματικής εμπειρίας δομείται ολόκληρη η ψυχική του ανάπτυξη. Όταν η μητέρα καλύπτει τις ανάγκες του γίνεται ιδανική. Όταν τις ματαιώνει γίνεται κακή. Σε αυτό το στάδιο το ψυχικό σύστημα του βρέφους είναι πολύ ανώριμο και δε μπορεί να συλλάβει ότι η μητέρα που ικανοποιεί και η μητέρα που ματαιώνει τις ανάγκες του είναι το ίδιο πρόσωπο και έτσι τη σχίζει σε καλή και κακή. Στην ψυχανάλυση αυτή η σχάση ορίζεται συμβολικά ως «καλός και κακός μαστός». Αργότερα, περίπου μετά τον έκτο μήνα, το βρέφος αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι η μητέρα που το φροντίζει και η μητέρα που το ματαιώνει είναι στην πραγματικότητα το ίδιο πρόσωπο. Στο στάδιο αυτό παθαίνει μιας μορφής κατάθλιψη γιατί πιστεύει ότι έβλαψε τη μητέρα και προσπαθεί να επανορθώσει (χαμογελάει πολύ στη μητέρα, παίζει μαζί της, της προσφέρει πράγματα κτλ).

Εάν τώρα σε αυτό το ευαίσθητο αναπτυξιακά στάδιο οι θετικές εμπειρίες τους βρέφους υπερκερνούν τις αρνητικές θα μπορέσει αργότερα στη ζωή του να σχετιστεί σε βάθος με κάποιον άνθρωπο έχοντας “χώρο” μέσα του και για τις δύο. Δημιουργείται λοιπόν χώρος μέσα του όπου μπορούν να υπάρχουν τα αρνητικά συναισθήματα χωρίς να απειλούν τη σχέση. Μπορώ για παράδειγμα να οργίζομαι με έναν αγαπημένο φίλο χωρίς όμως αυτό να απειλεί τη σχέση μας και τα θετικά συναισθήματα προς αυτόν/ην.

Και αυτό ακριβώς είναι η ουσία της ωριμότητας: η ικανότητα να διαχειριστεί κανείς την αμφιθυμία. Η ικανότητα να μπορούμε να συνενώνουμε μέσα μας αυτές τις δύο διαφορετικές συναισθηματικές εμπειρίες. Και η αμφιθυμία αποτελεί τον προθάλαμο της πραγματικής αγάπης. Όταν δε μπορούμε να τα διαχειριστούμε την αμιφυμία, είτε εξιδανικεύουμε τον άλλον (δεν υπάρχει χώρος δηλαδή για τα αρνητικά συναισθήματα) είτε μισούμε έντονα. Αυτά τα βλέπουμε σε φασιστικές προσωπικότητες, σε οριακές δομές προσωπικότητας και ούτω καθεξής.

Όπως είχε γράψει ο Όσκαρ Ουάιλντ «Μπορούμε όλοι να είμαστε ευγενικοί με ανθρώπους που μας είναι αδιάφοροι». Είναι τέτοια η φύση των ανθρώπινων σχέσεων που οργιζόμαστε περισσότερο με αυτούς που αγαπάμε πιο πολύ. Και όπως αναφέρθηκε και παραπάνω αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό, υπό την προϋπόθεση ότι τα συναισθήματα αυτά «κρατιούνται μαζί» και δε χάνεται ή διαστρεβλώνεται η εικόνα του αποδέκτη των συναισθημάτων αυτών. Αυτό, άλλωστε, αντανακλά την αδιαχώριστη φύση της αγάπης και της επιθετικότητας....

/www.o-klooun.com