Γράφει η Ζωή Αργύρη
Πόσες φορές έχεις καταστεί έρμαιο των σκέψεων και της ηθικής σου που δεν κατάφεραν να αγγίξουν τον «ιδανικό εαυτό», όπως εσύ τον έχεις θεσμοθετήσει; Πόσες φορές έχεις νιώσει τις ψυχοσωματικές επιδράσεις (ανησυχία, λύπη, στομαχόπονος, κρίση πανικού, κ.ά) μίας αποτυχίας στην εναρμόνιση της συνείδησης με τις τελικές ενέργειες σου;
Κάποιοι χρησιμοποιούν χαρακτηρισμούς όπως «μαύρο πρόβατο» ή «αποδιοπομπαίος τράγος» – κεντρικό τμήμα άλλοτε της εξιλαστήριας τελετής Γιομ Κιπούρ- για να περιγράψουν την παραπάνω κατάσταση.
Τον άνθρωπο, δηλαδή, που σε συγκινησιακό και αισθητικό επίπεδο θεωρείται μη αποδεκτός από την κοινωνία ή την οικογένεια και ταλανίζεται από ενοχές που συνιστούν παρα-προϊόν των πράξεών του το οποίο συγκρούεται με τον ηθικό κώδικα που έχει επιβληθεί από τους ίδιους ή από εξωτερική πηγή.
Έτσι, αναπτύσσει το συναίσθημα της ενοχής από το υπερεγώ στο μητριαρχικό επίπεδο και τον Εαυτό, καθιστώντας το «είναι» τους ανίκανο να αναπτυχθεί και να συνθέσει μία συνεκτική ατομική ταυτότητα με αποτέλεσμα να προβάλλεται διαρκώς πάνω στο συλλογικό και τις υποχρεώσεις του, παραβλέποντας την ατομική του ακεραιότητα.
Ανασφάλεια, αποξένωση, φόβος της απόρριψης και χαμηλή αυτοεκτίμηση συνθέτουν τον καμβά των ενοχικών σκέψεων, θυμίζοντας το περίφημο γκρίζο πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ..
Φρόιντ, Λακάν, Μελανί Κλάιν,Βίννικοτ, Λούις Ενγκελ, Τομ Φέργιουσον και δεκάδες άλλες σπουδαίες προσωπικότητες της επιστήμης της Ψυχικής Υγείας, ξόδεψαν αμέτρητα μελάνια σε μία προσπάθεια να προσδιορίσουν τις γενεσιουργές αιτίες εκδήλωσης του ενοχικού συνδρόμου, με τις εμπειρίες της παιδικής ηλικίας, το βιωμένο τραυματικό παρελθόν καθώς και τα μοντέλα διαπροσωπικών σχέσεων που συνέβαλαν στη δημιουργία νευρωσικών λειτουργιών της προσωπικότητας, να πρωτοστατούν.
Δεν θα αναλύσω περαιτέρω την πηγή του συναισθήματος της ενοχής καθώς θεωρώ μείζονος σημασίας τη διττή φύση που αυτή εμπεριέχει.
Οι περισσότεροι άνθρωποι πέφτουν συχνά στην πλάνη της συσχέτισης ενοχής και ενδιαφέροντος. Παγιδεύονται δηλαδή στην αυταπάτη ότι ένας άνθρωπος που δεν νιώθει ενοχές είναι «κακός» γιατί δεν νοιάζεται. Το τραγελαφικό με αυτό τον τρόπο σκέψης είναι πως για να εναρμονίσεις το «καλό» με το «είναι» σου, πρέπει να νιώσεις ενοχές και να ακολουθείς απαρέγκλιτα όσα το περιβάλλον σου επιθυμεί.
Ασφαλώς, αυτό το σκεπτικό συνθλίβει τις ατομικές ανάγκες και βαθύτερες επιθυμίες και καθιστά το άτομο ανήμπορο να χτίσει το δικό του ηθικό κώδικα να λειτουργήσει βάσει αυτού, έχοντας μία ήρεμη και ευτυχισμένη ζωή.
Η ενοχή μετατρέπεται σε κραυγή απόγνωσης και το άτομο νιώθει ανίκανο να κατορθώσει κάτι, ανήμπορο να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, αισθανόμενο ανεπαρκές και «λίγο» ανάμεσα στο «πολύ» των ανθρώπινων φωνών γύρω του που αλαλάζουν στα αυτιά του και σαπίζουν κάθε ίχνος της υγιούς αυτοεκτίμησής του.
Έτσι η ψυχή του ατόμου θυσιάζεται στη νοσηρότητα της ενοχής εξαιτίας του φόβου της απώλειας της αγάπης, θαυμασμού ή εκτίμησης των ανθρώπων που είναι σημαντικοί στη ζωή του. Ωστόσο, η ενοχή όταν διατηρείται στα πλαίσια της ισορροπημένης αλληλεπίδρασής μας με τους άλλους ανθρώπους, συνιστά αναγκαίο συναίσθημα.
Στην περίπτωση αυτή αποτελεί ένα πολύ σημαντικό και χρήσιμο συναγερμό που ηχεί δυνατά κάθε φορά που διαπράττουμε ενέργειες που βιάζουν την ηθική μας.
Είναι οι εσωτερικοί μας κανόνες που μας βοηθούν να ελέγξουμε τις άσχημες πτυχές του χαρακτήρα μας, όπως το θυμό, την επιθετικότητα, τον εγωισμό, την απληστία και να τηρούμε τους βασικούς κανόνες «καλής» συμπεριφοράς.
Έτσι, μας δίνεται η δυνατότητα να συνειδητοποιήσουμε και να επανορθώσουμε για το όποιο παράπτωμα, βλάβη ή ατύχημα μπορεί να προξενήσαμε.
Τα λάθη άλλωστε είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης και όσο έχουμε τη δύναμη ψυχής να νιώσουμε υγιείς ενοχές και να τα αναγνωρίσουμε, τότε μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μία ασπίδας σοφίας για το μέλλον!
Ας μην θυσιάζουμε, λοιπόν, στο βραχυπρόθεσμο βωμό των ενοχικών συμπτωμάτων, μακροπρόθεσμες αξίες όπως η Ευτυχία! Αυτοαποδοχή, συμπόνια για τον εαυτό και αγάπη για το ιδιαίτερο «είναι» μας είναι το μυστικό μείγμα για να σχηματίσουμε τη χημική ένωση των εσώτερων επιθυμιών μας.
Αγαπώ τον εαυτό μου, σέβομαι τις ανάγκες του, αντιμετωπίζω τα καταπιεσμένα συναισθήματα μου, απελευθερώνομαι από το φόβο απόρριψης και χτίζω μία ζωή απαλλαγμένη από νοσηρές ενοχές, γεμάτη φως και σεβασμό σε όσα το σώμα και η ψυχή μου έχουν ανάγκη!
Facebook: Zoe Argiri
Πρωτοδημοσιεύτηκε εδώ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου