Παιδικές φοβίες: Κατανοώντας πως ένα παιδί τις αναπτύσει

 

Ο φόβος είναι ένα φυσικό αναπτυξιακό στάδιο, ιδιαίτερα γύρω στην ηλικία των τεσσάρων με πέντε χρόνων, όπου η φαντασία γίνεται πολύ έντονη.

Κατά καιρούς τα παιδιά πείθονται ότι υπάρχουν τέρατα μέσα στα ντουλάπια, κάτω από τα κρεββάτια, ή πίσω από τις σκάλες. Τέρατα που καραδοκούν. Αυτό είναι απόλυτα φυσικό. Αντικείμενα και άνθρωποι παίρνουν ιδιότητες τρομακτικές.

Κατά συνέπεια, όλα τα παιδιά μεγαλώνοντας μπορεί να χρειαστούν κάποια βοήθεια όταν φοβούνται ή ανησυχούν και αυτό είναι απόλυτα φυσικό. Τί γίνεται όμως όταν η ανησυχία και ο φόβος, γίνονται ο τρόπος ένα παιδί να υπάρχει στον κόσμο;

Μια φοβία αναπτύσσεται όταν ή ανησυχία ή ο φόβος επενδύουν ένα συγκεκριμένο γεγονός ή αντικείμενο. Το επίπεδο του φόβου του παιδιού γύρω από αυτό το αντικείμενο ή το γεγονός, είναι τόσο υψηλό που θέλει απελπισμένα να το αποφύγει. Υπάρχει η αίσθηση ότι αν δεν αποφύγει αυτό το τρομερό γεγονός, η ανησυχία του θα γίνει  δυσβάσταχτη. Η φοβία προσομοιάζει ένα εφιάλτη. Η μόνη διαφορά, είναι ότι είσαι ξύπνιος. Εφιάλτες και φοβίες, περιέχουν τρομακτικές εικόνες απειλής και κινδύνου.

Και στα δυο, υπάρχει η φαντασία για το χειρότερο και ένα αυξημένο αίσθημα αβοηθησίας. Και στα δύο, η φανταστική καταστροφή βιώνεται ως αληθινή.

Παιδικές φοβίες: Δύο τύποι φοβιών

Υπάρχουν δύο είδη φοβίας, η συνειρμική και η συμβολική.

Μια  συνειρμική φοβία είναι το προϊόν της σύνδεσης με μια τραυματική εμπειρία στο παρελθόν ενός παιδιού. Κατά αυτόν τον τρόπο, αν ένα παιδί τραυματιστεί από ένα σκυλί, το παιδί μπορεί στη συνέχεια να φοβάται τα σκυλιά. Η φοβία του όμως εξαπλώνεται σε όλα τα σκυλιά, αντί να περιοριστεί στο συγκεκριμένο σκυλί που το δάγκωσε. Οποιοδήποτε ερέθισμα το παιδί αντιλαμβάνεται με ένταση την ώρα του τραύματος, για παράδειγμα τα δόντια του σκυλιού ή το τρίχωμά του, δημιουργεί μια βαθιά σύνδεση στο μυαλό του με τα τρομερά συναισθήματα που βίωσε.

Αντίθετα, σε μια συμβολική  φοβία το φοβικό αντικείμενο αποτελεί απλά μια μεταφορά για κάτι που συνέβη στο παρελθόν. Σε μια συμβολική φοβία για τα σκυλιά, το παιδί μπορεί να μην έχει κάποια τραυματική εμπειρία με πραγματικό σκυλί. «Το σκυλί», αποτελεί μια μεταφορά στο μυαλό του, για έναν άλλο κίνδυνο τον οποίο δεν μπορεί να σκεφτεί ή να το φέρει στο συνειδητό. «Το σκυλί» μπορεί να είναι μια μεταφορά για την οργή, ή την επιθυμία να επιτεθεί το ίδιο σε κάποιον στη ζωή του. Επίσης μπορεί να είναι ο φόβος της οργής του γονιού του ή του δασκάλου του, τον οποίο τον βιώνει σαν να του επιτίθεται ψυχολογικά με κάποιο τρόπο.

Οι παιδικές φοβίες για τη φωτιά, την πλημμύρα, τους κεραυνούς και άλλα φυσικά φαινόμενα

Τα μικρά παιδιά καθώς δεν έχουν αναπτύξει ακόμα ισχυρούς αμυντικούς μηχανισμούς, αδυνατούν να προστατευτούν αποτελεσματικά από ισχυρά ερεθίσματα.

Ο κόσμος τους καταλαμβάνεται από ισχυρές αισθήσεις. Ο εγκέφαλός τους είναι  ανώριμος,  ώστε να αμυνθεί ή να τις διαχειριστεί  μέσω της δύναμης της σκέψης. Αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά μπορεί να είναι ευαίσθητα στα έντονα, αρνητικά ή ανεπεξέργαστα συναισθήματα των ενηλίκων στη ζωή τους.

Κατά συνέπεια, δεν είναι έκπληξη ότι η φωτιά, η πλημμύρα ή ο κεραυνός είναι συχνά αντικείμενο του φόβου των παιδιών. Αυτό που στην ουσία γίνεται, είναι μια προβολή του φόβου για το γονιό πάνω σε ένα φυσικό φαινόμενο.

Άλλωστε μη ξεχνάμε πως θεμελιώδης ανάγκη των παιδιών είναι να διατηρούν την αίσθηση, ότι οι γονείς τους είναι καλοί και φροντιστικοί. Καλύτερα να φοβούνται τον κεραυνό, από το να βιώνουν έναν απειλητικό γονιό.

Το τραγικό είναι ότι αν κάτι τέτοιο μείνει χωρίς φροντίδα, το παιδί μπορεί να αποκτήσει μια φοβία για όλη τη ζωή.

Οι παιδικές φοβίες πυροδοτούνται από τον φόβο για τα δικά τους έντονα συναισθήματα

Όταν τα παιδιά δεν παίρνουν βοήθεια ώστε να μάθουν να διαχειρίζονται  τα δικά τους έντονα συναισθήματα (π.χ.,  οργής, στρες αποχωρισμού κ.λ.π) μπορεί να αναπτύξουν φοβίες.

Σε αυτή την περίπτωση οι φοβίες που προβάλλονται, προέρχονται από τα ακατέργαστα συναισθήματα του ίδιου του παιδιού. Ο φόβος για τον εαυτό και τα έντονα συναισθήματα που βιώνονται σαν επικίνδυνα χρειάζεται να αντικατασταθούν, με το φόβο για κάτι έξω από το ίδιο το παιδί.

Συχνά λοιπόν οι φόβοι των παιδιών για τέρατα και ζώα με δόντια, είναι οι εικόνες για την δική τους επιθετικότητα που δεν μπορούν να αποδεχτούν και να διαχειριστούν. Αυτό είναι πολύ συχνό σε παιδιά που η φυσική τους ορμή  συναντά την έντονη αποδοκιμασία των γονιών.

Ο τρόμος όταν ένα παιδί νιώθει περισσότερο ισχυρό από τον γονιό του

Υπάρχουν περιπτώσεις όπου ένα παιδί μπορεί να νιώθει περισσότερο δυνατό από τον γονιό του.

Το γεγονός αυτό ενώ το κάνει να νιώθει παντοδύναμο, ταυτόχρονα του προκαλεί και πολύ φόβο. Αυτά τα παιδιά συχνά έχουν εφιάλτες με τέρατα  και μερικές φορές αναπτύσσουν φοβίες. Εδώ χρειάζεται ένας θεραπευτής να βοηθήσει τους γονείς να χειριστούν αποτελεσματικά τον θυμό του παιδιού τους και την συμπεριφορά του, ώστε αυτό να σταματήσει να νιώθει σαν ένα παντοδύναμο τέρας.

Παιδικές φοβίες: Κατανοώντας γιατί ένα φοβισμένο παιδί αναπτύσσει σωματικά συμπτώματα

Σε μερικά παιδιά, ο φόβος τους εμπλέκεται με τις φυσικές σωματικές τους διεργασίες, όπως ο ύπνος, η τουαλέτα, και το φαγητό.

Μερικά δεν μπορούν να προσλάβουν τροφή και αναπτύσσουν διατροφικές διαταραχές. Σε άλλα, ο ύπνος μπορεί να είναι κάτι τρομακτικό. Για να κοιμηθείς, χρειάζεται να αφεθείς. Αυτό είναι αδύνατο για ένα παιδί που νιώθει ότι πρέπει συνέχεια  με όλο το μυαλό  και το σώμα του να είναι σε διαρκή επαγρύπνηση.

Σε  ένα παιδί που βασανίζεται από πάσης φύσεως φοβίες, η θεραπεία επικεντρώνεται σε μια θεμελιακή αλλαγή στον εσωτερικό του κόσμο. Από  εχθρικό, απειλητικό και τρομακτικό σε ελπιδοφόρο, ζεστό γεμάτο ενδιαφέρον και συμπόνοια. Είναι ο εσωτερικός κόσμος που χρωματίζει την αντίληψη για την εξωτερική πραγματικότητα της ζωής του παιδιού.

https://diatrofi.gr/