Ορκίζεστε πως δεν ξεχωρίζετε τα παιδιά σας; Καλή προσπάθεια. Οι έρευνες υποστηρίζουν το αντίθετο.
Σε έναν κόσμο που έχει θεοποιήσει τα παιδιά, ένα από τα δημοφιλέστερα ταμπού είναι να ξεχωρίζεις τα παιδιά σου. Δοκιμάστε να μπείτε σε forum γονέων και ελαφρώς να υπονοήσετε την προτίμηση σας σε κάποιο από τα παιδιά σας και θα νιώσετε όλη την οργή της μοντέρνας παιδαγωγικής να πέφτει επάνω σας. Χρόνια πριν, έχοντας μόλις γεννήσει τον γιο μου, ήμουν και εγώ μια φανατική σουφραζέτα του σύγχρονου parenting, έτοιμη να κάψω το sling μου κάθε φορά που άκουγα κάποιον να υπονοεί πως κάποιο από τα παιδιά του είναι το αγαπημένο του. Είχα πάντα στο νου μου την παροιμία που συχνά επαναλάμβανε ο πατέρας μου - «όποιο δάκτυλο και να κόψεις το ίδιο πονάει» - και ήμουν σίγουρη πως μόλις το δεύτερο παιδί έφτανε στο σπίτι μας θα το αγαπούσα ίσα και ακριβοδίκαια όπως το πρώτο.
Μέχρι που στο σπίτι έφτασε η νεογέννητη κόρη μου. Και μαζί της ένας ασταμάτητος αγώνας δρόμου για αδέκαστη δικαιοσύνη με συνεχή διαλείμματα ενοχής κάθε φορά που η ζυγαριά της μαμάς Θέμιδας παλατζάριζε προς την μία ή την άλλη πλευρά. Γιατί ποιος είπε ότι το δίκαιο μοίρασμα αγάπης, προσοχής, φροντίδας, χρόνου και τούρτας είναι εύκολο; Για την ακρίβεια είναι εξαρχής χαμένο όταν μιλάμε για δύο παιδιά με διαφορετικές ηλικίες, χαρακτήρες, ανάγκες και αίσθημα δικαίο. Γιατί στα μάτια ενός πεντάχρονου το να σπάει η δίχρονη αδερφή του το καινούργιο του Bacugan και να μπαίνει δύο λεπτά τιμωρία απλά «δεν είναι δίκαιο». Όταν πάλι έρθει η σειρά της δίχρονης αδερφής να καταλάβει γιατί ο μεγάλος της αδερφός μπορεί να βλέπει περισσότερη τηλεόραση και να τρώει κάτι λαχταριστά κίτρινα πραγματάκια που βγάζει από μια χρωματιστή σακούλα που κάνει πολύ θόρυβο δεν θα τα καταφέρει.
Υπήρξαν στιγμές που και εγώ η ίδια αμφέβαλλα. Μήπως δεν αγαπώ το ίδιο τα παιδιά μου; Δεν επέτρεπα στον εαυτό μου ούτε να το πει μεγαλόφωνα. Όσο η κόρη μου ήταν πολύ μικρή με φρίκη μου περνούσε από το μυαλό πως η ζυγαριά έκλεινε υπέρ του γιου μου. Όταν ήταν σπίτι περιόριζα τις αγκαλιές και τα γλυκόλογα μου στο νεογέννητο. Στα καταστήματα ο γιος μου έφευγε με μια αγκαλιά παιχνίδια και εκείνη χωρίς τίποτα απλά γιατί δεν ζητούσε. Γιατί πήρατε και στην (οχτώ μηνών) Ελένη παιχνίδι ρωτούσα τους επισκέπτες ανησυχώντας που τους βάζουμε στα έξοδα «Γιατί αυτό δεν είναι παιδί;» με αφόπλιζαν εκείνοι. Μεγαλώνοντας ένιωθα την ζυγαριά να παλαντζάρει από την άλλη. Κάθε φορά που αποθεώναμε την κόρη μου όταν έλεγε μια λέξη ή έκανε μια χαριτωμένη φιγούρα. Όταν δείχναμε μεγαλύτερη ανοχή στα καπρίτσια και τις προτιμήσεις της. Και ξανά απ' την άλλη όταν έδινα μεγαλύτερο κομμάτι γλυκό στον γιο μου και επέτρεπα να κάτσουμε λίγο περισσότερο στα πάρτι των φίλων του γιου μου μου ενώ η κόρη μου ήταν κουρασμένοι και θα έπρεπε να βρίσκεται στο κρεβάτι της.
«Οι μητέρες συχνά ανησυχούν για το αν είναι πιο κοντά στο ένα ή στο άλλο τους παιδί. Πρέπει να χαλαρώσουν. Δεν είναι κακό να έχουμε διαφορετική σχέση με κάθε μας παιδί»
Μετά από τόσο καιρό ενοχών και αποτυχημένων προσπαθειών για ακριβοδίκαιη μεταχείριση των παιδιών μου το πρόσφατο εξώφυλλο στο Time ήρθε να με ανακουφίσει από τις ενοχές μου. «Μην ακούτε τι σας έλεγαν οι γονείς σας. Είχαν στ' αλήθεια ένα αγαπημένο παιδί. Και εσείς έχετε» γράφει ο Τζέφρι Kluger συγγραφέας του βιβλίου The Sibling Effect: What the Bonds about Brothers and Sisters Reveal About Us. «Είναι ένα από τα μυστικά που η οικογένεια δεν μπορεί να κρατήσει. Το αγαπημένο παιδί αναγνωρίζει το προνόμιο του αλλά δεν μιλά για αυτό. Το μη προνομιούχο πονά άλλοτε κρυφά και άλλοτε όχι. Οι γονείς πάλι τα αρνούνται όλα».
Την τόλμη για να πουν την αλήθεια που κανείς δεν ομολογεί έχουν οι ανελέητοι αριθμοί. Σε μελέτη του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια σε δείγμα 384 οικογενειών με δυο παιδιά αποδείχτηκε ότι το 65% των μαμάδων και το 70% των μπαμπάδων έδειχνε προτίμηση σε ένα παιδί. Συνήθως - αν και οι γονείς ποτέ δεν θα το παραδεχτούν η προτίμηση εκδηλώνεται στο πιο όμορφο παιδί γιατί υποσυνείδητα ανακαλεί την ιδέα του δυνατού, έξυπνου και υγιούς απογόνου που το είδος μας είναι προγραμματισμένο να προτιμά για λόγους διαιώνισης. Σύμφωνα με μια εκδοχή η προτίμηση που δείχνουν οι γονείς στα πρωτότοκα παιδιά τους οφείλεται στον μεγαλύτερο κόπο και χρόνο που έχουν αφιερώσει σε αυτά με την λογική της αφοσίωσης που δείχνεις σε κάτι στο οποίο έχεις επενδύσει πολλά. Λιγότερο καπιταλιστική και περισσότερο ανθρώπινη και γλαφυρή ακούγεται η εξήγηση ενός ειλικρινούς πατέρα. «Όταν λέω ότι δεν αγαπώ τον Τζούλιαν όπως τον Μπέντζαμιν, εννοώ πως δεν τον ξέρω τόσο καλά. Είναι πιο μικρός, δεν έχει ακόμη σχηματίσει τον χαρακτήρα του και δεν έχουμε περάσει τόσο μαζί. Με άλλα λόγια αν έκανα πάρτι ο Μπέντζαμιν θα έπαιρνε πρώτος πρόσκληση». Νομίζω πως πολλοί γονείς θα αναγνώριζαν τον εαυτό τους σε αυτό.
Οι προτιμήσεις καθορίζονται συχνά από το φύλο αλλά και από τον συνδυασμό των χαρακτήρων γονιών και παιδιών. Ο ισχυρισμός της κλινικής ψυχολόγου από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόις ακούγεται λογικός. «Το πιο σημαντικό είναι αν οι χαρακτήρες είναι συμβατοί. Δυο άνθρωποι που θέλουν να έχουν τον έλεγχο συνεχώς θα συγκρούονται. Δύο άλλοι που είναι υποχωρητικοί και συμβιβαστικοί θα τα βρουν καλύτερα». Είναι αλήθεια πιο λογικό να προτιμάς ένα παιδί τρυφερό και επιμελές από κάποιο άλλο που φέρνει συνεχώς αντιρρήσεις και αρνείται να ολοκληρώσει τις υποχρεώσεις του.
Αν και η θέση του αγαπημένου παιδιού ακούγεται προνομιακή στην πραγματικότητα δεν είναι. Το επιβεβαιώνει οι μαρτυρίες όσων αγαπημένων παιδιών μεγάλωσαν με τον θυμό, το μίσος και τα καψόνια των αδερφών τους αλλά και ένα συνεχές αίσθημα ενοχής. Επιπλέον συχνά αυτοί οι μικροί πρίγκιπες και πριγκίπισσες δυσκολεύτηκαν να συνέλθουν από το χαστούκι που έφαγαν όταν βγαίνοντας στον αληθινό κόσμο διαπίστωσαν ότι ο κόσμος δεν τους έβρισκε τόσο καταπληκτικούς όσο οι γονείς τους. Οι δηλητηριασμένες αδελφικές σχέσεις πάντως παραμένουν στην κορυφή των αρνητικών συνεπειών της προτίμησης στο ένα παιδί με το δηλητήριο αυτό να μεταφέρεται συχνά και στην ενήλικη ζωή.
