ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΟΣΟΙ ΕΙΣΤΕ ΓΟΝΕΙΣ: Μπαμπά, μπορώ να αγοράσω μια ώρα απο το χρόνο σου;

Ένας πατέρας γυρίζει σπίτι από την εργασία αργά και βρίσκει τον πεντάχρονο γιο του να τον περιμένει στην πόρτα ..

Γιος: «Μπαμπά, μπορώ να σε ρωτήσω κάτι;»

Πατέρας: «Ναι βεβαίως, τι είναι;»

Γιος: «Μπαμπά, πόσα χρήματα βγάζεις στη μια ώρα που δουλεύεις;»…

Πατέρας: «Αυτό δεν είναι δική σου δουλειά. Γιατί ρωτάς κάτι τέτοιο;» ρώτησε θυμωμένα ο μπαμπάς.

Γιος: «Θέλω μόνο να ξέρω. Σε παρακαλώ πες μου, πόσα βγάζεις σε μια ώρα;»

Πατέρας:«Εάν πρέπει να ξέρεις βγάζω 30 ευρώ την ώρα [*]»

Γιος: «Ωχ, απάντησε το παιδί, με το κεφάλι του κάτω. Μπαμπά σε παρακαλώ μπορείς να μου δανείσεις 15 ευρώ;»

Ο πατέρας εξαγριωμένος του απαντά, «εάν ο μόνος λόγος που ρώτησες είναι για να αγοράσεις ένα ανόητο παιχνίδι ή κάποιες άλλες αηδίες, τότε να πας κατ’ ευθείαν στο δωμάτιό σου. Σκέψου γιατί είσαι τόσο εγωιστής. Δεν εργάζομαι σκληρά καθημερινά για τέτοιες επιπολαιότητες».

Tο μικρό παιδί πήγε ήσυχα στο δωμάτιό του και έκλεισε την πόρτα. Ο μπαμπάς όσο σκεφτόταν την ερώτηση του παιδιού τόσο περισσότερο νευρίαζε. “Πώς τόλμησε να με ρωτήσει κάτι τέτοιο;”, αναρωτιόταν.

Μετά από μια περίπου ώρα, που ο μπαμπάς είχε ηρεμήσει το ξανασκέφτηκε “Ίσως είναι κάτι που χρειάζεται πραγματικά να αγοράσει ο μικρός με τα 15 ευρώ και η αλήθεια είναι οτι δεν ζητάει χρήματα συχνά”. Πήγε στην πόρτα του δωματίου του παιδιού και άνοιξε την πόρτα.

«Κοιμάσαι γιε μου;», ρώτησε.

«Όχι μπαμπά, δεν κοιμάμαι», απάντησε το αγόρι.

«Σκεφτόμουν, ότι ίσως ήμουν πάρα πολύ σκληρός μαζί σου νωρίτερα» είπε ο μπαμπάς. «Ήταν μια δύσκολη μέρα και έβγαλα την κούραση μου σε σένα. Εδώ είναι τα 15 ευρώ που μου ζήτησες».

Το παιδί έτρεξε κατ’ ευθείαν επάνω του χαμογελώντας. «Σε ευχαριστώ μπαμπά!» φώναξε. Κατόπιν, πάει στο μαξιλάρι του και βγάζει από κάτω κάποια τσαλακωμένα χρήματα. Ο πατέρας μόλις βλέπει ότι το παιδί έχει ήδη κάποια χρήματα, αρχίζει να νευριάζει. Το μικρό παιδί αρχίζει να μετράει σιγά τα χρήματά του, και κοιτάζει τον μπαμπά του.

«Γιατί θέλεις περισσότερα χρήματα εφόσον έχεις ήδη μερικά;» γκρίνιαξε ο πατέρας. «Επειδή δεν είχα αρκετά, αλλά τώρα έχω», απάντησε το μικρό παιδί.

«Μπαμπά, τώρα έχω 30 ευρώ. Μπορώ να αγοράσω μια ώρα απο το χρόνο σου; Σε παρακαλώ έλα νωρίς αύριο σπίτι. Θα ήθελα πολύ να φάμε μαζί».

Ο πατέρας συντρίφθηκε. Αγκάλιασε τον μικρό γιο του και ζήτησε να τον συγχωρήσει..

Μια σύντομη υπενθύμιση σε όλους μας που δίνουμε προτεραιότητα στη δουλειά ή στο φόρτο της καθημερινότητας και ξεχνάμε τα πιο απλά, να δίνουμε έστω και λίγα λεπτά απο το χρόνο μας στους σημαντικούς για μας ανθρώπους.

Τα παιδιά χρειάζονται εμάς τους γονείς τους και όχι τα υποκατάστατα μας [δώρα, περισσότερα χρήματα] για να καλύψουν το κενό μας.

Τι ωθεί τις γυναίκες στο… κέρατο;

Τι «σπρώχνει» τις γυναίκες στο… κέρατο;

Οι παράνομοι δεσμοί γυναικών παρουσιάζουν εκρηκτική αύξηση τα τελευταία χρόνια και οι γυναίκες έχουν όλο και περισσότερο σeξοuαλικές σχέσεις με πολλούς συντρόφους, ακριβώς όπως και οι άνδρες όταν τους δοθεί η ελευθερία και η ευκαιρία.

Έρευνες δείχνουν ότι υπάρχει μια σταθερή αύξηση των γυναικών που έχουν εξωσυζυγικές σχέσεις κατά τα τελευταία τρία χρόνια και ότι η ηλικία, στην οποία οι γυναίκες αυτές κάνουν την πρώτη τους παράνομη σχέση, είναι σταδιακά όλο και μικρότερη.

Οι γυναίκες που έκαναν παράλληλους δεσμούς πριν το 1960 ήταν μεταξύ 30 και 40 ετών. Στη δεκαετία του 1970 και του 1980, οι γυναίκες άρχιζαν τις εξωσυζυγικές σχέσεις στις ηλικίες 26 με 30, ενώ στη δεκαετία του 1990 λίγο μετά τα 20.

Σε μια άλλη έρευνα, που εξέταζε γιατί οι παντρεμένες γυναίκες απατούν το σύζυγό τους, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το κάνουν για να ικανοποιήσουν την ανάγκη τους για αυτοεκτίμηση. Η προσοχή ενός άλλου άνδρα, πέρα από τον άνδρα της και τα κομπλιμέντα του για τις ικανότητές της και για το σώμα της, ενισχύουν τον αυτοσεβασμό μιας γυναίκας.

Μια παράλληλη σχέση προσφέρει επίσης μια πρόσθετη συναισθηματική εγγύτητα και οικειότητα με ένα άλλο μέλος του αντίθετου φύλου. Μερικές φορές μια παράνομη σχέση γεννιέται από τη μοναξιά, όταν ο σύζυγος είναι απλά πολύ απασχολημένος για να μιλήσει με τη σύζυγό του.

Μπορεί ακόμη μια γυναίκα να βρει εραστή επειδή αναζητά την βαθύτερη κατανόηση του εαυτού της και θέλει να διερευνήσει τις σκέψεις της με έναν άνθρωπο, ο οποίος της αποδεικνύει ότι νοιάζεται γι ‘αυτήν.

Ένας άλλος λόγος για τους εξωσυζυγικούς δεσμούς των γυναικών είναι ο φόβος των γηρατειών, όπου μια γυναίκα αισθάνεται πιο νέα και πιο σ$ξι χάρις στη σεξουαλική επιθυμία του εραστή της για εκείνη.

...

ΤΕΛΕΙΟ ΡΕ...

Ο «πατέρας» της ψυχανάλυσης Σίγκμουντ Φρόιντ

Ο άνθρωπος που έβαλε τον κόσμο στο... ντιβάνι

Η εμφάνιση του γερμανού πρωτεργάτη της ψυχολογίας στα χρονικά της επιστήμης έμελλε να αλλάξει καθοριστικά τον τρόπο που σκεφτόμαστε για τον τρόπο που σκεφτόμαστε.

Ο άνθρωπος που θα εγκαινίαζε τον τομέα της «ομιλούσας θεραπείας» και θα έστρεφε την προσοχή στα της ψυχής, δημιουργώντας μια νέα μέθοδο ψυχοδυναμικής προσέγγισης των άδηλων φαινομένων της προσωπικότητας, την οποία και ονόμασε «ψυχανάλυση», έγραψε μια από τις χρυσές σελίδες της σύγχρονης επιστημικής πρακτικής. 

Ο Φρόιντ δεν είναι βέβαια σημαντικός στην ιστορία της σκέψης μόνο για τις εργασίες του στην ερμηνεία των ονείρων, τους ελεύθερους συνειρμούς και την αποκάλυψη του ασυνειδήτου, αλλά και για το θεωρητικό του έργο πάνω στις δομές του πολιτισμού, αλλά και την απελευθέρωση του δημόσιου διαλόγου σε θέματα που σχετίζονται με τη σεξουαλική πρακτική (λίμπιντο). 

Είναι όμως και το άλλο: πρόκειται για τον άνθρωπο που μας έμαθε να σκεφτόμαστε με όρους αμιγώς ψυχολογικούς, βάζοντας μια για πάντα στα στόματα όλων μας μια σειρά από φροϋδικούς όρους, όπως ασυνείδητο, οιδιπόδειο, εγώ, μεταβίβαση, παραδρομές, παραπραξίες και τόσα άλλα.

Ας δούμε λοιπόν τη ζωή ενός από τους ανθρώπους που επηρέασαν καθοριστικά τη συλλογιστική πορεία και το επιστημονικό μέλλον του 20ού αιώνα...

Πρώτα χρόνια



Ο Σίγκμουντ Φρόιντ γεννιέται στην αυστριακή -τότε- πόλη Φράιμπεργκ στις 6 Μαΐου 1856, σε ηλικία 4 ετών ωστόσο η οικογένειά του θα μετακομίσει στη Βιέννη, την πόλη που έζησε και έδρασε για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. 

Ο Φρόιντ θα πάρει το πτυχίο του στην Ιατρική το 1881, ενώ τον επόμενο χρόνο θα παντρευτεί, με τον γάμο του να του χαρίζει έξι παιδιά, το νεότερο εκ των οποίων, η Άννα, θα γινόταν κι αυτή με τη σειρά της διαπρεπής ψυχαναλύτρια. 

Μετά την αποφοίτησή του, ο νεαρός Φρόιντ θα ανοίξει το πρώτο του ιατρείο και θα αρχίσει να έχει προοδευτικά επαφή με τις ψυχολογικού τύπου διαταραχές της προσωπικότητας. Θεωρώντας τον εαυτό του πρώτα απ' όλα θεραπευτή παρά γιατρό, θα βάλει στόχο της ζωής του να κατανοήσει το ταξίδι της ανθρώπινης γνώσης και εμπειρίας, αποκαλύπτοντας τις κρυμμένες δομές που κινούν τον ανθρώπινο ψυχισμό.

Πρώιμο έργο


Πρώτος σταθμός στη θεωρητική του ενασχόληση με τα της ψυχής, η υστερία. Επηρεασμένος από τη δουλειά του βιεννέζου συναδέλφου και πιστού του φίλου Γιόζεφ Μπρόιερ, ο οποίος είχε παρατηρήσει ότι όταν ενθάρρυνε υστερικούς ασθενείς να μιλούν ανεπιφύλακτα για τις πρώιμες εκδηλώσεις των συμπτωμάτων τους, τα συμπτώματα κάποιες φορές υποχωρούσαν, ο Φρόιντ θα γενικεύσει την παρατήρηση, ως απόρροια του δικού του κλινικού έργου. 

Θα ισχυριστεί λοιπόν ότι οι νευρώσεις (το κατεξοχήν αντικείμενο της ψυχολογίας της εποχής) έλκουν την καταγωγή τους από τραυματικές εμπειρίες που εντοπίζονται στο παρελθόν του ασθενούς, με τα πρωταρχικά αυτά περιστατικά να ξεχνιούνται καλά κρυμμένα στη δομή του ασυνειδήτου. Οι βάσεις για την ψυχανάλυση είχαν τεθεί!

Η φροϋδική «ομιλούσα θεραπεία» συνίστατο λοιπόν στην ενθάρρυνση του ασθενούς να ανακαλέσει στη μνήμη του τις τραυματικές αυτές εμπειρίες και να τις καταστήσει συνειδητές, αντιμετωπίζοντάς τες έτσι τόσο συναισθηματικά όσο και διανοητικά. Πίστευε δηλαδή ότι με τον τρόπο αυτό ο ασθενής θα απαλλασσόταν από τα νευρωτικά συμπτώματα και θα απελευθερωνόταν από τις ατραπούς του μυαλού. 

Ο Φρόιντ και ο Μπρόιερ δημοσίευσαν τις θεωρίες και τα κλινικά τους ευρήματα στο περίφημο πλέον σύγγραμμα «Μελέτες για την Υστερία» (1895).

Αμφιλεγόμενη υποδοχή



Η προοδευτική μετατόπιση της θεωρητικής προβληματικής του Φρόιντ από τις πρώτες διατυπώσεις της θεωρίας του και το ολοένα και μεγαλύτερο βάρος που άρχισε να δίνει στη σεξουαλική προέλευση των νευρωσικών διαταραχών θα τον απομάκρυναν από τον επιφανή γιατρό Μπρόιερ, με τη σχέση τους να παίρνει τέλος. 

Ο Φρόιντ συνέχισε ωστόσο να «ραφινάρει» την προβληματική του με μια σειρά από όρους και κατηγοριοποιήσεις (Πρώτη και Δεύτερη Τοπική), και έπειτα από μια περίοδο αυτο-ανάλυσης θα επανεμφανιστεί στη βιβλιογραφία με την περίφημη «Ερμηνεία των Ονείρων» (1900), ενώ την επόμενη χρονιά θα «ξαναχτυπήσει» με τη μνημειώδη «Ψυχοπαθολογία της Καθημερινότητας» (1901). Είναι η περίοδος της μεγάλης ακμής, τα χρόνια που τίθενται τα θεμέλια του κολοσσιαίου επιτεύγματος της ψυχανάλυσης. 

Το 1905 θα ακολουθήσουν οι «Τρεις Μελέτες για τη Θεωρία της Σεξουαλικότητας», με τον Φρόιντ να δουλεύει ακατάπαυστα για την απόδειξη της ερευνητικής του υπόθεσης. Ο επιστημονικός κόσμος δεν είχε συγκλονιστεί ωστόσο από τις φροϋδικές δημοσιεύσεις, με την επιστημονική κοινότητα να βλέπει μια υπερέμφαση του Φρόιντ στη σεξουαλικότητα, ακολουθώντας σε αυτό τις ενστάσεις του Μπρόιερ. 



Ήταν ωστόσο και η αντίσταση που συνήθως επιφέρει η επαγγελματική νομιμοφροσύνη σε καθετί καινούριο και «επαναστατικό» που απειλεί τις παραδεδομένες επιστημικές νόρμες. Ο Φρόιντ, παρά τη δριμεία κριτική που δεχόταν από επιστημονικούς κύκλους, συνέχιζε απτόητος το κλινικό και θεωρητικό του έργο. 

Ήταν το 1909, όταν και προσκλήθηκε για μια σειρά διαλέξεων στις ΗΠΑ, που το κλίμα έμελλε να αλλάξει, με τους γιατρούς της Αμερικής να αποδεικνύονται λιγότερο «αρτηριοσκληρωτικοί» από τους ευρωπαίους συναδέλφους τους. Όταν μάλιστα το 1916 κυκλοφόρησε το σύγγραμμά του «Πέντε Διαλέξεις για την Ψυχανάλυση», η φήμη του εκτοξεύτηκε εκθετικά. 

Κληρονομιά



Η ψυχανάλυση του Σίγκμουντ Φρόιντ έμελλε να «γεννήσει» επί της ουσίας τον κλάδο της ψυχολογίας με τη μορφή που τον ξέρουμε σήμερα, μπολιάζοντας ταυτοχρόνως τη σκέψη του 20ού αιώνα καθοριστικά. Η ψυχανάλυση και ο μαρξισμός αποτελούν εν πολλοίς τους δύο πυλώνες στους οποίους στηρίχθηκε η σύγχρονη δυτική συλλογιστική, με τα κατοπινά συστήματα σκέψης να πρέπει να αντιπαρατεθούν αποφασιστικά με το «ιερό τέρας» Σίγκμουντ Φρόιντ. 

Ανεξάρτητα από τις αντιρρήσεις και τις επιφυλάξεις που μπορεί να έχει κάποιος για το έργο του αυστριακού γιατρού, η έμφαση στην «ψυχική ενέργεια» που έριξε η ματιά του και η θεωρητική πραγμάτευση εννοιών όπως το οιδιπόδειο σύμπλεγμα και ο ρόλος των ονείρων άλλαξαν άρδην τις προκατακλυσμιαίες συνιστώσες της γνώσης μας. 



Το γεγονός εξάλλου ότι η θεωρητική εργασία του Φρόιντ έχει λάβει τόσο διθυραμβικούς επαίνους όσο και φρενιτικές πολεμικές αποδεικνύει περίτρανα ότι παραείναι μεγάλη η ψυχανάλυση για να αγνοηθεί. 

Περνώντας μια ζωή σε συνεχή έρευνα και αυτο-παρατήρηση, ο Φρόιντ θα αυτοκτονούσε όντας αυτο-εξοριζόμενος στην Αγγλία το 1939 (λόγω της ναζιστικής εισβολής στην Αυστρία), ζητώντας από τον γιατρό του μια φονική δόση μορφίνης, απηυδισμένος από τη μάχη του με τον καρκίνο. Το έργο του ωστόσο δεν θα πέθαινε ποτέ...

Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr

Ναρκισσισμός-Φρόυντ

"πατημασιές" του Escher

Ο ναρκισσισμός αποτελεί έναν όρο που αρχικά χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει τη σεξουαλική διαστροφή,κατά την οποία το υπό εξέταση άτομο είναι ερωτευμένο με τον εαυτό του και όχι με κάποιο άλλο άτομο.Αργότερα,ο όρος διευρύνθηκε για να συμπεριλάβει οποιαδήποτε μορφή αυτολατρείας.Εφόσον η αυτοεκτίμηση είναι απαραίτητη για τη σωματική υγεία,έως ένα βαθμό ο ναρικισσισμός θεωρείται φυσιολογικός.Ο Φρόυντ πίστευε ότι όλοι κατευθύνουν τη λίμπιντο και προς τον εαυτό τους(εγώ-λίμπιντο) και προς τους άλλους(λίμπιντο-αντικείμενο).Όταν ένα άτομο είναι ερωτευμένο,το μεγαλύτερο μέρος της λίμπιντο επενδύεται στον/την αγαπημένο/η.Όταν ένα άτομο είναι άρρωστο,είτε σωματικά είτε ψυχικά,γίνεται όλο και περισσότερο εγωκεντρικό και λιγότερο ικανό για συναισθηματικό δεσμό με άλλους.Ακραίες μορφές ναρκισσισμού εκδηλώνονται σε τύπους σχιζοφρένειας,στους οποίους οτιδήποτε συμβαίνει στον κόσμο ερμηνεύεται από τον πάσχοντα κάτω από την οπτική πως σχετίζεται με αυτόν.Στις μανιακές καταστάσεις στις οποίες το άτομο θεωρεί τον εαυτό του παντοδύναμο.Και σε περιπτώσεις κατάθλιψης,στις οποίες το υποκείμενο μπορεί να είναι υποχονδριακά ανήσυχο με την κατάσταση του σώματος και του μυαλού του,αποκλείοντας όλους τους άλλους.Ο Φρόυντ προέβαλε ως αξίωμα ένα ναρκισσιστικό στάδιο συναισθηματικής ανάπτυξης ή πρωτογενούς ναρκισσισμού,κατά το οποίο η λίμπιντο στρέφεται σε αντικείμενα άλλα,εκτός εαυτού.Αυτό το στάδιο περιγράφεται ως εκείνο στο οποίο τα σεξουαλικά ένστικτα βρίσκουν αυτοερωτικά αντικείμενα.Επομένως,η ψυχική ή η σωματική ασθένεια μπορείνα θεωρηθούν υπεύθυνες για την παλινδρόμηση σ'ένα πρώιμο στάδιο βρεφικής ανάπτυξης.

Μέχρι τότε ο Φρόυντ είχε αποδεχτεί δύο ομάδες ενστίκτων:τα ένστικτα αυτοσυντήρησης,που αναφέρονται στο Εγώ,και τα σεξουαλικά ένστικτα,που αναφέρονται στα αντικείμενα.Συμπέρανε όμως ότι η αυτοσυντήρηση και ο αυτοέρωτας ήταν στην πραγματικότητα το ίδιο πράγμα και αυτό που είχε σημασία ήταν ο βαθμός στον οποίο η λίμπιντο κατευθυνόταν προς τα αντικείμενα σε σύγκριση με το βαθμό στον οποίο κατευθυνόταν προς τον εαυτό.

Όπως σχολίασε ο Έρνεστ Τζόουνς στο δεύτερο τόμο της βιογραφίας του Φρόυντ,το άρθρο του Ναρκισσισμός:Μία εισαγωγή(SE,XIV.73-102)επικρίθηκε από εκείνους που τον κατηγορούσαν ότι ανήγε τα πάντα στο σεξ.Αρχικά,ο Φρόυντ υπέθετε ότι τα ένστικτα αυτοσυντήρησης διέφεραν από τα σεξουαλικά ένστικτα και μπορούσαν να συγκρούονται μεταξύ τους.Επιβεβαιώνοντας ότι η αγάπη των άλλων ήταν η αυτοαγάπη που στρεφόταν εξωτερικά,εμφανίστηκε να δηλώνει ότι οι σεξουαλικές παρορμήσεις ήταν στην πραγματικότητα ή μοναδική πηγή ψυχικής ενέργειας.Αυτή η θέση του γρήγορα τροποποιήθηκε.Ο Φρόυντ ήταν ουσιαστικά ένας δυϊστής,που συνήθως εξηγούσε τα ψυχικά φαινόμενα με βάση την αλληλεπίδραση ή τη σύγκρουση μεταξύ των αντιθέτων.Ήταν ο πρώτος που αναγνώρισε ότι η τάση αυτού του τρόπου σκέψης χαρακτηρίζει ψυχαναγκαστικές προσωπικότητες,που είναι ιδιαίτερα "αμφιθυμικές",προς τα άτομα με τα οποία εμπλέκονται και συχνά συναντούν δυσκολία στη λήψη αποφάσεων,επειδή δεν μπορούν να συμφιλιώσουν τις αντίθετες σκέψεις τους.Η αγάπη και το μίσος είναι τα δύο αντίθετα που διακρίνονται ξεκάθαρα σε κάθε έντονη ανθρώπινη σχέση.Και όταν μία τέτοια σχέση διακόπτεται,η αγάπη συχνά μετασχηματίζεται σε μίσος.Ο Φρόυντ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το μίσος συνδεόταν συχνά με τον αγώνα του Εγώ για αυτοσυντήρηση και συνέχισε δηλώνοντας:

"το μίσος σε σχέση με τα αντικείμενα είναι αρχαιότερο από την αγάπη.Πηγάζει από την αρχέγονη αποκήρυξη του εξωτερικού κόσμου από το Εγώ με την υπερχείλιση των ερεθισμάτων.Ως εκδήλωση της αντίδρασης της δυσαρέσκειας που προκαλείται από τα αντικείμενα,πάντα παραμένει σε μια πολύ στενή σχέση με τα ένστικτα αυτοσυντήρησης.Επομένως,τα σεξουαλικά ένστικτα και τα ένστικτα του Εγώ μπορούν εύκολα να δημιουργήσουν μια αντίθεση,που επαναλαμβάνει την αντίθεση της αγάπης και τους μίσους."

Η αναφορά στον "εξωτερικό κόσμο με την υπερχείλιση των ερεθισμάτων",μπορεί να μοιάζει δυσνόητη,εάν δε ληφθεί υπόψη ότι μια από τις πλέον θεμελειώδεις ιδέες του Φρόυντ ήταν ότι ο οργανισμός επιζητεί πάντα να απαλλαγεί από τα ενοχλητικά ερεθίσματα,όταν εισβάλλουν από τον εξωτερικό κόσμο ή προέρχονται ως ενστικτώδεις ενστάσεις εκ των ένδον.Ο Φρόυντ λέει,"είναι ανάγκη του οργανισμού να πετύχει μια κατάσταση ηρεμίας αποφορτίζοντας εντελώς όλες τις εντάσεις".Και συνεχίζει να υποστηρίζει ότι:"το νευρικό σύστημα είναι ένας μηχανισμός ο οποίος έχει τη λειτουργία να απαλλάσσεται από τα ερεθίσματα που δέχεται ή να τα ελαχιστοποιεί στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο ή -αν είναι εφικτό-επιδιώκει να διατηρηθεί σε μια κατάσταση χωρίς ερεθίσματα."

Οι αρχικές μελέτες του Φρόυντ για την υστερία και την ψυχαναγκαστική νεύρωση απαιτούσαν ένα διμερή διαχωρισμό του νου σε συνειδητό και ασυνείδητο.Αυτό το απλό μοντέλο υπέθετε ότι το ασυνείδητο πήγαζε κυρίως-αν όχι εντελώς-από την αθώωση και,επομένως,αποτελείτο από παρορμήσεις,σκέψεις και συναισθήματα που δεν ήταν αποδεκτά για το συνειδητό Εγώ.Κατά τη διάρκεια των 20 πρώτων χρόνων του 20ού αιώνα,ο Φρόυντ έφτασε να συνειδητοποιήσει ότι το συγκεκριμένο μοντέλο ήταν ανεπαρκές.Για παράδειγμα,ο παράγοντας που επιβάλλει την απώθηση πρέπει να πηγάζει από το Εγώ,το συνειδητό κομμάτι του νου.Ωστόσο,οι ασθενείς στον καναπέ,συμπεριφερόταν σαν να ήταν ο παράγοντας αυτός ασυνείδητος και αντιστεκόταν.Δηλαδή,όταν κατά τη διάρκεια του ελεύθερου συνειρμού άρχιζαν ν'αναδύονται επικίνδυνα ή αποκρουστικά θέματα,ο ασθενής σταματούσε να μιλά ελεύθερα,ισχυριζόταν ότι δεν του ερχόταν καμιά σκέψη,έλεγε ότι είχε ξεχάσει για ποιο πράγμα μιλούσαν και γενικά γινόταν ασαφής.Ο Φρόυντ ισχυρίστηκε ότι:" η δύναμη που επέβαλλε τη απώθηση και τη διατηρεί γίνεται αντιληπτή ως αντίσταση κατά τη διάρκεια του έργου της ανάλυσης".

Ωστόσο,αυτό υπονοούσε ότι το μέρος του Εγώ,που μέχρι τώρα συνδεόταν μόνο με τη συνειδητότητα,μπορεί το ίδιο να είναι ασυνείδητο.Ο Φρόυντ αναγνώριζε ότι η χρήση του όρου "ασυνείδητο" ήταν ορθότερη ως επίθετο που προσδιορίζει παρά ως ουσιαστικό που δηλώνει τόπο.Παρόλο που καθετί που απωθείτο ήταν ασυνείδητο,δεν απωθείτο καθετί που ήταν ασυνείδητο...



του ANTHONY STORR

OXFORD UNIVERSITY PRESS

μτφρ.Φωτεινή Πολυχρόνη,Λέκτωρ στον Τομέα της Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Φρόιντ και Φροϊδισμός(Ι

Φρόιντ και Φροϊδισμός(Ι)

Ο Σίγκμουντ Φρόυντ (Sigmund Freud, 6 Μαΐου 1856 – 23 Σεπτεμβρίου 1939) ήταν Αυστριακός ιατρός, φυσιολόγος,ψυχίατρος και θεμελιωτής της ψυχαναλυτικής σχολής στον τομέα της ψυχολογίας. Αναγνωρίζεται ως ένας από τους πλέον βαθυστόχαστους αναλυτές του 20ου αιώνα που μελέτησε και προσδιόρισε έννοιες όπως το ασυνείδητο, την απώθηση και την παιδική σεξουαλικότητα.Οι επιστημονικές θεωρίες του Φρόυντ και οι τεχνικές θεραπείας που ανέπτυξε θεωρήθηκαν ιδιαίτερα καινοτόμες και αποτέλεσαν αντικείμενα έντονης αμφισβήτησης όταν παρουσιάστηκαν στη Βιέννη του 19ου αιώνα. Ωστόσο και σήμερα συνεχίζουν να εγείρουν έντονο προβληματισμό και αντιπαραθέσεις. Η επίδραση του Φρόυντ δεν περιορίστηκε μόνο στην ψυχολογία και την ψυχιατρική, αλλά ταυτόχρονα απλώθηκε σε πολλούς τομείς της επιστήμης (ανθρωπολογία, κοινωνιολογία, φιλοσοφία) και της τέχνης.

Ο Σίγκμουντ Φρόιντ συγκροτεί το θεωρητικό του οικοδόμημα  από πέντε βασικά δομικά στοιχεία:

1. Ένστικτα και Σεξουαλικότητα. 2. Ψυχικός Μηχανισμός 3. Νευρώσεις. 4. Όνειρα. 5. Αμυντικοί Μηχανισμοί.

Σύμφωνα με μια πρώτη διατύπωση που έκανε την περίοδο 1905 -1915, διακρίνει τα ένστικτα σε δυο βασικές ομάδες: Τασεξουαλικά ένστικτα και τα ένστικτα του Εγώ. Αργότερα, μετά το 1915,  διατυπώνει ξανά τη θεωρία του και αναφέρεται σε δυό κύριες ομάδες: Τα ένστικτα της ζωής και ταένστικτα του θανάτου:

“Τα ένστικτα της ζωής: Εμπεριέχουν τα σεξουαλικά ένστικτα και τα ένστικτα του εγώ της πρώτης διατύπωσης. Έχουν διαφορετική συγκρότηση από τα ένστικτα της πρώτης διατύπωσης και (σε αντίθεση με αυτά) δεν είναι εντοπισμένα σε καθορισμένες περιοχές (ερωτογενείς ζώνες).  Δεν υπόκεινται στους ίδιους νόμους λειτουργίας με τα ένστικτα της πρώτης διατύπωσης (π.χ. στην «αρχή της επιστροφής στην αρχική κατάσταση»).
α Έχουν την τάση να ενοποιούν και να ολοκληρώνουν.Τα ένστικτα του θανάτου: Θεωρούνται ως μορφοποιήσεις των «των τάσεων για διάλυση και καταστροφή που είναι έμφυτες στον άνθρωπο». Η φύση και ο χαρακτήρας τους παράμεινε πάντα μυστηριώδης και αδιευκρίνιστος.
Με την παρέμβαση της θεωρίας των ενστίκτων του θανάτου, τα αίτια της ανθρώπινης καταστροφικής συμπεριφοράς ανάγονται αποκλειστικά σε μια «ανθρώπινη φύση» που έχει μεταφυσική χροιά και απενοχοποιούνται οι κοινωνικές δομές που επηρρεάζουν τη διαμόρωση της συμπεριφοράς.”(1)

Το ενεργειακό υπόβαθρο των Ενστίκτων

Ο Φρόιντ θεωρεί ότι τα ένστικτα όπως τα περιγράψαμε προηγουμένως “περιέχουν ενέργειά”, τη Λίμπιντο(ένστικτο της Ζωής)  και την καταστροφικότητα- επιθετικότητα (ένστικτο του θανάτου):

“Σύμφωνα με την φροϊδική αντίληψη, όλα τα απει­ράριθμα ένστικτα του ανθρώπου αποτελούν πα­ραλλαγές και διαφοροποιήσεις των δυο βασικών ομάδων των ενστίκτων (ένστικτα της ζωής και ένστικτα του θανάτου) που συνδέονται ανάμεσά τους, συγκρούονται μεταξύ τους, μεταβάλλουν τον στό­χο τους ή υποκαθιστούν το ένα το άλλο, στα πλαί­σια μιας διαδικασίας που προϋποθέτει και απαιτεί διαρκή κατανάλωση ενέργειας (ψυχική ενέργεια).

Ενεργειακό περιεχόμενο των ενστίκτων της ζωής είναι, κυρίως, η Libido, ένα σαφώς πεπερασμένο ενεργειακό μέγεθος, το οποίο προκαθορίζεται στις πρώτες φάσεις της ζωής κάθε ανθρώπου μέσα από τη σχέση μητέρας-παιδιού και το οποίο εκφράζεται με τη σεξουαλικότητα.

Ενεργειακό περιεχόμενο των ενστίκτων του θανά­του είναι η καταστροφικότητα (επιθετικότητα), ένα ασαφές και αδιευκρίνιστο στοιχείο που για να γίνει δεκτό ως ερμηνευτικό εργαλείο, αναγορεύτηκε από τον Φρόιντ σε βασικό συστατικό της βιολογικής υπόστασης του ανθρώπου.”(2)

Η εξέλιξη της Σεξουαλικότητας

Σκίτσο του Αρκά.

Αφού αναγνώρισε τη  Libido ως το κύριο ενεργειακό  περιεχομένο των Ενστίκτων της Ζωής, ο Φρόιντ  μελέτησε  και επιχείρησε να  προσδιορίσει  τα σταδία σύμφωνα με τα οποία εξελίσσεται η Σεξουαλικότητα από τη γέννηση μέχρι το θάνατο του ατόμου. Όρισε  πέντε στάδια, η ύπαρξή των οποίων αμφισβητήθηκε έντονα από άλλους επιστήμονες στη συνέχεια, καθώς δεν προέκυψαν από επιστημονικά ερευνητικά δεδομένα, σε αυτά όμως θα αναφερθώ σε άλλη ευκαιρία. Η σεξουαλικότητα, κατά τον Φρόιντ,  εξελίσσεται σύμφωνα με τα επόμενα στάδια:

“1. Στοματικό στάδιο (από τη γέννηση έως 2 ετών): Διακρίνεται σε δύο φάσεις: την ορφική (μέχρι 6 μηνών) που έχει ως δηλωτικό της στοιχείο το πιπίλισμα και την όψιμη (από 6 μηνών μέχρι 2 ετών) · δηλωτικό της στοιχείο το δάγκωμα.

2.  Πρωκτικό σαδιστικό στάδιο (2-3 ετών): χαρα­κτηρίζεται από έπαμφοτερισμό και δισεξουαλικότητα.

1. Φαλλικό στάδιο (3-5 χρόνων): Κύρια χαρακτη­ριστικά του είναι η αναγωγή των γεννητικών οργά­νων σε βασικές ερωτογενείς ζώνες, ο αυνανισμός και η ανάπτυξη του Οιδιπόδειου Συμπλέγματος.

4.  Λανθάνον στάδιο ή Στάδιο της λανθάνουσας κα­τάστασης (από 6 χρόνων μέχρι την έναρξη της εφη­βείας): χαρακτηρίζεται από μια σχετική αποδυνά­μωση των βιολογικών ορμών κάτω από την πίεση των πολιτιστικών επιδράσεων.

5.  Γενετήσιο στάδιο (από την έναρξη της εφηβείας και μετά): Σε αυτό το στάδιο επιβάλλεται κυριαρχι­κά η γενετήσια σεξουαλικότητα και ολοκληρώνεται έτσι η διαδικασία της ωρίμανσης.”(3)

Ο ψυχικός μηχανισμός

Η θεωρία του ψυχικού μηχανισμού διατυπώθηκε κι αυτή δυό φορές, αντίστοιχα με τη θεωρία για τα ένστικτα, (1900 και 1923). Σύμφωνα με την πρώτη διατύπωση, στα 1900, αυτός ο  μηχανισμός συγκροτείται από τρία θεμελιώδη στοιχεία: το ασυνείδητο, το οποίο θεωρείται ότι είναι  η έδρα των αυτογενών ορμών, των απωθημένων επιθυμιών και των αναμνήσεων, το συνειδητό, που ορίζεται ως η έδρα της συνειδητής δραστηριότητας και ως πεδίο όπου επιτελούνται οι λειτουργίες της αντίληψης και της επίγνω­σης και, τέλος, ο μηχανισμός δομείται και από τοπροσυνειδητό, κάτι σαν ‘ενδιάμεσο στρώμα’ ανάμεσα στο συνειδητό και το ασυνείδητο. Αργότερα, (“Το Εγώ και το Εκείνο», 1923),  μετασχηματίζει τη θεωρία του, ή την “υπόθεση εργασίας” κατά τούς επικριτές του, και  υποστηρίζει ότι ο εν λόγω μηχανισμός δομείται σε τρία γενικά επίπεδα: Αυτό ή Εκείνο (Id, Es), Εγώ (Ego),Υπερεγώ (Superego) :

• “Το Αυτό ή Εκείνο (Id, Es): Είναι η αρχική μορφή ή ουσία του ψυχικού μηχανισμού. Εμπεριέχει τις αυτογενείς ορμές και τις α­πωθημένες επιθυμίες και αναμνήσεις.  Είναι μονοπωλιακά κυρίαρχο στην περιγεννητική και νεογνική περίοδο και η λειτουργία του διέπεται από την αρχή της ηδονής.  Σε σχέση με τα στοιχειά της πρώτης διατύ­πωσης, το Αυτό συνδέεται αποκλειστικά με το Ασυνείδητο.

• Το Εγώ (Ego): Αναπτύσσεται από τις δια­φοροποιήσεις που επέρχονται κατά την επα­φή της αρχικής μορφής του ψυχικού μηχανι­σμού με την περιρρέουσα πραγματικότητα. Τροποποιείται όταν έρχεται σε επαφή με τις σωματικές πηγές των αναγκών και των συ­γκινήσεων. Η λειτουργία του διέπεται από την αρχή της πραγματικότητας και καθορίζεται από την προσωπική εμπειρία του κάθε ατόμου. Σε σχέση με τα στοιχεία της πρώτης διατύ­πωσης, η δραστηριότητα του Εγώ είναι συ­νειδητή (εξωτερική και εσωτερική αντίληψη, διανοητικές λειτουργίες), προσυνειδητή και ασυνείδητη (μηχανισμοί άμυνας).
• 
  
•  Το Υπερεγώ (Superego): Αναπτύσσεται ως αποτέλεσμα της εσωτερίκευσης των εξωτερι­κών δυνάμεων που ασκούν απαγορευτική δράση. Με άλλα λόγια, το Υπερεγώ αποτε­λείται από το σύνολο των εξωτερικευμένων εξωτερικών απαγορεύσεων και επιταγών και θεωρείται ως το τελικό προϊόν της διαδικασί­ας που ξεκινάει με την ταύτιση του παιδιού με τα αντικείμενα των πρώτων σεξουαλικών και επιθετικών παρωθήσεων του.  Καθαρίζεται από πατρογονικές και κληρο­νομική επιδράσεις.  Σε σχέση με τα στοιχεία της πρώτης διατύ­πωσης, η δραστηριότητα του συνδέεται με το συνειδητό και το προσυνειδητό.  Επιγραμματικά: το Υπερεγώ είναι «ο πρά­κτορας της κοινωνίας μέσα στην ανθρώπινη ψυχή»“.(3)

Ο χαρακτήρας

Η προσωπικότητα, κατά τον Φρόιντ, προκύπτει ως  συνισταμένη των συνεχών αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στο «Συνειδητό, το Προσυνειδητό και το Ασυνεί­δητο» και «το Εκείνο, το Εγώ και το Υπερε­γώ». Στις  συνεχείς αλληλεπιδράσεις μεταξύ αυτών των στοιχείων καταναλώνεται ενέργεια  (Libido), η ο­ποία έχει πεπερασμένο χαρακτήρα, δε θεωρείται  δηλαδή ανεξάντλητη, ο Φρόιντ πιστεύει ότι τα ενεργειακά αποθέματα του κάθε ατόμου ξοδεύονται, άρα το συνολικό και δεδομένο “απόθεμα” σε ενέργεια (Libido) μειώνεται. Με αυτή την έννοια ο χαρακτήραςπεριγράφεται ως μια δυναμική, συνεχώς μεταβαλλόμενη κατάσταση, η οποία καθορίζεται από τις ισορροπίες που διαμορφώνονται κάθε φορά από τα στοιχεία που αλληλεπιδρούν  και από την ποσότητα της Λίμπιντο που καταναλώνεται, ώστε να μπορέσει το άτομο να διατηρήσει την ισορροπία ανάμεσα στα δομικά στοιχεία του που συγκροτούν τον ψυχικό μηχανισμό του, όπως τα περιγράψαμε προηγουμένως. Η συναρπαστική αυτή υπόθεση του Φρόιντ, αν και δεν τεκμηριώθηκε επιστημονικά, κατάφερε ωστόσο να στρέψει αποφασιστικά το ενδιαφέρον των επιστημόνων σε πεδία σχετικά ανεξερεύνητα. Να σημειώσουμε ακόμη ότι τις έννοιες του συνειδητού και του ασυνείδητου ο Φρόιντ  τις δανείστηκε από προγενέστερους, ωστόσο είναι ο πρώτος που τις ανέπτυξε  και τις ενέταξε σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα ιδεών, σε μια θεωρία που αξίωνε να είναι επιστημονική, αν όχι η “μοναδική αλήθεια”.

Η συνέχεια, σε επόμενο σημείωμα.

Πηγές και παραπομπές

(1) Κλεάνθης Γρίβας, Φρόιντ και Φροϊδισμός, Εκδοτική Θεσσαλονίκης.

(2) Κλεάνθης Γρίβας, Φρόιντ και Φροϊδισμός, Εκδοτική Θεσσαλονίκης.

(3) Κλεάνθης Γρίβας, Φρόιντ και Φροϊδισμός, Εκδοτική Θεσσαλονίκης

Ερωτική επιθυμία

Η έννοια της «ερωτικής επιθυμίας» δύσκολα προσδιορίζεται επακριβώς. Τι ακριβώς εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος έχει «χαμηλή ερωτική επιθυμία», «έλλειψη ερωτικής επιθυμίας», ή, αντιθέτως, «υπέρμετρη ερωτική επιθυμία»; Ο όρος ισχύει για το ίδιο άτομο σε κάθε περίσταση, σε κάθε επιλογή ερωτικού συντρόφου και σε κάθε ερωτική επαφή;

Πρόκειται για το πάθος, τη λαχτάρα, τη λαγνεία ή την υπέρμετρη σεξουαλική δραστηριότητα; Στις επιστήμες ψυχικής υγείας η ερωτική επιθυμία συχνά ταυτίζεται με τη φροϋδική έννοια της λίμπιντο (libido).

Κατά τον Φρόιντ, η λίμπιντο αποτελεί ενδογενές ερωτικό ένστικτο, μια παρόρμηση που απαιτεί άμεση εκτόνωση. Όταν το άτομο δεν είναι σε θέση να βιώσει αυτή την παρόρμηση, το γεγονός αυτό επιφέρει σημαντικές επιδράσεις στην ψυχική του ισορροπία και αποτελεί σημαντική ένδειξη ψυχοπαθολογίας. Αντιθέτως, οι σύγχρονες θεωρίες και τα ερευνητικά δεδομένα υποδεικνύουν μια περισσότερο πολυδιάστατη έννοια της «ερωτικής επιθυμίας» που αποτελεί σημείο συνάντησης και αλληλεπίδρασης πολλών διαφορετικών παραμέτρων: βιολογικών (π.χ. νευρολογικών, ενδοκρινολογικών), ψυχολογικών (συναισθηματικών και γνωσιακών), κοινωνικών (π.χ. σχέσεις, επικοινωνία) και πολιτισμικών (π.χ. θρησκευτική παιδεία).

Ερωτική Επιθυμία & Ερωτική Διέγερση
Μια επιπλέον δυσκολία στην περιγραφή και τον επακριβή προσδιορισμό της «ερωτικής επιθυμίας» επέρχεται και από το γεγονός ότι συχνά συγχέεται με την «ερωτική διέγερση».

Συχνά μπορεί κάποιος να πει ότι «δεν απόλαυσε ιδιαίτερα μια σεξουαλική επαφή», ενώ στην πραγματικότητα δεν είχε εξαρχής επιθυμία για ερωτική επαφή. Συχνά επίσης η στυτική δυσλειτουργία στον άντρα ή η μη εφύγρανση του κόλπου στη γυναίκα συγχέονται με την έλλειψη ερωτικής επιθυμίας.

Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι η ερωτική επιθυμία αποτελεί στάδιο που προηγείται της ερωτικής διέγερσης. Αν κάποιος δεν έχει επιθυμία για ερωτική επαφή, είναι φυσικό να μην βιώνει και όλα τα συνεπακόλουθα αυτής, όπως την ικανοποιητική διέγερση, τη στύση, τον οργασμό κοκ.

Η έλλειψη ερωτικής επιθυμίας χαρακτηρίζεται ουσιαστικά από μειωμένο ενδιαφέρον για σεξουαλική δραστηριότητα. Το σεξ μοιάζει απλά σαν να μην ενδιαφέρει το άτομο, σαν να μην απασχολεί καν την καθημερινότητά του.

Αντιθέτως, η ερωτική διέγερση αφορά όλες τις αλλαγές που συντελούνται μετέπειτα, σε σωματικό, γνωσιακό και συναισθηματικό επίπεδο, για να προετοιμάσουν το άτομο για σεξουαλική δραστηριότητα.

Στον άντρα αναφέρονται κυρίως στη στυτική λειτουργία και στη γυναίκα στην αγγειοδιαστολή και εφύγρανση του κόλπου κλπ. Οι δυσκολίες στην ερωτική διέγερση συνοδεύονται κυρίως από πρόωρο τερματισμό ή μη ολοκλήρωση της ερωτικής πράξης. Σε αυτή την περίπτωση όμως, η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι το άτομο έχει αρχικά προσεγγίσει την ερωτική επαφή με επιθυμία, δεν είναι όμως σε θέση να διατηρήσει το επίπεδο της διέγερσής του και να την ολοκληρώσει.  

Υποτονική Ερωτική ΕπιθυμίαΠαρά την ποικιλομορφία που υφίσταται κατά άτομο και περίσταση, αποτελεί κοινή πεποίθηση ότι ο μέσος όρος των ατόμων νιώθει συχνά ερωτική επιθυμία και αναζητά κατάλληλες περιστάσεις για τη σεξουαλική του έκφραση.

Αντιθέτως, άτομα που βιώνουν, συχνά και επαναλαμβανόμενα, μειωμένο ενδιαφέρον για σεξουαλική δραστηριότητα, και δηλώνουν επίσης και την απουσία σεξουαλικών φαντασιώσεων, φαίνεται να συγκεντρώνουν πολλά από τα χαρακτηριστικά της κατάστασης που χαρακτηρίζεται ωςΔιαταραχή Υποτονικής Ερωτικής Επιθυμίας (Hypoactive Sexual Desire Disorder). Πολλοί άλλοι όροι, επιστημονικοί ή μη, έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί για την περιγραφή της Υποτονικής Ερωτικής Επιθυμίας, π.χ. Ανεσταλμένη Ερωτική Επιθυμία, Ψυχρότητα, Ανικανότητα κλπ.

Οι όροι αυτοί όμως είναι γενικοί, ανακριβείς και δύσκολα χρησιμεύουν στην περιγραφή των πολύπλευρων και πολύπλοκων αυτών συναισθηματικών καταστάσεων.

Παράλληλα, τίθενται και άλλα σημαντικά ερωτήματα αξιολόγησης: η Υποτονική Ερωτική Επιθυμία χαρακτηρίζει το άτομο από την αρχή της σεξουαλικής του δραστηριότητας (πρωτογενής) ή εκδηλώθηκε αργότερα, μετά από μια περίοδο φυσιολογικής ερωτικής ζωής (δευτερογενής); Είναι μια κατάσταση χρόνια ή προέκυψε πρόσφατα; Είναι επίσης μια γενικευμένη κατάσταση, εκδηλώνεται δηλαδή με όλους τους ερωτικούς συντρόφους, σε όλες τις περιστάσεις και σε όλες τις σεξουαλικές δραστηριότητές του, ή περιστασιακή, περιορίζεται δηλαδή περισσότερο σε συγκεκριμένο ερωτικό σύντροφο, σεξουαλικές πρακτικές ή περιστάσεις;

Ας παρατηρήσουμε όμως την εκδήλωση της Υποτονικής Ερωτικής Επιθυμίας στη συμπεριφορά, το συναίσθημα και τη γνωσιακή κατάσταση του ατόμου και τα δεδομένα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως έγκυρα κριτήρια αξιολόγησης σε κάθε περίπτωση.

Συμπεριφορά
Η πιο συχνή παρατήρηση εδώ αναφέρεται στη συχνότητα των ερωτικών επαφών του ατόμου. Μπορεί όμως η συχνότητα των ερωτικών επαφών να αποτελέσει έγκυρο κριτήριο αξιολόγησης; Αν ένα άτομο έχει συχνά ερωτικές επαφές, έχει πράγματι φυσιολογική ερωτική επιθυμία; Μέχρι πρόσφατα, το επίσημο διαγνωστικό εγχειρίδιο ψυχιατρικής όριζε ότι ένα άτομο εμφανίζει Υποτονική Ερωτική Επιθυμία αν η συνολική συχνότητα της εν γένει σεξουαλικής του συμπεριφοράς έχει υπάρξει δύο φορές το μήνα ή λιγότερο κατά τη διάρκεια του τελευταίου εξαμήνου.

Το κριτήριο αυτό όμως δεν είναι πλέον αποδεκτό καθώς απαιτείται μια συνολικότερη εκτίμηση της ζωής του ατόμου, που λαμβάνει υπόψη πολλούς άλλους παράγοντες, όπως τη δυσαρέσκεια που βιώνει το ίδιο το άτομο, την επίδραση του προβλήματος σε άλλους τομείς της ζωής του κλπ.

Παράλληλα, σε πολλές περιπτώσεις άτομα με χαμηλή ερωτική διάθεση δηλώνουν υψηλή συχνότητα ερωτικών επαφών σε ανταπόκριση όμως πάντα των απαιτήσεων του ερωτικού τους συντρόφου. Τα άτομα αυτά έχουν συχνές σεξουαλικές επαφές, αλλά δεν έχουν ένα πραγματικό ενδιαφέρον ή επιθυμία για σεξουαλική δραστηριότητα και «υποκρίνονται» ή συμμετέχουν από υποχρέωση ή καταναγκασμό στη σεξουαλική πράξη.

Η επιθυμία για αυνανισμό έχει επίσης χρησιμοποιηθεί ως κριτήριο αξιολόγησης της Υποτονικής Ερωτικής Επιθυμίας. Και εκεί όμως οι ενδείξεις είναι συγκεχυμένες καθώς το άτομο μπορεί να έχει «αποσυρθεί» και από αυτή τη δραστηριότητα λόγω απογοήτευσης, δυσαρέσκειας ή και απουσίας κατάλληλου ερεθίσματος. 

Γνωσιακή κατάσταση Οι ερωτικές φαντασιώσεις του ατόμου αναφέρονται συχνά ως έγκυρο κριτήριο αξιολόγησης. Πολλά άτομα με Υποτονική Ερωτική Επιθυμία δηλώνουν ότι σπάνια έχουν σεξουαλικές φαντασιώσεις. Επίσης περιγράφουν ότι φαντασιώνουν πολύ λιγότερο σχετικά με προηγούμενη σεξουαλική τους δραστηριότητα, κατά τη διάρκεια των προκαταρκτικών σταδίων, της ερωτικής πράξης, του αυνανισμού ή και γενικότερα κατά τη διάρκεια της καθημερινότητάς τους.

Τα δύο φύλα επίσης σημειώνουν σημαντικές διαφορές σχετικά με τη συχνότητα και το περιεχόμενο των σεξουαλικών τους φαντασιώσεων. Οι άντρες φαίνεται να φαντασιώνουν πιο συχνά και να έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για σεξουαλική ποικιλομορφία από ό, τι οι γυναίκες. Συγκριτικά με τις γυναίκες  προτιμούν φαντασιώσεις που εμπεριέχουν ποικιλομορφία ερωτικών συντρόφων (π.χ. συμμετοχή σε όργια, σεξουαλική επαφή με δύο ή περισσότερους συντρόφους κλπ.), επιβολή, κυριαρχία κλπ.

Συναίσθημα
Άτομα με Υποτονική Ερωτική Επιθυμία μπορεί να βιώνουν τις ακόλουθες συναισθηματικές καταστάσεις:

-Ψυχική αταραξία ή ουδετερότητα
Η διάθεση απέναντι στο σεξ δεν είναι ούτε θετική ούτε αρνητική, είναι ουδέτερη. Σε πολλές περιπτώσεις δεν συνειδητοποιούν τη δυσκολία που αντιμετωπίζουν και δεν αναζητούν βοήθεια από ειδικό.

-Αρνητικές συναισθηματικές διακυμάνσεις
Οι αρνητικές συναισθηματικές διακυμάνσεις βιώνονται ως αποτέλεσμα της χαμηλής ερωτικής επιθυμίας και της μη ικανοποιητικής ερωτικής ζωής. Νιώθουν ενοχές ή κατάθλιψη και δεν γνωρίζουν τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να επιφέρουν μια αλλαγή στην ερωτική τους ζωή. Νιώθουν επίσης συχνά διαφορά ερωτικής επιθυμίας σε σχέση με το σύντροφό τους (δεν είναι λίγες οι φορές που συναντάμε ζευγάρια στα οποία ο ένας σύντροφος περιφράφει ότι «δεν κάνουν ποτέ σεξ», ενώ ο άλλος ότι «κάνουν σεξ συνεχώς»).

Η πίεση λόγω κοινωνικών προσδοκιών είναι επίσης πολύ έντονη σχετικά με το τι είναι «φυσιολογικό» και τι «αναμένεται» από μια ικανοποιητική ερωτική ζωή.

-Φόβος & αποφυγήΣτην περίπτωση αυτή η χαμηλή ερωτική επιθυμία συνοδεύεται από φόβο και αποφυγή της ερωτικής επαφής. Όταν μάλιστα η αποφυγή συνοδεύεται και από έντονη αποστροφή σχετικά με την επαφή των γεννητικών οργάνων και τη σεξουαλική πράξη τότε μπορεί να γίνεται λόγος και για τη Διαταραχή Σεξουαλικής Aποστροφής.

Συμπερασματικά, για μια επαρκή εκτίμηση και αξιολόγηση απαιτείται συνολική και πολύπλευρη εκτίμηση πολλών παραμέτρων της προσωπικότητας του ατόμου, της ζωής του γενικότερα, με κύρια σημεία παρατήρησης τη συμπεριφορά, τη συναισθηματική και γνωστική κατάστασή του. Η αναφορά σε μια μόνο πηγή πληροφόρησης μπορεί να είναι αποπροσανατολιστική.

Αίτια
Η βασικότερη δυσκολία στην αξιολόγηση της αιτιότητας ενός σεξουαλικού προβλήματος έγκειται συνήθως στο γεγονός ότι οι περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν και μιλούν για το σεξ σαν να πρόκειται για κάτι «διαφορετικό» ή «άσχετο» με την υπόλοιπη ζωή τους.

Πιστεύουν ότι μπορεί όλα να είναι καλά, αλλά ότι μόνο στο σεξ «δεν τα πηγαίνουν καλά», σαν το ένα να μην συνδέεται με το άλλο, η καθημερινή ζωή με τη σεξουαλική τους συμπεριφορά. Ο «σεξουαλικός εαυτός» όμως και η σεξουαλική ζωή αποτελούν μια ενιαία αίσθηση και εικόνα του εαυτού, μια συνέχεια και έναν καθρέφτη του όλου ψυχισμού και της καθημερινότητάς μας. Το «ποιοι είμαστε και τι κάνουμε» αντανακλάται άμεσα στην ερωτική μας ζωή, και αντίστροφα βέβαια. Οι ενεργητικοί και δημιουργικοί άνθρωποι είναι συχνά και πολύ ερωτικοί άνθρωποι! Οι δυσκολίες όμως αυτές δεν βοηθούν στο να αντιλαμβανόμαστε εύκολα σε συναισθηματικό επίπεδο τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε κατά την ερωτική επαφή.

Παράλληλα, το σεξ αποκαλύπτει και πολλές «κρυφές» πλευρές του εαυτού μας που ίσως σε άλλους τομείς της ζωής μας να καταφέρνουμε να τους «κρύβουμε» επιτυχώς. Δεν είναι τυχαίο ότι λέγεται συχνά ότι από το σεξ «κανείς δεν κρύβεται», οποιοδήποτε ασυνείδητο ή καλά απωθημένο κομμάτι του ψυχισμού μας τότε αποκαλύπτεται, σχεδόν απροκάλυπτα: η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας, ο τρόπος με τον οποίο αισθανόμαστε για το σώμα μας, η αυτοπεποίθηση που έχουμε, πόσο επιθυμητοί νιώθουμε αλλά και το πώς σχετιζόμαστε με τους άλλους.

Ας δούμε όμως ποιες απόκρυφες πλευρές του εαυτού μας μπορεί να εκδηλώνονται κατά τη διάρκεια της ερωτικής επαφής:

-Ενδοψυχικές συγκρούσειςΗ σύγκρουση ανάμεσα στην επιθυμία να απολαύσουμε το σεξ και τον ασυνείδητο φόβο να το κάνουμε αυτό μήπως πληγωθούμε, εκτεθούμε ή «τιμωρηθούμε» για τις «κακές» πλευρές του εαυτού μας επηρεάζει άμεσα την επιθυμία και τη συμπεριφορά μας κατά τη σεξουαλική επαφή. Πολλές ηθικές και θρησκευτικές αξίες μπορεί επίσης να επιφέρουν ιδιαίτερα συγκρουσιακά συναισθήματα.

-Άγχος για σωματική επαφή & οικειότητα
Η σεξουαλικότητα αναπτύσσεται πολύ νωρίς, σχεδόν από βρεφική ηλικία, από τον τρόπο που γνωρίζουμε το σώμα μας από το άγγιγμα των γονιών μας, τον τρόπο που αντιδρούμε και αντιδρούν και οι άλλοι γύρω μας, από τον τρόπο που μας μιλούν, μας χαϊδεύουν και ασχολούνται μαζί μας. Πολλοί άνθρωποι, όμως, δεν έχουν βιώσει μια τέτοια σχέση εγγύτητας και δυσκολεύονται να δημιουργήσουν αντίστοιχες σχέσεις κατά την ενήλικη ζωή τους. Το σώμα τους λειτουργεί ως ένα είδος ψυχικής θωράκισης που δεν πλησιάζεται, δεν προσεγγίζεται και, κυρίως, δεν επιθυμεί να έρθει σε επαφή με κανέναν.

-ΕνοχήΗ ενοχή μπορεί να μην «επιτρέπει» να απολαύσουμε την ερωτική ζωή και να «διακόπτει» ανολοκλήρωτα κάθε δυνατότητα απόλαυσης και ικανοποίησης. Αναστέλλονται οι επιθυμίες αλλά και η ερωτική μας διάθεση τιμωρώντας τον εαυτό μας για τις απεχθείς επιθυμίες του.

-Ντροπή Το σεξ σηματοδοτεί συχνά μια αίσθηση εγγύτητας και οικειότητας στην οποία ο σύντροφός μας μπορεί να πλησιάσει πλευρές του εαυτού μας που θεωρούμε απεχθείς και θέλουμε να «κρύψουμε». Η έλλειψη ερωτικής διάθεσης σηματοδοτεί συχνά μια αίσθηση απομόνωσης και απόσυρσης προκειμένου να αποφευχθεί μια τέτοια έκθεση του εαυτού μας.
Σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να υπάρχει ένας ασυνείδητος φόβος ομοφυλοφιλικών ή άλλων μη αποδεκτών επιθυμιών. Παράλληλα, με την έξαρση της ερωτικής διέγερσης μπορεί να φοβόμαστε ότι θα ξεσπάσει ανεξέλεγκτα και μια καταπιεσμένη βιαιότητα που έχουμε από καιρό απωθήσει.

-Ζήτημα σχέσης/ ερωτικού συντρόφου
Όταν υπάρχει ερωτική διάθεση, αλλά όχι ειδικά με το σύντροφό μας, τότε βέβαια το πρόβλημα έγκειται στη σχέση μας μαζί του. Μπορεί κάτι να μας μπερδεύει στη συμπεριφορά του και να μην μας αφήνει να εκφραστούμε ή να έχουμε αρχίσει να απογοητευόμαστε και να θυμώνουμε μαζί του αλλά δεν το συνειδητοποιούμε. Σημαντικό είναι βέβαια εδώ και το θέμα της «πλήξης» των μακροχρόνιων σχέσεων στις οποίες το ερωτικό ενδιαφέρον σε ατομικό επίπεδο παραμένει ζωντανό, αποτυγχάνει όμως να εκφραστεί με το συγκεκριμένο σύντροφο. Οι δύο σύντροφοι επίσης μπορεί να έχουν διαφορά ερωτικής επιθυμίας και ο ένας να ζητά συχνότερα από τον άλλον ερωτική επαφή. Μια τέτοια δυναμική μπορεί να οδηγήσει μακροχρόνια σε κατάσταση παρεξήγησης, απογοήτευσης και αποφυγής. Πολλές παρανοϊκές ιδέες αρχίζουν να επικρατούν σχετικά με το «γιατί δεν με θέλει τόσο πολύ», ή «πόσες άλλες ερωτικές περιπέτειες έχει για να χορτάσει την ερωτική του επιθυμία». Οι παρεξηγήσεις αυτές οδηγούν μακροχρόνια σε συναισθηματική απομάκρυνση του ζευγαριού και υποτονική ερωτική διάθεση.

-Αλλαγή ρόλωνΗ συμβίωση, ο γάμος, η απόκτηση παιδιών και η δημιουργία οικογένειας δημιουργούν ριζικές αλλαγές στους ρόλους των δύο συντρόφων και στην «εικόνα» που έχει ο ένας για τον άλλον αλλά και ο καθένας για τον εαυτό του. Δεν είναι λίγες οι φορές που η γυναίκα αλλά και ο άντρας δεν βλέπουν πια τον εαυτό τους ως ερωτικό σύντροφο αλλά μόνο ως γονιό ή αρχίζουν να βλέπουν στην εικόνα του συντρόφου τους ρόλους από την πατρική οικογένεια που πάντα τους ενοχλούσαν. Η ανάπτυξη αυτής της  δυναμικής αποτελεί βάση για χρόνιες παρεξηγήσεις και μπορεί να οδηγήσει μακροπρόθεσμα στην ερωτική απομάκρυνση των δύο συντρόφων.

-Κόπωση & εξαντλητικοί ρυθμοί
Η κόπωση και οι εξοντωτικοί ρυθμοί ζωής δεν λειτουργούν συνεργατικά στην ερωτική διάθεση του ζευγαριού. Το ζευγάρι μπορεί να νιώθει κυριολεκτικά εξαντλημένο και ? όταν πλησιάζει στο κρεβάτι να επιθυμεί απλά να κοιμηθεί για να ξεκουραστεί και να αναπληρώσει τις δυνάμεις του.

-Ύπαρξη ψυχικής διαταραχήςΗ συναισθηματική διάθεση επηρεάζει άμεσα την επιθυμία για ερωτική επαφή. Είναι ευνόητο ότι και η ύπαρξη οποιασδήποτε άλλης ψυχικής διαταραχής που επηρεάζει την ψυχική υγεία, θα επηρεάζει άμεσα και την επιθυμία για ερωτική επαφή. Στη διαταραχή της κατάθλιψης, για παράδειγμα, το άτομο βιώνει μια έντονη αίσθηση αυτολύπησης και υποτίμησης του εαυτού του. Τα συναισθήματα αυτά βιώνονται έντονα και απομυζούν την ενέργεια και τη διάθεσή του για οποιαδήποτε δραστηριότητα. Πολλά φάρμακα αντικαταθλιπτικής αγωγής προκαλούν επίσης αναχαίτιση της ερωτικής ορμής και διέγερσης (δυσκολεύοντας τις γυναίκες να φτάσουν σε οργασμό και τους άντρες να διατηρήσουν τη στύση τους) για όσο καιρό λαμβάνονται. Έτσι προκύπτει το παράδοξο η αντικαταθλιπτική αγωγή να αποτελεί το δεύτερο πιο συχνό αίτιο αναχαίτισης της ερωτικής επιθυμίας.

-Τα όριαΤο σεξ μπορεί να συνδέεται με το φόβο απώλειας του εαυτού. Το φόβο ότι ο σύντροφός μας θα μας πλησιάσει τόσο πολύ, θα έρθει τόσο κοντά και οικεία σε εμάς, που θα μας διαπεράσει και θα χαθούν τα όριά μας. Ο φόβος αυτός προκαλεί έντονο άγχος και επηρεάζει τη συναισθηματική διάθεση κατά τη σεξουαλική επαφή. Επικρατεί η αίσθηση της «διάλυσης» και της μη δυνατότητας οριοθέτησης.

-Η αυτοεκτίμησηΗ αυτοεκτίμηση αποτελεί το πιο βασικό «συστατικό» του σεξ! Χρειάζεται να αγαπάμε, να εκτιμάμε και να θέλουμε να φροντίσουμε τον εαυτό μας για να επιθυμήσουμε να του προσφέρουμε και τις απολαύσεις του σεξ. Παράλληλα, χρειαζόμαστε και μια καλή εικόνα του εαυτού μας για να ανοιχτούμε και να αφήσουμε τον ερωτικό μας σύντροφο να μας γνωρίσει από κοντά. Τέλος, αν έχουμε μεγαλώσει με αρχές που υποδηλώνουν ότι το σεξ είναι κάτι «βρώμικο» και «κακό», μπορεί επίσης να φοβόμαστε ότι μέσω του σεξ θα χάσουμε την αυτοεκτίμησή μας.

Υπέρμετρη Ερωτική Επιθυμία
Η μέχρι τώρα αναφορά μας έγκειτο σε περιπτώσεις εκδήλωσης υποτονικής ερωτικής επιθυμίας, δεν αναφερθήκαμε όμως καθόλου στις περιπτώσεις που κείτονται στο άλλο άκρο, την εκδήλωση υπέρμετρης ερωτικής επιθυμίας. Οι περιπτώσεις αυτές έχουν κατά καιρούς περιγραφεί με πολλούς διαφορετικούς όρους, όπως σεξουαλικός εθισμός, σεξουαλικός ψυχαναγκασμός, νυμφομανία κλπ. Είναι γεγονός όμως ότι δεν έχουν μελετηθεί διεξοδικά και έχουν αποτελέσει περισσότερο στόχο περιέργειας παρά διεξοδικής επιστημονικής έρευνας και μελέτης. Συνήθως πάντως οι περιπτώσεις αυτές αναγνωρίζονται ως περιπτώσεις εκδήλωσης ψυχαναγκαστικής διαταραχής, ανάγκης δηλαδή του ατόμου να έχει «διαρκώς» σεξουαλική επαφή προκειμένου να αποφύγει άλλα δυσάρεστα και επώδυνα συναισθήματα που ασυνείδητα τον απασχολούν.

Τέλος, σε κάθε περίπτωση διαταραχής της ερωτικής επιθυμίας είναι σημαντικό να αποκλείονται οι πιθανότητες οργανικής αιτιότητας έτσι ώστε το «τοπίο» να παραμένει ξεκάθαρο για την ψυχολογική εκτίμηση. Πιο συχνά οργανικά αίτια διαταραχής της ερωτικής επιθυμίας μπορεί να είναι τα χρόνια νοσήματα και οι ενδοκρινοπάθειες (νόσος του Άντισον, Νόσος του Κάσιγκ, νόσοι του θυροειδούς, ακρομεγαλία), η λήψη φαρμάκων που αναχαιτίζουν την ερωτική ορμή, ο χρόνιος υποσιτισμός, οι τραυματισμοί του νωτιαίου μυελού, ο διαβήτης, η μαστεκτομή, η αρθρίτιδα, οι χειρουργικές επεμβάσεις στα γεννητικά όργανα, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, η τύφλωση και η βαρηκοϊα.

Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση των διαταραχών της ερωτικής επιθυμίας απαιτεί αρχικά μια εκτεταμένη και εις βάθος διαγνωστική εκτίμηση προκειμένου να εντοπιστούν οι πραγματικές διαστάσεις και η συναισθηματική δυναμική του προβλήματος. Η αξιολόγηση της αιτιότητας υποδεικνύει και την ενδεικνυόμενη οδό αντιμετώπισης.
Εάν η δυσκολία εντοπίζεται στη σχέση του ζευγαριού, η έμφαση της θεραπείας δίνεται στη σχέση του ζευγαριού και στη δυναμική αλληλεπίδρασής τους. Συχνά, σε αυτές τις περιπτώσεις, προτείνεται η ψυχοθεραπεία ζεύγους.
Εάν οι δυσκολίες έγκειται περισσότερο σε ατομικό επίπεδο και ο ένας ή και οι δύο σύντροφοι φαίνεται να αντιμετωπίζουν αρκετές συναισθηματικές συγκρούσεις που τους δυσκολεύουν να απολαύσουν τη σεξουαλική επαφή, τότε συνήθως προτείνεται ατομική ψυχοθεραπεία. Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό να καταστεί σαφές ότι η ερωτική επιθυμία αποτελεί κάτι «φυσικό», μια αναμενόμενη πηγή δημιουργικότητας και ανάπτυξης του ανθρώπου. Σε μια ψυχοθεραπεία δεν προσπαθούμε σε καμία περίπτωση να «εμφυσήσουμε» ερωτική επιθυμία στο άτομο γιατί απλά αυτή ήδη ενυπάρχει αλλά δεν μπορεί να εκφραστεί. Προσπαθούμε απλά να διαπιστώσουμε τα σημεία στα οποία η έκφρασή της για διάφορους λόγους έχει ανασταλεί, για να μπορέσει το άτομο να εξελιχθεί και να απολαύσει περαιτέρω την ερωτική του ζωή.

Ειρήνη Τζελέπη,
Συμβουλευτική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια,
PgDipl., MSc., City University, Λονδίνο

URL: www.psychologynet.gr
E-mail: irini.tzelepi@yahoo.gr

Ψυχανάλυση - Το συνειδητό και το ασυνείδητο.

Ο Φρόυντ δεν ήταν το πρώτο πρόσωπο που έγραψε για το ασυνείδητο. Η έννοια ότι υπάρχουν διανοητικές διαδικασίες, οι οποίες επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας αλλά που δεν είναι προσιτές στο συνειδητό, λογικό μυαλό, είναι παρούσα σε μια σειρά κειμένων που χρονολογούνται από τους κλασσικούς χρόνους. Εντούτοις, κανένας πριν τον Φρόυντ δεν είχε κάνει μια συστηματική μελέτη αυτής της ιδέας και βεβαίως κανένας πριν τον Φρόυντ δεν τόλμησε να προτείνει ότι:

Οι διανοητικές διαδικασίες είναι, πολύ κατά ένα μεγάλο μέρος, ασυνείδητες και ότι το συνειδητό, το λογικό μυαλό είναι μόνο η κορυφή ενός παγόβουνου, ένα μικρό νησί από συνείδηση στο μεγάλο ωκεανό του ασυνείδητου. Κατέληξε σε αυτήν την πεποίθηση στα 1890, που ξετύλιξε βαθμιαία καθώς θεράπευε τους υστερικούς και νευρωτικούς ασθενείς του και επίσης από αυτά που ανακάλυψε καθώς πέρασε μια περίοδο έντονης ενδοσκόπησης και αυτό-ανάλυσης, ιδιαίτερα μετά το θάνατο του πατέρα του, το 1896.

Με τους ασθενείς η ύπνωση είχε λειτουργήσει αρχικά, όπως στην περίπτωση της από Άννας Ο., φέρνοντας κατασταλμένες μνήμες στην επιφάνεια του συνειδητού. Στις αρχές του 1890 ο Φρόυντ χρησιμοποίησε την "τεχνική πίεσης" για να κινηθούν οι ασθενείς του προς την πρόσβαση του κατασταλμένου ασυνείδητου υλικού. Καθώς αυτοί κάθονταν επάνω στον σύντομα διάσημο καναπέ του, στην Berggasse 19 της Βιέννης, πίεζε το χέρι του στα μέτωπά τους και απλά τους ερωτούσε, ενθαρρύνοντάς τους να ξεγλιστρήσουν από τη λογοκρισία που τους επιβάλλεται από το λογικό νου.

Τελικά υιοθέτησε την τεχνική των "ελεύθερων συνειρμών". Κάθονταν έξω από θέα των ασθενών και λέγοντας μόνο όσο λίγα ήταν απαραίτητα για να κρατήσει τη συζήτηση, ο Φρόυντ τους επέτρεπε να αποκαλύπτουν οπουδήποτε πήγαινε το μυαλό τους, χωρίς το φόβο της κρίσης, της καταδίκης ή του εμπαιγμού. Η μια σκέψη οδηγούσε στην άλλη και η διαδικασία πήρε τον Φρόυντ και τους ασθενείς του σε εκπληκτικές κατευθύνσεις. Το υλικό που προέκυψε από αυτές τις συνεδρίες, έθεσε τις βάσεις για τις ιδέες του Φρόυντ σχετικά με την σεξουαλική ανάπτυξη και το διαχωρισμό μεταξύ συνειδητού και ασυνείδητου. Το ασυνείδητο ήταν το αποτέλεσμα της καταστολής και το τι καταστάληκε ήταν όλες εκείνες οι σκέψεις, οι επιθυμίες και τα συναισθήματα που ο συνειδητός εαυτός βρίσκει απαράδεκτα.

Τα μυαλά των ασθενών του Φρόυντ ήταν διαιρεμένα μυαλά. Υπήρχε το μέρος (το συνειδητό) που γνώριζε τις σκέψεις και τις επιθυμίες του. Υπήρχε και το πολύ μεγαλύτερο μέρος που αποκαλύφθηκε από τους ελεύθερους συνειρμούς (το ασυνείδητο) το οποίο ήταν μια αποθήκη, δύσκολη στην πρόσβαση, όπου οι ασθενείς κρατούσαν όλες τις σκοτεινές και μύχιες σκέψεις και επιθυμίες τους.

Γιατί ήταν τόσο πολλές σκέψεις και επιθυμίες των ασθενών του, απαράδεκτες σε αυτούς; Ο Φρόυντ υπέβαλε την ιδέα δύο αντιτιθέμενων αρχών που βρίσκονται πίσω από τη συμπεριφορά.

• Η "αρχή της απόλαυσης" είναι αυτό που μας κυβερνά στη γέννηση και αυτή η αρχή μας ωθεί προς την στιγμιαία ικανοποίηση όλων των επιθυμιών μας.
• Δεδομένου ότι μεγαλώνουμε και ανακαλύπτουμε ότι πρέπει να ζήσουμε και να προσαρμοστούμε, στο φυσικό κόσμο και τους άλλους ανθρώπους, η "αρχή της πραγματικότητας" μπαίνει σε λειτουργία.

Η αναβολή της ικανοποίησης φαίνεται να είναι μια πολιτιστική ανάγκη. Ειδικότερα η σεξουαλική ορμή, που ο Φρόυντ αποκάλεσε "λίμπιντο", αυτή η απείθαρχη ορμή που θεώρησε ως κεντρικό κίνητρο για το μεγαλύτερο μέρος της συμπεριφοράς, πρέπει να αναπροσανατολιστεί σε κοινωνικά αποδεκτά κανάλια. Η διανοητική υγεία, σύμφωνα με Φρόυντ, είναι εξαρτώμενη από το πόσο επιτυχημένοι είναι οι άνθρωποι στον αναπροσανατολισμό της λίμπιντο σε κοινωνικά αποδεκτή συμπεριφορά. Οι νευρωτικοί και υστερικοί ασθενείς του, είχαν αποτύχει να βρουν επιτυχή μέσα αναπροσανατολισμού της λίμπιντο. Η σύγκρουση μεταξύ της "αρχής της απόλαυσης" και της "αρχής της πραγματικότητας" ήταν εκκρεμής – ανεπίλυτη, και το αποτέλεσμα ήταν η ασθένειά τους. Μόνο με την πρόσβαση στο κατασταλμένο υλικό στο ασυνείδητό τους και την εργασία μέσα από αυτό, θα μπορούσε να επιτευχθεί το λύσιμο της σύγκρουσης και η διανοητική ασθένεια να υπερνικηθεί.

Κατόπιν, η νευρωτική δυστυχία θα μπορούσε να μετατραπεί στη συνηθισμένη ανθρώπινη στεναχώρια. Αλλά, φυσικά, η σύγκρουση ανάμεσα στο συνειδητό και στο ασυνείδητο δεν περιορίστηκε μόνο στην υστερία και στη νεύρωση.

Αυτό που πρότεινε ο Φρόυντ δεν ήταν μόνο μια περίληψη του "άρρωστου μυαλού" αλλά και μια γενική δομή του ανθρώπινου νου. Αυτό είπε με την Ψυχανάλυση. Απλά οι νευρώσεις παρείχαν ιδανικές ευκαιρίες για έναν μεγαλοφυή επιστήμονα όπως αυτός, ώστε να φωτίσει αυτή τη γενική ψυχική δομή.

Υπήρξαν βέβαια και άλλα καθοδηγητικά σημεία στη σύλληψη της διαίρεσης ανάμεσα στο συνειδητό και στο ασυνείδητο. Κυρίως όμως υπήρξαν τα όνειρα.

Στην γκαλερί του δρόμου

Χρώματα, φαντασία, δημιουργικότητα

Τεχνολογικές εξελίξεις που αναμένουμε το 2014

Σπουδαία «θαύματα σε μικροκλίμακα»

Το 2013, που αποχαιρετίσαμε πριν από λίγες ημέρες χαρακτηρίστηκε από πολλές καινοτομίες στον τεχνολογικό τομέα. 

Βέβαια, αυτό που συνήθως ακολουθεί τις σημαντικές εξελίξεις είναι οι… βελτιωμένες εκδοχές αυτών, γράφει ο Lance Ulanoff στο mashable.com.

Στις μέρες μας οι διάφορες καινοτομίες και εξελίξεις τείνει να συμβαίνουν σε νανο-κλίμακα, που σημαίνει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν να τις δουν ή να τις βιώσουν.

Για παράδειγμα η τεχνολογία οθονών LCD υπήρχε επί δεκαετίες, όμως οι αλλαγές που γνωρίζουμε τα τελευταία χρόνια στο μέγεθος, το πλάτος και την ανάλυση των οθονών, αποτελούν εκλεπτυσμένες βελτιώσεις της αρχικής ιδέας.

Όπως συνέβη το 2013, έτσι και το 2014 οι τεχνολογικές τάσεις και καινοτομίες, μπορεί να μην αλλάξουν τη ζωή μας ριζικά, όμως θα βελτιώσουν και θα αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο εκτελούμε τις καθημερινές μας δραστηριότητες.

Παρακάτω παρατίθενται μερικές προβλέψεις για το… μέλλον στο χώρο της τεχνολογίας:

1. «Έξυπνα» σπίτια 
Ο έξυπνος οικιακός θερμοστάτης Nest, απέδειξε ότι οι συνδεδεμένες με το διαδίκτυο οικιακές συσκευές και συστήματα μπορούν να είναι απλά, εάν βασίζονται σε υπάρχουσες γλώσσες επικοινωνίας (Wi-Fi) και κατανοητές και ήδη υιοθετημένες διεπαφές (iOS and Android).

Βέβαια, η Nest δεν ήταν η πρώτη που έκανε κάτι τέτοιο.

Οι κατασκευαστές οικιακών κλειστών κυκλωμάτων παρακολούθησης, όπως το DropCam, είχαν εφαρμόσει την ιδέα αυτή πριν από αρκετά χρόνια. Όμως ενώ δεν είναι πολλοί εκείνοι που θα ήθελαν να προστατεύσουν το σπίτι τους, εγκαθιστώντας συστήματα ασφαλείας με κάμερες, τα περισσότερα νοικοκυριά έχουν ανάγκη από ένα θερμοστάτη.

Η Nest διαθέτει τώρα στο εμπόριο ανιχνευτές καπνού, ενώ η Lockitron επιτρέπει στο νοικοκύρη να κλειδώνει τις πόρτες του σπιτιού του μέσω smartphone.

Το 2014 αναμένεται κι άλλες εταιρείες να ακολουθήσουν το παράδειγμα των Nest και Lockitron. Με εσωτερικούς αισθητήρες εντός των κατοικιών, θα δείξουν το δρόμο προς τα «έξυπνα σπίτια» της χρονιάς που μόλις ξεκίνησε.

2. Διαφημίσεις παντού
Κατακλυζόμαστε ήδη από διαφημίσεις προϊόντων όταν βλέπουμε το αγαπημένο μας τηλεοπτικό πρόγραμμα, αθλητικό γεγονός ή μετάδοση κ.τ.λ. Καθώς αλλάζουν τα οικονομικά δεδομένα από τις ιστοσελίδες μέχρι τις εταιρείες μουσικής, οι πάντες θα αναζητήσουν νέους τρόπους για να συνδέσουν τους διαφημιστές με το κοινό.

Τα μέσα ενημέρωσης έχουν ήδη υιοθετήσει σε μεγάλο βαθμό το λεγόμενο «brand-supported περιεχόμενο», που δεν είναι κάτι άλλο από την παραγωγή αξιόλογου περιεχομένου με τη διαφημιστική υποστήριξη.

Οι διαφημιστές χρηματοδοτούν θέματα, τα οποία έχουν κάποια σχέση με τα εμπορικά τους σήματα και το καταναλωτικό κοινό στο οποίο στοχεύουν. 

3. Πόλεμος στα… σύννεφα (cloud)
Όλο και περισσότεροι χρήστες θα «αγκαλιάσουν» τα «cloud» ως αποθηκευτικά μέσα.

Οι Amazon, Apple, Microsoft και Google θα τα διαφημίσουν σε μεγάλο βαθμό και θα ανταγωνιστούν σκληρά μεταξύ τους σε έναν «πόλεμο»- price-per-gigabyte.

Μέχρι το τέλος της επόμενης χρονιάς οι πωλήσεις εξωτερικών σκληρών δίσκων θα γνωρίσουν μεγάλη… ύφεση, ενώ αντίθετα των αποθηκευτικών χώρων «στα σύννεφα» θα εκτοξευθούν… στα ύψη!

4. 4K HDTV
Οι τηλεοράσεις 4K HDTVs (γνωστές και ως «Ultra HDTVs») προσφέρουν τέσσερις φορές καλύτερη ανάλυση από τις κλασικές 1080p HDTV.

Βέβαια οι τιμές των τηλεοράσεων αυτών θα συνεχίσουν να είναι σε υψηλά επίπεδα το 2014, όσο υψηλή είναι και η ανάλυσή τους!

5. Εξελίξεις στον τομέα της νανοτεχνολογίας
Η «σε μοριακό επίπεδο τεχνολογία» πέρασε από τη θεωρία στην πράξη και υπόσχεται πολλά από τον τομέα της βιοϊατρικής μέχρι τα καταναλωτικά ηλεκτρονικά προϊόντα.

Τα επιτεύγματα που σημειώθηκαν το 2013, θα είναι «μικρά» σε σχέση με αυτά που αναμένεται να γίνουν τη νέα χρονιά που ξεκίνησε.

Το 2014 είναι πολύ πιθανό να δούμε σημαντικές εξελίξεις σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση του καρκίνου, του Αλτσχάιμερ, την απώλεια ακοής και όρασης, την αποθήκευση και το χειρισμό δεδομένων. Θα μπορούσε να τα χαρακτηρίσει κανείς «θαύματα σε μικροκλίμακα».