κοτόπουλο με πιπεριές & γιαούρτι

Παρόλο που το κοτόπουλο αποτελεί ένα ελαφρύ και λιγότερο γευστικό είδος κρέατος, η συγκεκριμένη συνταγή αποτελεί έναν τρόπο για να δώσετε ιδιαίτερη νοστιμιά στο στήθος κοτόπουλου.

Υλικά συνταγής(για 2 μερίδες):

2 κ.σ. ελαιόλαδο
2 φιλέτα στήθος κοτόπουλου κομμένα σε μπουκιές
2 ξερά κρεμμύδια κομμένα σε φέτες
2 κόκκινες πιπεριές κομμένες σε φέτες
½ φλ. λευκό ξηρό κρασί
400 γρ. ντοματάκια κονκασέ
1 κ.σ. πάπρικα γλυκιά
αλάτι
φρέσκοτριμενο πιπέρι
1 κ.σ. μαϊντανό ψιλοκομμένο
γιαούρτι με 2% λιπαρά
Για το σερβίρισμα:
βρασμένο ρύζι

Εκτέλεση:

Ζεσταίνουμε το ελαιόλαδο σε μέτρια φωτιά και ροδίζουμε το κρέας για 4΄-5΄, να αλλάξει χρώμα. Προσθέτουμε τα κρεμμύδια και τις πιπεριές. Πασπαλίζουμε με την πάπρικα και αφήνουμε τα λαχανικά να μαραθούν για 4΄-5΄. Σβήνουμε με το κρασί και αφήνουμε το φαγητό να βράσει για 2΄ και να εξατμιστεί το αλκοόλ. Προσθέτουμε τις ντομάτες και αλατοπιπερώνουμε. Σκεπάζουμε και σιγοβράζουμε μέχρι να μαλακώσει το κρέας, για περίπου 40΄.
Αφού βράσει το φαγητό, το αποσύρουμε από τη φωτιά. Προσθέτουμε το γιαούρτι και το μαϊντανό και ανακατεύουμε. Σερβίρουμε ρύζι στα πιάτα και από πάνω τοποθετούμε το κοτόπουλο με τη σάλτσα του.

Χρόνος Προετοιμασίας: 5 λεπτά
Χρόνος Μαγειρέματος: 50 λεπτά

www.argiro.gr

Η συνταγή της Αργυρώς για κλασική καρμπονάρα!

Υλικά συνταγής:

500 γρ. σπαγγέτι μπουκατίνι ή φετουτσίνι

150 γρ. πανσέτα ή μπέικον

2 κ.σ. ελαιόλαδο

1 σκ. σκόρδο

2 κ.σ. βούτυρο

2 ολόφρεσκα αβγά

150 γρ. παρμεζάνα και πεκορίνο ανάμεικτα

αλάτι

φρεσκοτριμμένο πιπέρι

λίγο ψιλοκομμένο μαϊντανό

Για τις ανοιξιάτικες παραλλαγές:

4 αγκινάρες

4 σπαράγγια

100 γρ. αρακά

λίγο άνηθο

ή

200 γρ. ασπρομανίταρα

1 κ.σ. αποξηραμένα μανιτάρια

λίγο θυμάρι

ή

6 λιαστές ντομάτες

2 ψητές πιπεριές Φλωρίνης

λίγο φρέσκο θυμάρι

λίγο φρέσκο δεντρολίβανο

Εκτέλεση:

Βράζουμε τα ζυμαρικά σε αλατισμένο νερό.

Ζεσταίνουμε το ελαιόλαδο και ροδίζουμε την ψιλοκομμένη πανσέτα για 5' Σπάμε τη σκελίδα και την προσθέτουμε και αφήνουμε να αρωματίσει για 1´ -2' .Το αφαιρούμε .Χτυπάμε τα αβγά σε μπολ με το μισό τριμμένο τυρί. Προσθέτουμε αλατοπίπερο. Στραγγίζουμε τα ζυμαρικά και κρατάμε λίγο από το νερό που έβρασαν.Τα ξαναβάζουμε καυτά όπως είναι στην κατσαρόλα. Η φωτιά πρέπει να είναι στο πιο χαμηλό. Προσθέτουμε το βούτυρο και ανακατεύουμε καλά να λιώσει και αρωματίσει τα ζυμαρικά με άρωμα και γεύση βουτύρου.

Προσθέτουμε την ψημένη πανσετα στα ζυμαρικά καθώς και τα χτυπημένα αβγά. Όπως είναι όλα καυτά ανακατεύουμε με τσιμπίδα να ενωθούν τα υλικά. Αν θέλουμε πιο κρεμένια υφή προσθέτουμε λίγο από το νερό που έβρασαν τα ζυμαρικά κι ανακατεύουμε. Προσοχή η καρμπονάρα πρέπει γρήγορα να βγει από την φωτιά για να μην ψηθούν τα αυγά. Προσθέτουμε το υπόλοιπο τυρί και αποσύρουμε από την φωτιά. Προσθέτουμε ψιλοκομμένο μαϊντανό ,ανακατεύουμε καλά και σερβίρουμε αμέσως.

Η βασική συνταγή καρμπονάρας σηκώνει πολλές παραλλαγές: 1) Ανοιξιάτικη με αγκινάρες αρακά και σπαράγγια 2) με άγρια μανιτάρια, ασπρομανίταρα και θυμάρι και 3) με λιαστή ντομάτα ,πιπεριά ψητή, θυμάρι και δεντρολίβανο. 

www.argiro.gr 

Κρύωμα, παγωμένα άκρα και άλλοι 3…άγνωστοι εχθροί της ερωτικής σου ζωής!

Τι σχέση μπορεί να έχει ένα κοινό μπούκωμα ή τα κρύα άκρα με την πεσμένη σου λίμπιντο;

Έχεις παρατηρήσει τελευταία κάποια αλλαγή στην επιθυμία ή τη σεξουαλική λειτουργία σου; Καλό θα ήταν να αναζητήσεις την αιτία του προβλήματός όσο είναι νωρίς…

Πέραν από ασθένειες και ψυχολογικούς παράγοντες, υπάρχουν ορισμένοι «εχθροί» του ερωτικού πάθους που δεν είναι και τόσο προφανείς. Η εφημερίδα «Daily Mail» δημοσίευσε προσφάτως μερικούς από αυτούς:

#1 Μπούκωμα:

Ολοένα περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι η όσφρηση παίζει σημαντικό ρόλο στην ερωτική επιθυμία και στην ικανότητά μας να νιώθουμε ερωτική έλξη.
Εξάλλου, στη «χημεία» μεταξύ δύο ανθρώπων παίζουν καθοριστικό ρόλο οι φερομόνες - ουσίες που απελευθερώνει το σώμα μας μέσω της εφίδρωσης και τις μυρίζουμε δίχως να το αντιλαμβανόμαστε.
Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι άτομα που πάσχουν από αλλεργική ρινίτιδα ή είναι πιο επιρρεπείς σε κρυολογήματα, έχουν σημαντικά λιγότερους ερωτικούς συντρόφους και δεν απολαμβάνουν τη σεξουαλική πράξη.

#2 Κρύα άκρα:

Ένας απλός τρόπος για να τονώσουν την ερωτική τους επιθυμία οι γυναίκες είναι φορούν κάλτσες στο κρεβάτι! Μελέτη του Πανεπιστημίου του Γκρόνινγκεν, στην Ολλανδία, έδειξε πως το 80% των συμμετεχόντων είχαν οργασμό όταν φορούσαν κάλτσες, ενώ όταν δεν φορούσαν το ποσοστό αυτό μειωνόταν στο 50%.
Η ζεστασιά παίζει σημαντικό ρόλο στη χαλάρωση και αυτό το αίσθημα της ασφάλειας και της άνεσης είναι ικανό να σε οδηγήσει στην απόλυτη κορύφωση, αφού οι φόβοι και τα άγχη είναι βασικοί παράγοντες που «μπλοκάρουν» τον οργασμό.

#3 Τηλεόραση στο υπνοδωμάτιο:

Μελέτη του 2006 είχε δείξει ότι τα ζευγάρια που έχουν τηλεόραση στο υπνοδωμάτιό τους κάνουν πολύ λιγότερο σεξ απ’ ό,τι εκείνα που δεν έχουν - και οι μεγαλύτεροι εχθροί του ερωτικού πάθους φαίνεται ότι είναι τα σίριαλ, οι ταινίες με σκηνές βίας, καθώς και τα ριάλιτι.

#4 Ακατάστατο δωμάτιο:

Ένα ακατάστατο δωμάτιο, μπορεί εύκολα να αποσπάσει την προσοχή της γυναίκας κατά τη διάρκεια του σεξ. Εκείνη τη στιγμή, που συμμετέχουν όλες οι αισθήσεις, μια γυναίκα είναι πολύ πιθανό να χάσει την αυτοσυγκέντρωση της και –ακόμα χειρότερα- να αγχωθεί, σκεπτόμενη συνέχεια ότι δεν έχει τελειώσει τις δουλειές του σπιτιού.
Έτσι όχι μόνο η προσοχή της στρέφεται αλλού, αλλά δεν καταφέρνει να χαλαρώσει και να απολαύσει τη σεξουαλική πράξη.

#5 Ουλίτιδα:

Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο στην «Επιθεώρηση Σεξουαλικής Ιατρικής» (JSM), οι άντρες με ουλίτιδα έχουν τριπλάσιες πιθανότητες να εκδηλώσουν στυτική δυσλειτουργία.
Η ουλίτιδα σχετίζεται και με την εμφάνιση καρδιαγγειακών προβλημάτων - και η στυτική δυσλειτουργία πολύ συχνά οφείλεται σε αγγειακή διαταραχή και κακή κυκλοφορία του αίματος.

Μόρφωση αντί για πλούτο

Μπορούμε να το διατυπώσουμε διαφορετικά: «Μη δίνεις στους ανθρώπους ψάρια. Μάθε τους πώς να ψαρεύουν». Οι γονείς έχουν υποχρέωση να φροντίζουν τα παιδιά τους μέχρι την ενηλικίωσή τους. Στη συνέχεια τα παιδιά πρέπει να μπορούν να σταθούν μόνα τους στον κόσμο. Πολλοί γονείς, από ανασφάλεια και υπερπροστατευτισμό, παρέχουν υπερβολικά υλικά μέσα στα παιδιά τους με αποτέλεσμα αυτά να αδρανούν, να τα βρίσκουν όλα έτοιμα, να τεμπελιάζουν, να γίνονται «κακομαθημένα».

Αντί να δίνουμε πλούτο στα παιδιά μας, καλύτερα να δίνουμε μόρφωση. Οι μορφωμένοι φτωχοί άνθρωποι έχουν περισσότερες ευκαιρίες στη ζωή από όσες οι αδαείς πλούσιοι.

Όμως ο υλικός πλούτος είναι αβέβαιος, μπορεί να χαθεί από μια λανθασμένη επαγγελματική κίνηση ή από μια οικονομική και κοινωνική κρίση. Η μόρφωση όμως δεν χάνεται, και ποτέ δεν πάει χαμένη.

Οι Στωικοί εννοούν τη μόρφωση όχι μόνον ως τη διαδικασία μιας επαγγελματικής εκπαίδευσης αλλά και ως πνευματική και ηθική καλλιέργεια. Ένας από αυτούς, ο Σενέκας, επιμένει στην αναγκαιότητα της παιδείας και της ατομικής προσπάθειας: τα πράγματα είναι δύσκολα όχι επειδή προσπαθούμε πολύ αλλά επειδή δεν προσπαθούμε αρκετά.

Η συμβουλή των Στωικών στους γονείς είναι να προσπαθούν να αναθρέψουν ελεύθερους και ανεξάρτητους ανθρώπους, όχι μαμόθρεφτα που ζουν παρασιτικά με μοναδικές επιθυμίες την κατανάλωση και το βόλεμα.

από το βιβλίο του Μαξ Εξελμαν: 61 Μαθήματα καθημερινής ζωής από τους στωικούς (εκδ. Πατάκη)

Καταστροφικές οι συνέπειες της σιωπής για τις ερωτικές σχέσεις

Αν ανήκετε στην κατηγορία των ανθρώπων που δεν μπαίνουν στον κόπο να απαντήσουν στις επικρίσεις του/της συντρόφου σας, προσέξτε: μπορεί να καταστρέφετε τη σχέση σας. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Baylor του Τέξας πραγματοποίησαν σειρά από μελέτες για να διερευνήσουν ποιες συμπεριφορές υπονομεύουν τη σχέση. Όπως διαπίστωσαν, η «απεμπλοκή» και η «παθητική στασιμότητα» είναι δύο από τις χειρότερες συμπεριφορές για τη σχέση.

«Η απεμπλοκή είναι μακράν η πιο προβληματική συμπεριφορά σε μία σχέση», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής δρ Κιθ Σάνφορντ, καθηγητής Ψυχολογίας στο Baylor. «Είναι μία αμυντική τακτική που υιοθετείται όταν κάποιος αισθάνεται ότι του επιτίθενται και αντιδρά με την απόλυτη σιωπή: ό,τι κι αν του λέει το έτερό του ήμισυ, αυτός δεν απαντά τίποτα.

»Αυτό, όμως, είναι εξαιρετικά ενοχλητικό και δημιουργεί την εντύπωση της παγερής αδιαφορίας, με συνέπεια να αναπτύσσονται αισθήματα θυμού και μνησικακίας, και να πλήττεται σοβαρά η σχέση». Και συνέχισε: «Οι μελέτες μας έδειξαν πως η απεμπλοκή όταν ο/η σύντροφος ασκεί κριτική ή παραπονιέται, αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα της έλλειψης ικανοποίησης από τη σχέση. «Ασφαλώς όλοι το κάνουν από καιρού εις καιρόν, αλλά το είδαμε πολύ πιο έντονα στις προβληματικές σχέσεις, στις οποίες υπήρχε επιθυμία να ανακτήσει κανείς την αυτονομία, τον έλεγχο και τις αποστάσεις του – και με το να σιωπά, διατηρούσε μια απόσταση που διαρκώς μεγάλωνε».

Σχεδόν εξίσου μεγάλο πρόβλημα δημιουργεί και η απαίτηση που έχουν πολλοί από τους/τις συντρόφους τους να μαντεύουν τι νιώθουν, τι θέλουν και τι τους ενοχλεί. Αυτού του είδους η παθητική στασιμότητα, όπως την αποκαλούν οι ψυχολόγοι, δημιουργεί αισθήματα άγχους και παραμέλησης σε εκείνον που νομίζει ότι το ταίρι του είναι μάντης. «Ανησυχεί αν ο άλλος τον αγαπάει, νιώθει πληγωμένος όταν ο άλλος δεν ανταποκρίνεται σε ό,τι εκείνος ενδόμυχα θέλει, αισθάνεται παραμελημένος, δυσανασχετεί και νιώθει δυστυχισμένος», εξήγησε ο δρ Σάνφορντ. «Έτσι, όμως, αρχίζουν οι αμφιβολίες και οι καυγάδες, διότι κατηγορεί τον/την σύντροφό του για αδιαφορία – και τελικά απειλείται ολόκληρο το οικοδόμημα της σχέσης».

Όπως γράφουν ο δρ Σάνφορντ και οι συνεργάτες του στην «Επιθεώρηση της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας» (JAPA), στην πρώτη μελέτη τους συμμετείχαν 2.588 ζευγάρια που ήταν παντρεμένα ή συζούσαν. Τα ζευγάρια συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο για το πως χειρίζονταν τις διενέξεις με το ταίρια τους, το οποίο περιείχε και ερωτήματα για την απεμπλοκή και την παθητική στασιμότητα. Στη συνέχεια, συμπλήρωσαν ένα άλλο ερωτηματολόγιο που αφορούσε την ικανοποίηση που ένιωθαν από τη σχέση τους.

Στην δεύτερη μελέτη, οι ερευνητές ζήτησαν από 223 εθελοντές που είχαν μονογαμικές σχέσεις να συμπληρώσουν ειδικά ερωτηματολόγια που αξιολογούσαν πως ένιωθαν για την απεμπλοκή, την παθητική στασιμότητα, τη δέσμευση και την σχέση τους. Στην τρίτη μελέτη, συμμετείχαν 135 προπτυχιακοί φοιτητές σε σοβαρές σχέσεις, οι οποίοι έγραψαν για μία διαφωνία που είχαν με τον/την σύντροφό τους και μετά απάντησαν σε ερωτήσεις για την απεμπλοκή, την επικοινωνία και τα συναισθήματά τους στη διάρκεια του καυγά.

Οι απαντήσεις έδειξαν πως υπήρχε ισχυρή συσχέτιση ανάμεσα στην σιωπή με την μειωμένη ικανοποίηση από τη σχέση. Επιπλέον, όταν οι εθελοντές χρησιμοποιούσαν την απεμπλοκή για να αποφύγουν τις επικρίσεις, η επικοινωνία τους στη σχέση ήταν η χειρότερη δυνατή και η ικανοποίησή τους από τη σχέση χαμηλότερη.

athensvoice.gr

Η πνευματική παρουσία του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού στον σύγχρονο κόσμο

Η ελληνική Αρχαιότητα είναι το θεμέλιο του πολιτισμού της Ευρώπης. Αυτή θεμελίωσε τον ορθολογισμό, τη φιλοσοφία, τις τέχνες και τις επιστήμες. Όταν μελετά κανείς τον δυτικοευρωπαϊκό πολιτισμό, διαπιστώνει πόσα πολλά οφείλει στην ελληνική Αρχαιότητα. Η ελληνική αρχαιότητα δεν είναι απλώς ο θεμελιωτής όλων αυτών των κατορθωμάτων, αλλά είναι συγχρόνως και ο μόνιμος συνομιλητής του νεότερου και σύγχρονου κόσμου και πολιτισμού. Μέσα από αυτόν τον συνεχή και γόνιμο διάλογο προκύπτουν πάντοτε καινούργια στοιχεία και έτσι η πολιτισμική δημιουργία (φιλοσοφική, καλλιτεχνική, επιστημονική) συνεχίζεται στο διηνεκές.

Πρέπει να τονιστεί ότι η γνώση της ελληνικής Αρχαιότητας δεν μας είναι απαραίτητη για να γνωρίσουμε απλώς και μόνον τις ρίζες του πολιτισμού μας, αλλά και για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε σε βάθος τη σύγχρονη καλλιτεχνική, επιστημονική και φιλοσοφική δημιουργία, διότι η πρόσληψη της αρχαίας ελληνικής κουλτούρας και η αντιπαράθεσή μας με αυτήν άσκησε αποφασιστική επίδραση στην ανάπτυξη και διαμόρφωση της σύγχρονης πολιτισμικής δημιουργίας.

Η σχέση του σύγχρονου κόσμου με την αρχαία Ελλάδα άλλοτε είναι προφανής και άλλοτε συγκαλυμμένη. Όπως και να έχει το πράγμα, η διαπίστωση αυτής της σχέσης προϋποθέτει τη γνώση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Πάντως η παρουσία των αρχαίων Ελλήνων στον σύγχρονο κόσμο δεν είναι οπωσδήποτε παρουσία φαντασμάτων. Οι αρχαίοι Έλληνες δεν «κυκλοφορούν» ανάμεσά μας ίδιοι και απαράλλαχτοι. Ανάμεσά μας κυκλοφορούν κάποιες ιδέες και κάποιες αξίες δικές τους, οι οποίες με το πέρασμα του χρόνου συχνά παίρνουν μια άλλη, μια καινούργια μορφή, η οποία πολλές φορές δεν μας επιτρέπει να αναγνωρίσουμε την καταγωγή τους.

Είναι, νομίζω, αυτονόητο ότι οι ελληνικές ιδέες και αξίες μόνον ως αρχέτυπα και παραδείγματα μπορούν να λειτουργήσουν εποικοδομητικά και γονιμοποιητικά για τις μεταγενέστερες κοινωνίες, αφού φυσικά προηγουμένως προσαρμοστούν στις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνικοπολιτικής πραγματικότητας. Τότε μπορούν να λειτουργήσουν ως χρήσιμα ερεθίσματα και πηγή έμπνευσης, ως δεξαμενή ιδεών.

Ας έρθουμε τώρα σε τρία μεγάλα κατορθώματα του ελληνικού πολιτισμού. Αυτά θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι:

• ο ορθολογικός τρόπος προσέγγισης και ερμηνείας του κόσμου και της ζωής,
• η επινόηση και θεσμοθέτηση της δημοκρατίας και
• η θεμελίωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Το πρώτο πραγματοποιήθηκε με τον φιλοσοφικό-επιστημονικό στοχασμό των πρώτων Ελλήνων φιλοσόφων, των Προσωκρατικών. Με αυτούς συντελέστηκε η μετάβαση από τον μύθο στον λόγο.

Το δεύτερο κατόρθωμα, η δημοκρατία γεννιέται με την εμφάνιση της περίφημης πόλεως-πολιτείας και συνάπτεται στενά με τη θεμελίωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο κοινωνικοπολιτικός οργανισμός της πόλεως – πολιτείας γίνεται ο τόπος πραγμάτωσης των ηθικών, πολιτικών και πνευματικών αξιών (ελευθερία, ισότητα, φιλία, δικαιοσύνη, ανδρεία, σωφροσύνη, σοφία, φρόνηση). Είναι ο τόπος πραγμάτωσης του ανθρώπου ως ανθρώπου.

Η αρχαία ελληνική δημοκρατία έχει έντονα ηθικό χαρακτήρα, αφού το έσχατο κοινό αγαθό, στο οποίο αποβλέπει, δηλαδή η ευδαιμονία όλων των πολιτών, θεμελιώνεται στην αρετή. Αντίθετα «οι νεότερες και σύγχρονες δημοκρατίες είναι βασικά τεχνοκρατικοί μηχανισμοί εξουσίας, είναι συστήματα θεσμών με σκοπό τη λήψη πολιτικών αποφάσεων μέσα από ανταγωνιστικές διαδικασίες, που αποβλέπουν στην εξασφάλιση ευημερίας βάσει οικονομικών κυρίως αγαθών».

Όμως μια τέτοια τεχνοκρατική και δήθεν ρεαλιστική αντίληψη της πολιτικής απέχει πολύ από τις αρχαιοελληνικές πολιτικές και φιλοσοφικές αντιλήψεις, σύμφωνα με τις οποίες η πολιτεία είναι ένας κοινωνικοπολιτικός οργανισμός με ηθικο-παιδευτικό χαρακτήρα. Τέτοιες τεχνοκρατικές αντιλήψεις οδηγούν αναπότρεπτα σε επικίνδυνη συρρίκνωση και έκπτωση της δημοκρατίας και της πολιτικής.

Συμφωνά με τις νεότερες αυτές αντιλήψεις περί δημοκρατίας τη θέση της Εκκλησίας του δήμου, του συνόλου δηλαδή των πολιτών που εκφράζουν και συνιστούν τη βούληση της πολιτείας, την παίρνει στον νεότερο και σύγχρονο κόσμο μια πολύπλοκη, απρόσωπη και γραφειοκρατική μηχανή που λέγεται κράτος και στέκεται απέναντι στον πολίτη, απέναντι στον λαό. Έχουμε δηλαδή μια σχέση αντιπαλότητας ανάμεσα στον λαό αφενός και στην κρατική εξουσία αφετέρου, όσο και αν η τελευταία προέρχεται από τον λαό και υπάρχει, υποτίθεται, χάριν του λαού. Σε μια τέτοια δημοκρατία δεν έχουν θέση ιδανικοί στόχοι .και ιδανικά αγαθά, ούτε αντιλήψεις περί ευρείας συμμετοχής των πολιτών στην εξουσία, υποστηρίζουν ορισμένοι, όπως π.χ. ο Isaiah Berlin. Συμφωνά με τις ακραίες αυτές αντιλήψεις η ελευθερία και η ισότητα, που υπήρξαν αναπόσπαστα συστατικά στοιχεία της έννοιας της δημοκρατίας για τους Έλληνες, δεν αποτελούν πλέον ιδανικά της.

Όσον αφορά το τρίτο μεγάλο κατόρθωμα των Ελλήνων, το ζήτημα δηλαδή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, υποστηρίζεται συχνά ότι δεν μπορεί να γίνει λόγος για ύπαρξη τέτοιων δικαιωμάτων στην αρχαία Ελλάδα. Πριν μιλήσουμε όμως για τις αιτίες αυτής της πλάνης, πρέπει να πούμε τι είναι ανθρώπινα δικαιώματα, τα οποία βεβαίως συνδέονται άρρηκτα με τη δημοκρατία. Ανθρώπινα δικαιώματα καθιερώθηκε να λέγονται τα δικαιώματα εκείνα τα οποία δικαιούται να έχει κάθε άνθρωπος με βάση και μόνον το γεγονός ότι είναι άνθρωπος, ανεξάρτητα δηλαδή από οποιεσδήποτε ιδιαιτερότητες, που ανάγονται σε φυλετικές, πολιτικές, κοινωνικές, θρησκευτικές, ιδεολογικές, μορφωτικές και όποιες άλλες διαφορές. Η αναγνώριση αυτών των δικαιωμάτων προϋποθέτει την αναγνώριση και τον σεβασμό του ανθρώπου, του κάθε ανθρώπου, ως αυταξίας και κατά συνέπεια την αποδοχή της ισότητας όλων των ανθρώπων ως ανθρώπων.

Τα βασικότερα από αυτά τα δικαιώματα είναι: το δικαίωμα της ζωής, της ελευθερίας, της ασφάλειας, της αναγνώρισης κάθε ανθρώπου ως προσώπου, της τήρησης όλων των προϋποθέσεων απονομής αληθινής δικαιοσύνης, το δικαίωμα του κατηγορουμένου να θεωρείται αθώος μέχρις αποδείξεως του αντιθέτου, το δικαίωμα του άσυλου της κατοικίας και της ιδιωτικής γενικότερα ζωής, το δικαίωμα της ελεύθερης διακίνησης και διαμονής, το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, το δικαίωμα της ελεύθερης γνώμης και έκφρασης, το δικαίωμα της ελευθερίας του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι, το δικαίωμα να μην υπόκειται ο άνθρωπος σε βασανιστήρια και κάθε άλλη ταπεινωτική μεταχείριση ή ποινή.

Σχετικά με το ερώτημα αν μπορούμε να μιλάμε για ανθρώπινα δικαιώματα στην αρχαία Ελλάδα οι περισσότεροι απαντούν αρνητικά και υποστηρίζουν ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι απότοκα της ηθικοπολιτικής κατάστασης των νεότερων χρόνων. Έτσι πολλοί υποστηρίζουν ότι δεν μπορεί να γίνει λόγος για ανθρώπινα δικαιώματα στην αρχαία Ελλάδα, επειδή η αξία και η σημασία της ελληνικής πόλεως-πολιτείας, που είναι ο φορέας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι πολύ υπέρτερες από εκείνες του ατόμου. Και αυτό είναι κατά τη γνώμη τους απαγορευτικό για την ύπαρξη ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όμως το επιχείρημα δεν είναι ισχυρό, διότι σε τελευταία ανάλυση, παρότι η πόλις-πολιτεία αποτελεί μεγαλύτερο αγαθό από εκείνο του ατόμου, υπάρχει τελικά χάριν της ευδαιμονίας όλων των πολιτών, άρα και του κάθε ατόμου χωριστά.

Η ύπαρξη ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ισχυρίζονται, προϋποθέτει την αναγνώριση και τον σεβασμό του ανθρώπου, ανεξάρτητα από οποιεσδήποτε ποιότητες και ιδιαιτερότητες και πέρα και ανεξάρτητα από οποιεσδήποτε πολιτικές και κοινωνικές διακρίσεις, ενώ οι αρχαίοι Έλληνες, υποστηρίζουν, συνάπτουν και άρα διαφοροποιούν τα δικαιώματα των πολιτών ανάλογα με την κοινωνική τους θέση. Είναι γεγονός ότι ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης συνδέουν τα δικαιώματα με τα φυσικά και επίκτητα προσόντα των ανθρώπων. Η φύση απαιτεί, λέγει ο Αριστοτέλης, μόνον οι φύσει ίσοι να έχουν τα ίδια δικαιώματα. Πρέπει όμως εδώ να διευκρινισθεί ότι στην προκειμένη περίπτωση δεν πρόκειται βασικά για ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά για πολιτικά δικαιώματα, όσο και αν εδώ τα πολιτικά δικαιώματα συνάπτονται με μια φυσική επιταγή385.

Μια άλλη αιτία, ίσως η βασικότερη, της πλάνης ότι στην αρχαία Ελλάδα δεν ισχύουν ανθρώπινα δικαιώματα είναι το γεγονός ότι στην αρχαία Ελλάδα έχουμε το φαινόμενο της δουλείας. Δουλεία υπήρχε βεβαίως στην αρχαία Ελλάδα, καθώς επίσης και σε ολόκληρο τον αρχαίο κόσμο, και όχι μόνον. Και όλοι οι ελεύθεροι άνθρωποι καταδικάζουμε τη δουλεία. Δημοκρατία όμως υπήρχε μόνον στην αρχαία Ελλάδα. Εκεί γεννήθηκε η δημοκρατία, το μεγάλο αυτό αγαθό και δώρο των Ελλήνων στην ανθρωπότητα. Όμως και οι δούλοι θεωρούνται ανθρώπινα όντα και αναγνωρίζονται και σε αυτούς ορισμένα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτά βασικά είναι το δικαίωμα της ζωής, το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, το άσυλο της κατοικίας, η απαγόρευση του φόνου και των βασανιστηρίων και το τεκμήριο της αθωότητας386.

Αντίθετα όμως προς αυτούς οι οποίοι υποστηρίζουν ότι δεν μπορεί να γίνει λόγος για ανθρώπινα δικαιώματα στην αρχαία Ελλάδα, υπάρχουν και εκείνοι, είναι βεβαίως πολύ λιγότεροι, οι οποίοι υποστηρίζουν το αντίθετο. Αυτοί υποστηρίζουν ότι το πολίτευμα της άμεσης δημοκρατίας, και κατεξοχήν της Αθηναϊκής δημοκρατίας, συνάπτεται αυτομάτως με ορισμένα, βασικά κατά τη γνώμη τους, ανθρώπινα δικαιώματα, όπως είναι η ελευθερία, η ισότητα, η ισηγορία, η ισονομία κ.λπ. Και επικαλούνται μάλιστα στο σημείο αυτό διάφορες αναφορές του Αριστοτέλη σε πολιτικά-ατομικά δικαιώματα, τα οποία απολαμβάνουν όλοι οι πολίτες της Αθηναϊκής δημοκρατίας. Όμως εδώ γίνεται ένα σοβαρό λάθος. Εκλαμβάνονται δηλαδή τα πολιτικά δικαιώματα μιας συγκεκριμένης κατηγορίας ανθρώπων, δηλαδή των πολιτών, ως ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτό όμως δεν αληθεύει, διότι η έννοια του μέλους μιας πολιτικής κοινωνίας, δηλαδή του πολίτη, προφανώς δεν ταυτίζεται με την έννοια του ανθρώπου, αφού πάρα πολλοί άνθρωποι, όπως οι γυναίκες, οι μέτοικοι, οι δούλοι, τα παιδιά δεν είχαν τα δικαιώματα των πολιτών.

Μετά από όσα ελέχθησαν είναι προφανές αφενός ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν πρέπει να συγχέονται με τα πολιτικά, και αφετέρου ότι οπωσδήποτε είναι δυνατόν να γίνεται λόγος για ανθρώπινα δικαιώματα, περιορισμένης βεβαίως έκτασης, στην αρχαία Ελλάδα, και ιδιαίτερα στην Αθηναϊκή δημοκρατία. Αναμφίβολα στην αρχαία Ελλάδα προστατεύονται κυρίως τα δικαιώματα των πολιτών.

Απόσπασμα από το βιβλίο: Ιστορία της Φιλοσοφίας Από τον Ηράκλειτο στον Αριστοτέλη Δημήτρη Παπαδή εκδ. ΖΗΤΡΟΣ

10 πραγματικά γνωρίσματα ενός έξυπνου ανθρώπου.

1. Οι έξυπνοι άνθρωποι έχουν συμβιβαστεί με το γεγονός ότι υπάρχουν πράγματα που δεν μπορούν να μάθουν σε σεμινάρια ή διαβάζοντας απλά ένα βιβλίο.
2. Καταλαβαίνουν ότι για να πετύχουν ένα στόχο και να εφαρμόσουν ό, τι έχουν διδαχθεί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα και να πράξουν αναλόγως. Η γνώση χωρίς την εμπειρία δεν έχει τόση αξία.
3. Οι έξυπνοι άνθρωποι αξιολογούν μία κατάσταση και δεν αποδέχονται ό, τι τους σερβίρουν ή ό,τι φαίνεται φυσιολογικό για πολλούς. Κάνουν έρευνα και δεν στέκονται σε μία εικόνα αλλά στις χίλιες λέξεις που κρύβονται από πίσω.
4. Υπάρχουν άνθρωποι που είναι πολύ καλοί στο αντικείμενό τους και μπορεί να μιλούν όλη μέρα γι΄αυτό. Ωστόσο αυτοί δεν σημαίνει πως κερδίζουν απαραίτητα και την ετικέτα των «έξυπνων». Οι γνώσεις των έξυπνων ανθρώπων δεν περιορίζονται μόνο στον τομέα τους αλλά περιλαμβάνουν ένα ευρύτερο φάσμα.
5. Tο γεγονός πως κάποιος ήταν μεθοδικός στο σχολείο και πέρασε στη σχολή που ήθελε δεν τον καθιστά ανώτερο από κάποιον που δεν έδωσε έμφαση στα μαθήματα του σχολείου λόγω κακού εκπαιδευτικού συστήματος.
6. Ένας έξυπνος άνθρωπος δεν κρίνει έναν άλλον από την εικόνα και τα κοστούμια. Ακούει, βλέπει, αισθάνεται και έπειτα βγάζει συμπεράσματα.
7. Οι έξυπνοι άνθρωποι δεν επιδεικνύουν τα κατορθώματά τους και ούτε μιλούν συνεχώς για τον εαυτό τους.
8. Το να θέλει κανείς να πατήσει πάνω σε άλλους για ανέβει επαγγελματικά κάθε άλλο παρά έξυπνο θεωρείται. Δείχνει έλλειψη προσόντων, παιδείας, μυαλού.
9. Οι έξυπνοι άνθρωποι αδιαφορούν στα κακόβουλα σχόλια διότι γνωρίζει πως αυτά προκύπτουν από ζήλια.
10. Τα άδεια αντικείμενα έχουν ανάγκη να κάνουν “θόρυβο”. Ένας έξυπνος άνθρωπος, φαίνεται πως το γνωρίζει καλά.

Οι δύο τρόποι γνώσης

Κατά μία έννοια (κάτι που το βλέπουμε όλοι μας) έχουμε δύο μυαλά: ένα που σκέφτεται κι ένα που αισθάνεται.

Αυτοί οι δυο θεμελιακά διαφορετικοί τρόποι γνώσης αλληλεπιδρούν στη δόμηση της διανοητικής μας ζωής. Ο ένας, ο λογικός νους, είναι ο τρόπος κατανόησης του οποίου έχουμε επίγνωση: πιο ενσυνείδητος, πιο στοχαστικός, πιο ικανός να ζυγίζει και να συλλογίζεται. Αλλά δίπλα σ’ αυτόν υπάρχει και ένα άλλο σύστημα γνώσης, παρορμητικό και πανίσχυρο, αν και μερικές φορές παράλογο: ο συγκινησιακός νους.

Ο συγκινησιακός-λογικός διχασμός προσεγγίζει τη λαϊκή διάκριση μεταξύ «καρδιάς» και «μυαλού». Το να γνωρίζεις ότι κάτι είναι σωστό «στην καρδιά σου» είναι ένας διαφορετικός τρόπος πεποίθησης – κατά κάποιον τρόπο μια βαθύτερη μορφή σιγουριάς – από το να το σκέφτεσαι με το λογικό μυαλό σου. Υπάρχει μια σταθερή αναλογία όσον αφορά τον έλεγχο του συναισθήματος και της λογικής στο μυαλό. Όσο πιο έντονο είναι τοσυναίσθημα, τόσο πιο πολύ κυριαρχεί ο συγκινησιακός νους – και τόσο πιο αδρανής καθίσταται ο λογικός. Αυτή είναι μια ρύθμιση που μοιάζει να προκύπτει από το προαιώνιο πλεονέκτημα της εξέλιξης των ειδών: το να καθοδηγούν δηλαδή τα συναισθήματα και η διαίσθησή μας τις αυθόρμητες αντιδράσεις μας όταν αντιμετωπίζουμε καταστάσεις όπου η ζωή μας βρίσκεται σε κίνδυνο – όπου το να σταθούμε και να σκεφτούμε τι πρέπει να κάνουμε θα μπορούσε να μας κοστίσει τη ζωή.

Αυτά τα δύο μυαλά, το συγκινησιακό και το λογικό, λειτουργούν ως επί το πλείστον σε αγαστή συνεργασία, ταιριάζοντας τους τόσο διαφορετικούς τρόπους γνώσης που κατέχουν, για να καθοδηγούν τα βήματά μας στον κόσμο. Κανονικά υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στο συγκινησιακό και το λογικό νου, καθώς το συναίσθημα τροφοδοτεί και διαπλάθει τις λειτουργίες του λογικού νου και ο λογικός νους τελειοποιεί και μερικές φορές ασκεί βέτο στην επιρροή των συναισθημάτων. Και, όμως, ο συγκινησιακός και ο λογικός νους αποτελούν εν μέρει ανεξάρτητες λειτουργίες, η καθεμιά από τις οποίες, όπως θα δούμε, αντανακλά τη λειτουργία ενός ξεχωριστού αλλά αλληλοσυνδεόμενου κυκλώματος του εγκεφάλου.

Πολλές ή τις περισσότερες φορές αυτά τα μυαλά είναι εξαιρετικά συντονισμένα. Τα συναισθήματα είναι ουσιώδη για τη σκέψη και η σκέψη είναι ουσιώδης για τα συναισθήματα. Όταν όμως εμφανίζονται τα πάθη, η ισορροπία διαταράσσεται, και τότε ο συγκινησιακός νους παίρνει το πάνω χέρι, καθυποτάσσοντας το λογικό.

Ο Έρασμος, ο γνωστός ουμανιστής του δέκατου έκτου αιώνα, έγραψε με σατιρική διάθεση γι’ αυτή την προαιώνια ένταση ανάμεσα στη λογική και το συναίσθημα:

Ο Δίας στοίβαξε πολύ περισσότερο πάθος παρά λογική – μπορείτε να υπολογίσετε μια αναλογία είκοσι τέσσερα προς ένα. Έστησε δύο οργισμένους τυράννους απέναντι στη μοναχική δύναμη της Λογικής: το Θυμό και τον Πόθο. Πόσο μπορεί η Λογική να υπερισχύσει αντιμέτωπη με τις συνδυασμένες δυνάμεις αυτών των δύο φαίνεται ξεκάθαρα στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Η Λογική κάνει το μόνο που μπορεί, ξελαρρυγγίζεται  επαναλαμβάνοντας κανόνες αρετής, ενώ οι άλλοι δύο της λένε να πάει να πνιγεί, και γίνονται ολοένα και πιο θορυβώδεις και προσβλητικοί, τόσο που πια ο Αφέντης τους εξαντλείται, παραδίδει τα όπλα και υποτάσσεται.

Από το βιβλίο Η συναισθηματική νοημοσύνη του Daniel Goleman εκδ. Πεδίο – Καθημερινή

Η ηθική του Δημόκριτου

Η συμπεριφορά του ανθρώπου δεν καθορίζεται κατά τον Δημόκριτο από τον τρόπο δομής των υλικών ατόμων ή από εξωτερικές επιδράσεις. Η ατομική θεωρία του φιλοσόφου δεν έχει καμιά σχέση με τις ηθικές του αντιλήψεις ούτε τις επηρέασε. Από την ηθική του Δημοκρίτου απουσιάζει κάθε ντετερμινιστική αλλά και κάθε υλιστική ή νατουραλιστική σκέψη.

Θα περίμενε κανείς από έναν «υλιστή» φιλόσοφο να ζητούσε την ικανοποίηση των σωματικών αναγκών και ορμών, να θεωρούσε οδηγό της ανθρώπινης συμπεριφοράς τα βιολογικά ένστικτα. Και όμως δεν κάνει κάτι τέτοιο ο Δημόκριτος, ο οποίος θεωρεί σαν ανώτερο ιδανικό την ευθυμία, την ευχάριστη κατάσταση της ψυχής, και για την ευδαιμονία πιστεύει ότι είναι κατάσταση της ψυχής και όχι του σώματος, όπως ακριβώς και η δυστυχία.  

Η ευθυμία αποκτάται με την τήρηση του μέτρου στις απολαύσεις και γενικά στη ζωή, με την αποφυγή υπερβολικών φιλοδοξιών, που οδηγούν στην πολυπραγμοσύνη και την υπερένταση: Οι άνθρωποι αποκτούν την ευχάριστη ψυχική διάθεση με τη μετρημένη απόλαυση και το μέτρο στη ζωή τους- αντίθετα, η στέρηση και η υπερβολή συνήθως προκαλούν μεταπτώσεις και μεγάλες εντάσεις στην ψυχή… Όποιος θέλει να βρίσκεται σε ευχάριστη ψυχική κατάσταση δεν πρέπει να καταπιάνεται με πολλά, ούτε στην προσωπική του ζωή ούτε στη δημόσια, ούτε να διαλέγει να κάνει πράγματα που είναι πάνω από τη δύναμή του και τη φύση του).

Ο Δημόκριτος υποστηρίζει το ιδανικό του μέτρου, όπως κάνουν και άλλοι Έλληνες στοχαστές. Την ιδέα του μέτρου τη θεμελιώνει καλύτερα απ’ ό,τι ο Αριστοτέλης. Ο τελευταίος καταλήγει στη διαπίστωση ότι είναι δύσκολο να προσδιοριστεί το μέτρο, η μεσότητα, στην πράξη. Αντίθετα ο Δημόκριτος βρήκε ένα κριτήριο του μέτρου. Το κριτήριο είναι καθαρά ψυχολογικό. Όταν νιώθει ο άνθρωπος μέσα του μεγάλες εντάσεις, όταν χάνει την ψυχική του ηρεμία, είναι απόδειξη ότι έχει ξεφύγει από το μέτρο, έχει μεταπέσει στην υπερβολή. Ο Αριστοτέλης δεν σκέφθηκε κάτι τέτοιο ούτε αναφέρεται καν στις απόψεις του Δημοκρίτου.

Όπως συμβαίνει και με άλλους Έλληνες στοχαστές, ο Δημόκριτος θέλει να περιορίσει το διονυσιακό στοιχείο, το ενστικτώδες και άμετρο, που ήταν έντονο ανάμεσα στους Έλληνες. Οι συνεχείς συμβουλές για τήρηση του μέτρου δικαιολογούνται μόνο αν οι άνθρωποι στην καθημερινή τους ζωή είχαν τάση για υπερβολές.

Ο Δημόκριτος συνιστά επίσης την ολιγάρκεια (Να αρκείται κανείς σ’ αυτά που έχει, οι μεγάλες επιθυμίες δημιουργούν μεγάλες ανάγκες. Πλησιάζει ο Δημόκριτος ιδέες που υποστήριξαν αργότερα οι Κυνικοί και οι Στωικοί. Φαίνεται όμως ότι οι Κυνικοί και οι Στωικοί εμπνεύστηκαν το ιδεώδες της ολιγάρκειας από τον Σωκράτη, τον λιτοδίαιτο αυτόν φιλόσοφο, και όχι από τη δημοκρίτεια ηθική.

Ο Δημόκριτος θέλει ο άνθρωπος να ζει σαν ελεύθερη ύπαρξη, να μην πιέζεται ψυχικά από τίποτε, ούτε από τα πιο εκπληκτικά φαινόμενα του κόσμου και της ζωής. Να τα ερευνά, αλλά να μην εντυπωσιάζεται βαθιά απ’ αυτά, να μη νιώθει δέος για τίποτα. Η σοφία πρέπει να είναι «άθαμβος». Ο Δημόκριτος δεν θέλει να αποκλείσει κάθε επίδραση του εξωτερικού κόσμου πάνω στο συναίσθημα του ανθρώπου, αλλά να διαφυλάξει την ελευθερία του. Ο άνθρωπος δεν πρέπει να αισθάνεται συναισθήματα κατωτερότητας μπροστά στον κόσμο, να τον θαυμάζει υπερβολικά, να θαμπώνεται, να σκύβει από θαυμασμό και υπερβολική έκπληξη. Η ιδέα του επέδρασε και στους Στωικούς. Κι αυτοί αργότερα θα υποστηρίξουν «μηδέν θαυμάζειν των δοκούντων παραδόξων είναι».

Σωκράτης Γκίκας: Αρχαίοι Έλληνες Στοχαστές (εκδ. Σαββάλας)

Τα καλύτερα πράγματα στη ζωή είναι πράγματι δωρεάν

Αν σας λέγαμε ότι είστε οι πιο τυχεροί άνθρωποι στον κόσμο, θα μας πιστεύατε; Μάλλον όχι… Πριν αρχίσετε να αναρωτιέστε και να ξύνετε το κεφάλι σας με απορία, σκεφτείτε όλα εκείνα τα αγαθά που δεν αγοράζονται με χρήματα, αλλά χωρίς αυτά δεν θα μπορούσατε να ζήσετε. Εμείς βρήκαμε τα 7 πιο σημαντικά, που κανένας «φουσκωμένος» τραπεζικός λογαριασμός δεν μπορεί να σας εξασφαλίσει και σας τα παρουσιάζουμε.

Αγκαλιές
Ας παραδεχτούμε ότι τίποτα δεν συγκρίνεται με μία ζεστή αγκαλιά από κάποιο αγαπημένο μας πρόσωπο. Οι αγκαλιές, όμως, προσφέρουν πολλά παραπάνω από αυτό το όμορφο συναίσθημα, αφού σύμφωνα με έρευνες συμβάλλουν στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και ενισχύουν την καλή λειτουργία της καρδιάς. Δεν είναι και λίγα, αν αναλογιστείτε ότι είναι μία μικρή και δωρεάν χειρονομία!

Φίλοι και οικογένεια

Τα αγαπημένα πρόσωπα έχουν ανεκτίμητη αξία και δεν κοστίζουν τίποτε, εκτός αν χρειαστεί να τους κεράσετε που και που κανέναν καφέ, αλλά και πάλι είναι μικρό το τίμημα σε σχέση με αυτά που προσφέρουν, αφού σύμφωνα με έρευνες η φιλία αυξάνει το προσδόκιμο ζωής και βελτιώνει τη διάθεση.

Χαμόγελα

Λένε ότι όσο περισσότερο χαμογελάς, τόσο μεγαλύτερη χαρά νιώθεις και όχι άδικα, αφού σε έρευνα που έγινε το 2012, παρατηρήθηκε ότι άνθρωποι που λάμβαναν χαμόγελα από αγνώστους ένιωθαν αυξημένη κοινωνική σύνδεση με τους γύρω τους. Και ποιος δεν θα ένιωθε ότι «ανήκει» αν έμπαινε σε ένα δωμάτιο με χαμόγελα, άλλωστε;

Ύπνος

Η ευτυχία κρύβεται σε μία καλή σιέστα ή σε έναν καλό βραδινό ύπνο. Φαντάζομαι έχετε νιώσει κι εσείς αυτό το υπέροχο συναίσθημα όταν ανεβαίνετε στο άνετο κρεβάτι σας και βυθίζεστε στον ύπνο. Οι επιπτώσεις μπορεί να είναι σοβαρές στο σώμα και το μυαλό, εάν δε λαμβάνει το σωστό ύπνο.

Γέλιο

Πώς γίνεται να μη νιώσει κανείς υπέροχα όταν γελάει με την ψυχή του; Πέρα από τα ψυχολογικά οφέλη του γέλιου, έχει και πολλά θετικά στην υγεία. Οι έρευνες δείχνουν ότι το γέλιο ενισχύει τη μνήμη και μειώνει το στρες.

Χαρούμενες αναμνήσεις

Όταν τα πράγματα δυσκολεύουν, οι άνθρωποι συνηθίζουν να θυμούνται όλες τις ευχάριστες αναμνήσεις του παρελθόντος. Η νοσταλγία είναι μία διαδικασία του μυαλού που όλοι οι άνθρωποι καλό θα ήταν να αποδεχτούν, μιας και έρευνες έχουν δείξει ότι μειώνει τη μοναξιά και ρίχνει τα επίπεδα άγχους.

Αγάπη

Το να νιώθει κανείς ότι είναι αποδεκτός και ότι οι γύρω του τον αγαπούν είναι σημαντικό για τη συναισθηματική του υγεία. Η αγάπη μας κάνει πιο χαρούμενος, ενισχύει το ανοσοποιητικό μας σύστημα και βελτιώνουν την υγεία της καρδιάς.

Huffington Post (Here’s Proof The Best Things In Life Are Free)

Η διαφορά των δύο φύλων. Είναι τόσο μεγάλη;

Το 19^ο αιώνα, η θεωρία της εξέλιξης του Δαρβίνου κίνησε το επιστημονικό ενδιαφέρον για τις διαφορές φύλου. Αυτή η θεωρία προώθησε την άποψη πως οι άνδρες και οι γυναίκες ανέπτυξαν σωματικές και ψυχολογικές διαφορές, οι οποίες τους βοηθούν να λειτουργούν σε συγκεκριμένους ρόλους.  Στις μέρες μας η διαφορά των δύο φύλων είναι εξίσου επιστημονικό και πολιτικό θέμα. 

Με τον όρο «φύλο» αναφερόμαστε στα δύο γένη, το αρσενικό και το θηλυκό και χαρακτηρίζουμε με αυτόν τον όρο τις βιολογικές – σωματικές τους ιδιαιτερότητες.  Στη διαφοροποίηση του αρσενικού και του θηλυκού φύλου επιδρούν οι ενδοκρινείς αδένες. Όμως, τα τελευταία χρόνια φάνηκε πως οι βιολογικές διαφορές είναι ελάχιστες και περιορίζονται σε μορφολογικά και λειτουργικά στοιχεία. Από την άποψη της φυσιολογίας φαίνεται πως σε καθένα από τα δύο φύλα συνυπάρχει η γενετήσια ορμόνη του άλλου φύλου, είναι επομένως σεξουαλικά διφυή.

Κάποιοι άλλοι ερευνητές υποστηρίζουν πως η διαφορά των δύο φύλων δεν είναι παρά μόνο αποτέλεσμα περιβαλλοντικών και κοινωνικοπολιτισμικών επιδράσεων της αγωγής.  Το άτομο δέχεται διάφορες επιδράσεις από το περιβάλλον του και καλείται να «παίξει» το ρόλο του θηλυκού ή του αρσενικού.

Κρίσιμες ηλικίες για την κατανόηση της έννοιας του φύλου είναι η πρώτη παιδική ηλικία (2-6 ετών) καθώς και η εφηβική ηλικία. Η αναγνώριση του φύλου είναι  αποτέλεσμα αντίστοιχης επιλογής (μάθησης) τρόπων συμπεριφοράς. Επομένως, τα αγόρια συμπεριφέρονται διαφορετικά από τα κορίτσια, κι αυτό δεν οφείλεται μόνο σε γενετικούς παράγοντες, αλλά στο γεγονός ότι εμείς τους συμπεριφερόμαστε διαφορετικά. Συγκεκριμένα, οι γονείς επιλέγουν το μπλε χρώμα για τα αγόρια, το ροζ για τα κορίτσια, παντελόνι για τα αγόρια και φούστα για τα κορίτσια αντίστοιχα.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, τα κορίτσια να λατρεύουν το ροζ, να παίζουν με κούκλες και να νιώθουν μικρές πριγκίπισσες, ενώ τα αγόρια να παίζουν με σπαθιά.  Αυτό όμως είναι κάτι φυσιολογικό και δεν θα πρέπει να ανησυχεί τους γονείς, εφόσον σε αυτή την ηλικία τα παιδιά προσπαθούν να συνειδητοποιήσουν το φύλο τους. 

Οι βασικές θεωρίες

Όπως έχει εξηγήσει ο Bandura (διάσημος ψυχολόγος) στη  θεωρία της κοινωνικής μάθησης του ρόλου, η μάθηση του ρόλου γίνεται μέσω της κοινωνικής ενίσχυσης, της ενθάρρυνσης και των αμοιβών  που αρχίζει να δέχεται το παιδί για ανάλογη ή μη  προς το φύλο του συμπεριφορά.  Η ταύτιση και η μάθηση μέσα από την πρότυπη συμπεριφορά   ενηλίκων και παιδιών του ίδιου φύλου, βασίζεται στην κατανόηση από τα παιδιά πως ο κόσμος είναι χωρισμένος σε δύο φύλλα και τα ίδια ανήκουν σε ένα από αυτά.

Η παλαιότερη και περισσότερο γνωστή ψυχαναλυτική θεωρία του Freud ερμηνεύει τη συμπεριφορά του άνδρα και της γυναίκας ως αποτέλεσμα της ταύτισης του ατόμου με τον ομόφυλο του γονέα και της υιοθέτησης των χαρακτηριστικών για το ρόλο συμπεριφορών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι το «οιδιπόδειο σύμπλεγμα» για τα αγόρια και το «σύμπλεγμα της Ηλέκτρας» για τα κορίτσια.  Τα κορίτσια αγαπούν τον πατέρα τους και τον θεωρούν ως τον άνδρα της ζωής τους «τον μελλοντικό σύζυγό τους», ενώ τα αγόρια πρέπει να απαγκιστρωθούν από τη μητέρα τους και να ταυτιστούν με τον ρόλο του πατέρα.

Με το ρόλο των φύλων σχετίζεται και το θέμα «στερεότυπα των φύλων» που θεωρούνται αυτονόητα σε κάθε κοινωνία. Για παράδειγμα τα αγόρια θεωρούνται ζωηρά, επιθετικά, φωνακλάδικα, ανεξάρτητα και ικανά, ενώ τα κορίτσια θεωρούνται ήσυχα, στοργικά υπάκουα και συναισθηματικά. Το ότι όμως, δεν είναι αυτονόητα για κάθε κοινωνία το έδειξαν έρευνες που έγιναν από ανθρωπολόγους και εθνοψυχολόγους.  Για παράδειγμα, στη Νέα Γουϊνέα υπάρχουν τρεις φυλές που ζουν ακόμη σε πρωτόγονη κατάσταση.  Οι ρόλοι των φύλων διαφέρουν από τον δικό μας κόσμο. Οι γυναίκες εξέφραζαν επιθετικότητα και βίαιη συμπεριφορά, ενώ οι άνδρες ενδιαφέρονταν για τα οικιακά και ήταν στοργικοί και ευαίσθητοι.

Μετά από πολλά χρόνια εντατικής έρευνας, δεν έχουν εντοπιστεί διαφορές φύλου τόσο σημαντικές ώστε να μπορούν να προβλέψουν με σιγουριά τις ιδιαίτερες συμπεριφορέςανδρών και γυναικών. Αυτό σημαίνει πως η καταλληλότητα ενός αρσενικού ή θηλυκού δε θα πρέπει να επηρεάζεται από τις γνωστικές και κοινωνικές διαφορές. Δε θα πρέπει να εξετάζουμε τις γυναίκες ως σύνολο και τους άνδρες ως σύνολο, αλλά θα πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας στις ατομικές διαφορές που είναι πιο σημαντικές από τις ομαδικές.  Από την άλλη πλευρά, οι νέες επιστημονικές διαπιστώσεις και τα γνωστά κινήματα για την εδραίωση της ισοτιμίας οδήγησαν στην αλληλοαναγνώριση και στην αλληλοεκτίμηση μεταξύ των δύο φύλων.  

Οι γονείς

Ο ρόλος των γονέων παίζει σημαντικό ρόλο στην κατανόηση του φύλου τους από μέρους των παιδιών. Οι γονείς πρέπει να ενθαρρύνουν τα αγόρια να μαγειρεύουν, να ασχολούνται με τις δουλειές του σπιτιού, να εκφράζουν τα συναισθήματά τους ελεύθερα και να είναι υποστηρικτικοί προς τα άλλα μέλη της οικογένειας.  Ακόμη, σε ότι αφορά στα κορίτσια, οι γονείς πρέπει να ενισχύουν την ενασχόληση τους με τις πολεμικές τέχνες, τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, την οδήγηση και να τα διαβεβαιώσουν πως το φύλο τους δεν μπορεί να σταθεί εμπόδιο στην καριέρα τους.  Μόνο όταν τα παιδιά μάθουν να προσαρμόζονται και αποκτήσουν αυτοπεποίθηση θα μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες της ζωής.

Νίνα Καραμολέγκου, MSc Ψυχοθεραπεύτρια-Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας

flowmagazine.gr

Ψυχοσωματικά συμπτώματα

Οι ψυχοσωματικές ασθένειες δεν είναι λιγότερο αληθινές από τις κοινές ασθένειες. Τα συμπτώματά τους έχουν ‘σάρκα και οστά’ και μπορεί να κλιμακωθούν και να έχουν δυσάρεστη κατάληξη. Δεν είναι λοιπόν ‘φαντάσματα’, αλλά υπαρκτές σωματικές διαταραχές. Η ειδοποιός διαφορά εντοπίζεται κυρίως στο αίτιο που υποκινεί το ψυχοσωματικό σύμπτωμα σε αντίθεση με την κοινή ασθένεια. Σίγουρα δεν είναι πάντα εύκολο να ξεχωρίσουμε αν μια δερματίτιδα, ένας κολικός στομάχου, ένα αυχενικό σύνδρομο και άλλες ενοχλήσεις είναι αποκλειστικά και μόνο αποτέλεσμα ανέκφραστων ψυχικών συγκρούσεων και δυσκολιών.

Το πιθανότερο είναι τα αίτια πίσω από ένα σωματικό σύμπτωμα να είναι πολυπαραγοντικά.

Συμβαίνουν πολλά πράγματα στη ζωή που είναι σε θέση να διαταράξουν τη συναισθηματική μας κατάσταση και να δημιουργήσουν έντονα συναισθήματα στρες, λύπης ή άγχους.

Ακόμη και αλλαγές προς το καλύτερο, μπορούν να δημιουργήσουν νέες έντονες και δυσάρεστες συναισθηματικές καταστάσεις. Για παράδειγμα ένας υπάλληλος που λαμβάνει μια προαγωγή, ενώ αυτό είναι θετικό, όταν βρεθεί στη νέα πιο ψηλή του θέση πιθανό να είναι χειρότερα από ψυχολογικής άποψης λόγω των νέων, δύσκολων και ίσως ανυπέρβλητων προκλήσεων που θα συναντά.

Δυστυχώς τα δυσάρεστα που μπορούν να συμβούν στη ζωή και να διαταράξουν τη συναισθηματική μας ηρεμία είναι πολλά. Μια ασθένεια, ένας τραυματισμός, ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, το διαζύγιο, είναι μεταξύ των γεγονότων που επηρεάζουν την ψυχολογική μας κατάσταση.

Επίσης την ίδια ή ανάλογη επίδραση, μπορούν να έχουν η απόλυση από την εργασία, η αποχώρηση ενός παιδιού από την οικογενειακή εστία, η προαγωγή σε μια ψηλότερη θέση, τα οικονομικά προβλήματα, η γέννηση ενός παιδιού.

Η κακή συναισθηματική υγεία αδυνατίζει το ανοσοποιητικό σύστημα. Μας καθιστά ευπαθείς στο κρυολόγημα, στη γρίπη και σε άλλες μολύνσεις. Παράλληλα, οι καταστάσεις άγχους και στρες, δεν μας αφήνουν να φροντίζουμε την υγεία μας όσο θα έπρεπε.

Εκτός από το γεγονός ότι αμελούμε την υγεία μας σε καταστάσεις άσχημης ψυχολογικής κατάστασης, υπάρχει σε ορισμένους ανθρώπους ο κίνδυνος κατάχρησης αλκοόλ, του καπνίσματος και χρήσης απαγορευμένων ουσιών ή ναρκωτικών.

Οι περισσότεροι από εμάς, κάποιες στιγμές στη ζωή μας, ανατρέξαμε σε γιατρούς για ένα απλό ενόχλημα, κι ενώ κάναμε ένα σωρό εξετάσεις και αποκλείσαμε όλες τις εκδοχές, τελικά ακούσαμε το γιατρό μας να μας λέει ότι “είναι ψυχολογικό”. Η άμεση απάντηση του ασθενούς είναι «…μα τι λέτε γιατρέ μου, τρελός είμαι;» Είναι γεγονός ότι, τουλάχιστον στην Ελλάδα, δεν έχουμε αντιληφθεί ακόμα πόσο σημαντικό ρόλο παίζει ο ψυχολογικός παράγοντας στη ζωή μας. Οι άνθρωποι, ακόμα και σήμερα, φοβούνται να εκφράσουν φόβους ή αδυναμίες τους σε ειδικούς, ενώ ξέρουν ότι αυτό είναι ένα σημαντικό κομμάτι της γιατρειάς τους.

Τα σωματικά συμπτώματα, λοιπόν, που δεν προκαλούνται από οργανικά ή παθολογικά αίτια ονομάζονται ψυχοσωματικά. Είναι πολύ σημαντικό πριν προβούμε στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για ψυχοσωματικό σύμπτωμα, θα πρέπει να είμαστε, με την καθοδήγηση του γιατρού, απολύτως σίγουροι ότι δεν υπάρχει καμία οργανική αιτία.

Τα συμπτώματα αυτά, αποτελούν την σωματοποιημένη εξωτερίκευση συναισθημάτων ή ψυχολογικών συγκρούσεων του ατόμου.

Μια περίπτωση τέτοιων συγκρούσεων, σχετίζεται με όσα θέλει να κάνει κάποιος, αλλά δεν μπορεί ή δεν πρέπει για διάφορους λόγους. Νιώθει καταπίεση, άγχος και στην προσπάθειά του να καταπολεμήσει την θέλησή του την καταπνίγει, την «ξεχνάει», ή πείθει τον εαυτό του πως την έχει ξεπεράσει. Τότε έρχεται το σύμπτωμα και χτυπάει συναγερμό. Μπορεί να συναίσθημα να μην το ακούμε, αλλά το σώμα το ακούμε. Έτσι, λοιπόν το σύμπτωμα, μας υπενθυμίζει ότι υπάρχει κάποια «εκκρεμότητα» που την έχουμε ξεχάσει, κάνει φανερό το συναίσθημά μας. Έτσι, δεν μπορούμε να το «ξεχάσουμε» πάλι. Είναι εκεί, το βλέπουμε, εξωτερικεύεται στο σώμα μας.

Ένα πολύ απλό παράδειγμα: έχουμε θυμώσει με τον καλύτερο φίλο μας για την επιπόλαια συμπεριφορά του στην σχέση μας, συμπεριφορά που μας υποβαθμίζει και καταπιέζει. Νιώθουμε ανήμποροι να του κάνουμε παρατήρηση και κάθε φορά που συναντιόμαστε βιώνουμε άγχος, δυσαρέσκεια. Έχουμε πειστεί πως δεν μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε συζητώντας μαζί του. ‘Αφού δεν μπορώ να του μιλήσω, ας το ξεχάσω, ίσως είναι και στην φαντασία μου, θα περάσει’, σκεφτόμαστε και όντως το ξεχνάμε. Όμως, κάθε φορά που βρισκόμαστε με το φίλο μας μας πονάει πολύ το κεφάλι, το στομάχι κλπ. Αναρωτιόμαστε για την έντονη σωματική ενόχληση και πηγαίνουμε στον γιατρό. Το μυαλό μας μπορεί να ξέχασε τα αρνητικά συναισθήματα που βιώναμε, το σώμα μας όχι. Χτυπάει καμπανάκια για να μας το θυμίζει, για να προστατεύσουμε τον εαυτό μας.

Επίσης , το ψυχοσωματικό σύμπτωμα μπορεί, να εξυπηρετεί ένα σκοπό, να διευκολύνει. Για παράδειγμα, μια γυναίκα εμφανίζει πολύ συχνά συμπτώματα πονοκεφάλου, για να αποφύγει τη σεξουαλική επαφή με τον άντρα της ή ένας υποψήφιος φοιτητής μπορεί να πεθαίνει συχνές κρίσεις πανικού, γιατί δυσκολεύεται (εκείνος ή η οικογένεια) να φύγει από το πατρικό σπίτι.

Οι ψυχολογικές συγκρούσεις πραγματώνονται συνήθως στο ασυνείδητο του ατόμου με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να τις ελέγξουμε, να τις χειριστούμε. Γι’ αυτό άλλωστε είναι δύσκολο να αντιμετωπίσουμε τις ψυχοσωματικές ενοχλήσεις μας. Ας σκεφτούμε πως η εκδήλωσή τους είναι μια ‘φωνή βοήθειας’ που κραυγάζει η ψυχή μας. Μόνο έτσι, θα την ακούγαμε.

Τα σημεία και συμπτώματα που δυνατόν να συνοδεύουν κακές συναισθηματικές καταστάσεις περιλαμβάνουν τα ακόλουθα: Πόνος στην πλάτη Αλλαγές της όρεξης (ανορεξία ή βουλιμία) Πόνος στο στήθος Δυσκοιλιότητα ή διάρροια Ξηρότητα στο στόμα Υπερβολική κούραση Γενικευμένοι πόνοι Πονοκέφαλοι Ψηλή πίεση Αϋπνία Ταχυπαλμία Προβλήματα σεξ Δύσπνοια Δυσκαμψία του αυχένα Εφίδρωση Ενοχλήσεις στο στομάχι Απώλεια βάρους ή λήψη περιττών κιλών Υπερθερμία Νυκτερινή ενούρηση σε παιδιά και εφήβους Δυσκαταποσία (δυσκολία στην κατάποση Δερματοπάθειες (ακμή, έκζεμα, ψωρίαση κλπ Σύνδρομο χρόνιας κοπώσεως Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (αέρια στο έντερο, συχνά δυσκοιλιότητα ή διάρροια και επιτακτική ανάγκη προς αφόδευση)

Τα επτά στάδια του πένθους

Το πένθος είναι οι συναισθηματικές και σωματικές αντιδράσεις και επιπτώσεις που αισθάνονται οι άνθρωποι λόγω θανάτου ενός αγαπημένου προσώπου. Περιλαμβάνει ένα μεγάλο φάσμα συναισθημάτων όπως λύπη, θυμό, απελπισία, ενοχές, φόβο. Ο κάθε άνθρωπος μπορεί να παρουσιάσει ένα διαφορετικό συνδυασμό συναισθημάτων και σωματικών ενοχλήσεων.

Ο θάνατος ενός παιδιού δημιουργεί ένα ανυπόφορο αίσθημα αδικίας. Η απώλεια του μέλλοντος του παιδιού, τα ανεκπλήρωτα όνειρα και το παράλογο της συμφοράς, καθιστούν το χαμό ενός παιδιού από τις πλέον οδυνηρές ανθρώπινες εμπειρίες. Οι γονείς μπορεί να αισθάνονται υπεύθυνοι για το θάνατο του παιδιού όσο παράλογο και εάν αυτό φαίνεται. Οι γονείς παράλληλα νιώθουν ότι έχουν χάσει ένα σημαντικό μέρος του ίδιου του εαυτού τους.

Ο θάνατος ενός συζύγου, είναι μια εξαιρετικά οδυνηρή εμπειρία. Εκτός από το σοβαρό συναισθηματικό σοκ, προκαλούνται νέα δύσκολα προβλήματα όπως αποδιοργάνωση της οικογένειας, ανάγκη αλλαγής τρόπου ζωής, απώλεια εισοδήματος, κοινωνικές επιπτώσεις.

Στους ηλικιωμένους ανθρώπους, ο θάνατος συζύγου σημαίνει απώλεια του ή της συντρόφου με τον οποίο πέρασε μια ολόκληρη ζωή αυτός ή αυτή που μένει πίσω. Στις προχωρημένες ηλικίες, η απώλεια συζύγου και τα αισθήματα μοναξιάς που ακολουθούν μπορεί να επιδεινωθούν και από την απώλεια λόγω θανάτου άλλων φίλων.

Ο θάνατος αγαπημένου προσώπου λόγω αυτοκτονίας είναι από τις δυσκολότερες καταστάσεις. Οι άνθρωποι του περιβάλλοντος, της οικογένειας και οι φίλοι δυσκολεύονται πολύ να δεχτούν και να ξεπεράσουν το δράμα που τους συμβαίνει. Νιώθουν ένα τεράστιο βάρος ευθύνης, ενοχών, θυμού και ντροπής. Μπορεί ακόμη να αισθάνονται σαν υπεύθυνοι για το θάνατο του αγαπημένου τους προσώπου.

Ο ψυχικός πόνος του πένθους είναι τόσο μεγάλος που μερικές φορές οι άνθρωποι αναζητούν τρόπους να τον αποφύγουν παρά να περάσουν από τα στάδια του. Δυστυχώς ο τρόπος αυτός δεν επιτρέπει την ανάρρωση από την ψυχική και σωματική οδύνη του πένθους.

Οι άνθρωποι για να μπορέσουν να ξεπεράσουν την τραυματική αυτή εμπειρία, πρέπει να περάσουν από τα στάδια του πένθους. Χρειάζονται τη βοήθεια της οικογένειας τους, των συγγενών και των φίλων τους. Ακόμη η βοήθεια εξειδικευμένων επαγγελματιών ψυχολόγων από τα πρώτα στάδια του πένθους, μπορεί να είναι εξαιρετικά χρήσιμη.

Είναι σημαντικό να διακρίνουμε κάποια στάδια από τα οποία οι άνθρωποι που έχασαν αγαπημένα τους πρόσωπα θα περάσουν κατά τη διάρκεια του πένθους τους.

Το αρχικό σοκ, χαρακτηρίζεται από την κρίση που ακολουθεί το δυστυχές συμβάν. Το στάδιο αυτό μπορεί να διαρκέσει μέρες ή εβδομάδες μετά από το θάνατο του αγαπημένου προσώπου. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από πολλές αντιδράσεις σωματικές, συναισθηματικές, συμπεριφορικές και γνωσιακές.

Η δεύτερη κρίση, μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε στιγμή κατά τους πρώτους μερικούς μήνες. Το αρχικό μούδιασμα που παρατηρείται κατά το πρώτο στάδιο που ως ένα σημείο βοηθά τον άνθρωπο που πενθεί, εξαφανίζεται. Ο πόνος μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερος και η κατάσταση δυσκολότερη από ότι αρχικά το άτομο που πενθεί, νόμιζε ότι θα μπορούσε να είναι. Είναι σημαντικό στο στάδιο αυτό, να μην αποκρύβεται ο πόνος. Αυτός που πενθεί πρέπει να αναζητά βοήθεια από τα άτομα του περιβάλλοντος του, τα οποία μπορούν να το στηρίζουν.

Στο τρίτο στάδιο των αναμνήσεων, το άτομο που πενθεί ξαναθυμάται, αναπολεί πάρα πολύ και συνεχώς, το αγαπημένο του πρόσωπο που πέθανε. Πολλοί που πενθούν, εκπλήσσονται για το μεγάλο αριθμό πραγμάτων που ξαναθυμούνται και των εμπειριών που είχαν μαζί με τα χαμένα αγαπημένα τους πρόσωπα, τις οποίες βιώνουν ξανά νοητικά.

Στο τέταρτο στάδιο της προσαρμογής, το άτομο που πενθεί προσπαθεί να αντεπεξέλθει και να προσαρμοστεί στη νέα κατάσταση πραγμάτων που διαμορφώθηκε μετά την απώλεια του αγαπημένου προσώπου. Η ζωή χωρίς αυτό, είναι μια αδυσώπητη πραγματικότητα και στο τέταρτο στάδιο αρχίζει η επανεκτίμηση της ζωής. Η πορεία προς τα πάνω μπορεί τώρα να αρχίσει.

Στο πέμπτο στάδιο της παράδοσης, το άτομο που πενθεί, κερδίζει απόσταση από τις παλιές καταστάσεις και τους παλιούς ρόλους που είχε όταν ζούσε το αγαπημένο του πρόσωπο.

Στο έκτο στάδιο της μνήμης, με το αγαπημένο πρόσωπο που πέθανε δημιουργείται περισσότερο μια νέα σχέση μνήμης.

Στο έβδομο στάδιο της ολοκλήρωσης, οι σκέψεις για το αγαπημένο πρόσωπο που χάθηκε, γίνονται με λιγότερο ή και καθόλου πόνο. Υπάρχει πάντοτε το αίσθημα της λύπης αλλά όχι ο σπαρακτικός πόνος των πρώτων σταδίων.

Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι που πενθούν που θα περάσουν απαραίτητα από όλα τα πιο πάνω στάδια ή με τη συγκεκριμένη χρονολογική σειρά. Ο κάθε άνθρωπος μπορεί να παρουσιάσει διαφοροποιήσεις όσον αφορά στη σειρά των σταδίων του πένθους που θα διέλθει και όσον αφορά στην ένταση και χρονική διάρκεια τους.

Συνήθως χρειάζονται δύο χρόνια για να ξεπεράσει κάποιος το θάνατο αγαπημένου του προσώπου. Όταν πρόκειται για ξαφνικό τραυματικό θάνατο, ο χρόνος μπορεί να είναι μεγαλύτερος. Υπάρχουν και περιπτώσεις που η φυσιολογική διαδικασία του πένθους μπορεί να μην εξελιχθεί κανονικά.

Είναι δυνατόν να παρατηρηθούν επιπλοκές του πένθους όπως παρατεταμένη περίοδος θλίψης, μη αποδοχή της απώλειας, επίμονες ιδέες για το θάνατο του αγαπημένου προσώπου, κατάθλιψη σοβαρού βαθμού, ψυχοκινητικά προβλήματα και σύνδρομο μετατραυματικού στρες.

Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι αναγκαία η βοήθεια και παρακολούθηση από ειδικό ψυχολόγο με εμπειρία στα θέματα σχετικά με την απώλεια αγαπημένων προσώπων λόγω θανάτου και το πένθος.

Με υπομονή, υποστήριξη, βοήθεια από τους συγγενείς και φίλους, οι περισσότεροι άνθρωποι με την πάροδο του χρόνου καταφέρνουν να αντιμετωπίσουν το πλήγμα του θανάτου του αγαπημένου τους προσώπου. Ο πόνος μειώνεται και παραμένουν οι προσφιλείς αναμνήσεις.

Γρηγόρης Βασιλειάδης

Πένθος: Η ψευδαίσθηση του χρόνου

Όταν έρχεται η απώλεια ενός σημαντικού αγαπημένου προσώπου,  οι λέξεις συχνά είναι δύσκολο να απομακρύνουν τον πόνο και το αίσθημα του κενού που απομένει. Οι θεωρητικές, επιστημονικές προσεγγίσεις και νουθεσίες αποδεικνύονται εκνευριστικά ανεπαρκείς.  Στόχος δεν είναι να δοθούν προτάσεις ή έτοιμες λύσεις, που ούτως ή άλλως ακούγονται ανούσιες, αλλά το ειλικρινές μοίρασμα της βαθιάς αλλαγής στο «ποιος είμαι», που μπορεί να συμβεί μετά από μια σημαντική απώλεια.

Το κενό της ύπαρξης

Σε τέτοια περίπτωση, κανένα από τα προηγούμενα ψυχικά αποθέματα του ατόμου δε φαίνεται πλέον να αποδίδει: η οικογένεια, οι γνωστοί, τα χόμπι, η εργασία,  η ίδια η κοσμοθεωρία του,  συχνά χάνουν το νόημά τους, φαίνονται να καταρρέουν στα μάτια του, μπρος στο συθέμελο ταρακούνημα που προκαλεί η σημαντική απώλεια. Φάρμακα, εναλλακτικές θεραπείες, δημιουργικές ασχολίες, επαφή με τη φύση, προσευχή, παρέα με άλλους, κλάμα, διασκέδαση, όλα μπορούν να προσθέσουν το λιθαράκι τους να βοηθήσουν, ανάλογα με το τι ταιριάζει στον καθένα. Όμως, το κενό κάποιες φορές φαίνεται αγεφύρωτο. Το άτομο, μετά από κάθε καλώς εννοούμενη απόπειρα των γύρω του να τον ενθαρρύνουν, παραμένει ξανά και ξανά μόνο, με τον εαυτό του, αντιμέτωπο με το βασικό κενό της ύπαρξής του- ερώτημα από το οποίο δεν μπορεί να ξεφύγει πια.

Η σχέση με το χρόνο

Τότε- άλλαξε τη σχέση με το χρόνο: Ζήσε κάθε μέρα σαν να είναι η μοναδική ημέρα που έχεις ευθύνη να ζήσεις. Δεν λέω «ζήσε κάθε μέρα σαν αν είναι η τελευταία», γιατί ίσως ακουστεί σαν γλυκανάλατο χιλιοειπωμένο κλισέ. Απλά η ευθύνη σου για τη συναισθηματική ισορροπία, η προσπάθειά σου θα είναι για τη σημερινή ημέρα. Βρες τι μπορείς να κάνεις για να βοηθήσεις τον εαυτό σου και να περάσεις όσο καλύτερα γίνεται σήμερα. Μη σκέφτεσαι τα επόμενα 40 χρόνια, που τρέμεις πώς θα περάσεις μόνος. Στα επόμενα 40 χρόνια μπορεί να έχουν αλλάξει όλα τόσο, με τρόπο που εσύ δεν μπορείς να προβλέψεις. Και, ίσως βρεις ότι στο τέλος της ημέρας, η μέρα έφυγε. Ίσως με κάποιες διακυμάνσεις, ίσως με στιγμές έντονης θλίψης, και άλλες κούρασης, αφηρημάδας ή κάποιας ευχάριστης δραστηριότητας. Η μέρα βγήκε. Την επόμενη μέρα θα προσπαθήσεις ξανά για την ημέρα, τι είναι πιο εύκολο, πιο ευχάριστο να κάνεις για εκείνην την ημέρα.. Όχι για να ευτυχήσεις για τα επόμενα 40 χρόνια, αλλά για να είσαι γαλήνιος σήμερα.. Έτσι είναι πιο εύκολο. Ίσως βρεις ότι ξαφνικά ανακαλύπτεις πράγματα που σου αρέσουν ή που ήθελες καιρό να κάνεις. Και τώρα που έχεις το χρονικό περιθώριο, την άνεση, μιας ολόκληρης ημέρας, κι όχι το ασφυκτικό βιάσιμο των 40 χρόνων, τώρα ίσως βρεις ότι κάνεις επιτέλους πράγματα ευχάριστα, με ουσία…

Το νόημα των απλών πραγμάτων

Μετά  την απώλεια του προσώπου, έρχεται κάποιες φορές κα η απώλεια κάθε νοήματος στη ζωή.. Ό,τι κι αν κάνουμε φαίνεται λίγο, ανούσιο, χάνουμε ελπίδα, τίποτε δεν μπορεί να αντικαταστήσει.. Νιώθουμε κενοί, άδειοι.. Ας βρούμε όμως το κομματάκι εκείνο, τη σπίθα εκείνη μέσα μας, που ακόμη αγαπά.. Ακόμη κι όταν νιώθουμε τόσο άδειοι και πονεμένοι, όταν μόνο πόνος και φθόνος βγαίνει προς τους άλλους, γιατί εκείνοι έχουν εκείνο που εμείς δεν έχουμε, ακόμη και τότε, ας ψάξουμε για εκείνη τη χαραμάδα φωτός στην ψυχή μας, που ακόμη αγαπά.. Ακόμη κι αν είναι ένα αφελές χαμόγελο στην γκάφα ενός μωρού με το φαγητό του. Ακόμη κι αν είναι η αυθόρμητη αντίδρασή μας να κρατήσουμε ένα παιδάκι να μην το χτυπήσει το κύμα. Ακόμη και αν  είναι να ταϊσουμε μια γάτα της γειτονιάς. Ακόμη κι αν είναι να θαυμάσουμε, έστω και για λίγο, το γεμάτο φεγγάρι του καλοκαιριού, πριν ξαναπιάσουμε το πένθος μας. Αυτές οι στιγμές δείχνουν πως είμαστε ζωντανοί, γιατί ακόμη αγαπούμε. Κι από τη στιγμή που είμαστε ζωντανοί, όλα μπορούν να συμβούν κι όλα μπορούν να αλλάξουν.

Εκείνος που έφυγε

Μίλησε σε εκείνον που «έφυγε».. Στείλε του γράμματα, μίλησέ του στην προσευχή σου… Ακούει. Μίλησέ του και θα δεις σιγά σιγά ότι είναι το ίδιο ζωντανός, όπως το κύμα, οι άγγελοι και το φεγγάρι. Θα δεις σιγά σιγά, ότι θα πάρει τη θέση του δίπλα τους και τότε δε θα έχει πια σημασία αν είχε ζήσει μερικά χρόνια περισσότερο ή λιγότερο, γιατί η αγάπη είναι άχρονη και γιατί το αγαπημένο πρόσωπο είναι πάντα εκεί. Μέρος του εαυτού μας, μέρος της καρδιάς μας. Τότε το πένθος, έχοντας εκπληρώσει το σκοπό του, εξαφανίζεται, μαζί με την ψευδαίσθηση του χρόνου…

της Πρεκατέ Βικτωρίας