Ένα αόρατο χέρι μάς σπρώχνει μπροστά σε μια σκάλα, από όπου βγαίνουν φωτιές. Βαλίτσες και χάρτες αιωρούνται ανάμεσα σε χρωματιστά μπαλόνια. Και όλα αυτά συμβαίνουν στο πατρικό μας σπίτι. Ένα ασυνάρτητο όνειρο ή το ιδανικό πεδίο για να ανακαλύψουμε καταπιεσμένες επιθυμίες και ανείπωτους φόβους;
«Το όνειρο μοιάζει με ένα παλιό χειρόγραφο ή ένα γράμμα από το οποίο λείπει η αρχή και το τέλος και το οποίο ένας ιστορικός καλείται να αποκωδικοποιήσει», είχε πει ο άγγλος ανθρωπολόγος Gregory Bateson. Στην ψυχοθεραπεία, τη θέση του ιστορικού έχει ο θεραπευτής. Μπορεί, λοιπόν, τα ψάρια στο όνειρό μας να μην υποδηλώνουν λαχτάρα, όπως διατείνεται ο ονειροκρίτης, αλλά χωρίς αμφιβολία τα όνειρά μας κρύβουν φόβους, επιθυμίες και επιδιώξεις που έχουμε βαθιά καταχωνιασμένες μέσα μας. Γι' αυτό και η ψυχοθεραπεία χρησιμοποιεί τα όνειρα ως εργαλείο, έτσι ώστε να φτάσει στα άδυτα του ψυχισμού μας και να μας βοηθήσει να εκφράσουμε ανείπωτα συναισθήματα και σκέψεις.
Τα στάδια του ύπνουΑς πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ο ύπνος μας περιλαμβάνει 2 βασικά στάδια. Μόλις κοιμόμαστε μπαίνουμε στη φάση των «βραδέων κυμάτων» (NREM: Non Rapid Eye Movement), που αποτελεί ουσιαστικά τον βαθύ ύπνο. Ο ύπνος NREM διακόπτεται από τη φάση REM (Rapid Eye Movement), όπου έχουμε ταχείες οφθαλμικές κινήσεις (ενώ τα μάτια μας είναι κλειστά) και είναι η στιγμή που ονειρευόμαστε. Στην πραγματικότητα το σώμα μας εκείνη τη στιγμή είναι σαν παράλυτο, ακριβώς για να μην μπορούμε να ακολουθήσουμε όσα βλέπουμε στο όνειρό μας. Οι δύο αυτές φάσεις εναλλάσσονται μεταξύ τους και κατά τη διάρκεια μιας νύχτας έχουμε συνήθως 4-6 τέτοιους κύκλους εναλλαγής της φάσης NREM και REM.
Γιατί ονειρευόμαστε;Το ερώτημα αυτό απασχολεί την ανθρωπότητα εδώ και αιώνες. Σε αρχαίες κοινωνίες, από στους Σουμερίους και τους Βαβυλωνίους μέχρι τους Έλληνες και τους Αιγυπτίους, τα όνειρα θεωρούνταν προφητικά μηνύματα από τους θεούς ή από τον Κάτω Κόσμο. Από τότε μέχρι σήμερα, πλήθος επιστημόνων έχει προσπαθήσει να ρίξει φως στην αιτία που μας κάνει να ονειρευόμαστε. Οι επικρατέστερες εξηγήσεις είναι οι παρακάτω:
*Ακριβώς επειδή ο εγκέφαλος συνεχίζει να λειτουργεί και κατά τη διάρκεια του ύπνου, δραστηριοποιούνται διάφοροι νευρώνες, οι οποίοι ενεργοποιούν συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα να παράγονται τυχαίες εικόνες σε διάφορες φάσεις του ύπνου, τις οποίες όταν ξυπνήσουμε τις συνδυάζουμε σαν μία ενιαία ιστορία.
*Μια άλλη εξήγηση είναι ότι εισπράττουμε ορισμένα εξωτερικά ερεθίσματα (π.χ. φως, ήχο), τα οποία ενσωματώνουμε στα όνειρά μας. Για παράδειγμα, μπορεί να χτυπήσει το τηλέφωνο και εμείς να το δούμε να συμβαίνει στον ύπνο μας.
*Ορισμένοι επιστήμονες θεωρούν ότι τα όνειρα είναι ουσιαστικά η επεξεργασία των πληροφοριών που λαμβάνουμε κατά τη διάρκεια της ημέρας. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, ο εγκέφαλός μας πιθανόν να μην πρόλαβε να επεξεργαστεί όλο τον όγκο των πληροφοριών στον οποίο υποβλήθηκε μέσα στην ημέρα και αποφασίζει να το κάνει κατά τη διάρκεια του ύπνου.
*Αρκετοί επίσης υποστηρίζουν ότι στον ύπνο μας βλέπουμε ανθρώπους, πράγματα ή καταστάσεις που μας προκαλούν έντονο ενδιαφέρον μέσα στην ημέρα ή όσα μας πιέζουν ψυχολογικά.
*Φυσικά, τα όνειρα είναι άμεσα συνδεδεμένα με τον πασίγνωστο ψυχαναλυτή Σίγκμουντ Φρόιντ και την κλασική φροΐδική ερμηνεία, την οποία αναλύει στο βιβλίο του «Η ερμηνεία των ονείρων». Σύμφωνα με αυτήν, όσο βρισκόμαστε σε κατάσταση εγρήγορσης το Συνειδητό μας δεν μας αφήνει να αντλήσουμε πληροφορίες από το Ασυνείδητο, όπου βρίσκονται όλα όσα έχουμε κατατάξει ως απαγορευμένες πληροφορίες ή συγκινήσεις. Κατά τη διάρκεια του ύπνου, λοιπόν, που δεν υπάρχει λογοκρισία, αναδύονται όλες οι ασυνείδητες επιθυμίες, οι φόβοι και οι επιδιώξεις μας. Με άλλα λόγια, αυτό που δεν τολμάμε να εκφράσουμε συνειδητά, έρχεται στα όνειρά μας, συνήθως καλυμμένο πίσω από κάποια άλλη πληροφορία, την οποία καλούμαστε να αποκωδικοποιήσουμε αν θέλουμε να πλησιάσουμε το Ασυνείδητό μας.
Έχουν σημασία τα όνειρα;Όποια εξήγηση από τις παραπάνω και αν επιλέξουμε, τα όνειρα έχουν σημασία, αφού μπορούν να μας φανούν χρήσιμα με διάφορους τρόπους, από το να μας υποδείξουν τι είναι σημαντικό για εμάς, μέχρι το να αποτελέσουν το μέσο για να ανακαλύψουμε τις καταπιεσμένες μας επιθυμίες. Το κατά πόσον, βέβαια, μπορούν να προβλέψουν το μέλλον -όπως αρκετοί πιστεύουν-, αυτό είναι κάτι για το οποίο δεν υπάρχει καμία επιστημονική τεκμηρίωση.
Ψάχνοντας για νόημαΗ ψυχοθεραπεία προτείνει και αυτή ενός είδους ερμηνεία ή καλύτερα μετάφραση του ονείρου, πολύ διαφορετική βέβαια από αυτήν του ονειροκρίτη. Στόχος της είναι να χρησιμοποιήσουμε τα όνειρά μας ως εργαλεία που θα μας βοηθήσουν να φτάσουμε στα άδυτα του ψυχισμού μας και να ανοίξουμε κλειδαμπαρωμένες πόρτες της προσωπικότητάς μας. Το να αξιοποιήσει ο καθένας μόνος τα όνειρά του είναι δύσκολο, γι’ αυτό χρειάζεται τη βοήθεια ενός ειδικού. Η μετάφραση των ονείρων χρησιμοποιείται ουσιαστικά στο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας ως ένας τρόπος να ξεκλειδώσει το Ασυνείδητο του θεραπευόμενου και μάλιστα είναι χαρακτηριστικό της θεραπευτικής του πορείας. Άνθρωποι που κάνουν ψυχοθεραπεία για σύντομο χρονικό διάστημα μπορούν να επιλύσουν μέσω των ονείρων τους δυσκολίες που επηρεάζουν την καθημερινότητά τους, ενώ στην περίπτωση μακροχρόνιας ψυχοθεραπείας, σε πρώιμο στάδιο τα όνειρα μπορούν να βοηθήσουν τον θεραπευόμενο στη «διατύπωση του αιτήματος» (τι θέλω να πετύχω με την ψυχοθεραπεία), σε επόμενα επίπεδα δίνουν την ευκαιρία να συζητηθούν με τον ψυχοθεραπευτή θέματα που αποφεύγονται και προς το τέλος της θεραπείας συμβάλλουν στην αξιολόγηση της προόδου της θεραπείας. Μάλιστα, συνήθως αλλάζουν και τα ίδια μας τα όνειρα ανάλογα με το στάδιο της ψυχοθεραπείας στο οποίο βρισκόμαστε. Προς το τέλος της ψυχοθεραπείας, μπορούμε να λειτουργήσουμε ως θεραπευτής του εαυτού μας. Χαρακτηριστικό είναι το όνειρο ενός θεραπευόμενου σε τελικό στάδιο της θεραπείας, ο οποίος είδε ότι το γραφείο του ψυχοθεραπευτή του βρισκόταν μέσα στο δικό του σπίτι και πως μπορούσε να ανοίγει την πόρτα και να τον συμβουλεύεται κάθε φορά που το επιθυμούσε.
Μεταφράζοντας το ΑσυνείδητοΟρισμένα σημεία-«κλειδιά» της ερμηνείας των ονείρων είναι τα παρακάτω:
*Η καταγραφή του ονείρου είναι πολύ σημαντική προκειμένου να μπορούμε στη συνέχεια να το συζητήσουμε με τον θεραπευτή. Γι’ αυτό, καλό είναι να έχουμε στο κομοδίνο μας ένα σημειωματάριο και ένα μολύβι, για να το σημειώσουμε όσο ακόμα το θυμόμαστε.
*Με τη βοήθεια του ψυχοθεραπευτή, ουσιαστικά αξιοποιούμε το συναίσθημα που μας βγάζει το όνειρο και μάλιστα αυτό που μας αφήνει στο τέλος του.
*Η γλώσσα των ονείρων είναι κυρίως εικονογραφική και σε συνδυασμό με τη συνειρμική ικανότητα, που είναι ανεξάντλητη, δημιουργούνται εξαιρετικά ευφάνταστες και φαινομενικά ασυνάρτητες ιστορίες στα όνειρά μας, τις οποίες ο θεραπευτής μπορεί να μας βοηθήσει να αποκωδικοποιήσουμε.
*Οι λύσεις που δίνονται στο όνειρο έχουν σημασία, όπως και το συναίσθημα που έχουμε κατά τη διάρκεια του ονείρου και κυρίως στο τέλος του, προκειμένου να αξιολογήσει ο θεραπευτής πόσο ικανοποιητική ήταν η λύση που δόθηκε.
*Το ζητούμενο είναι η διαδικασία ερμηνείας ή καλύτερα μετάφρασης του ονείρου να γίνεται από τον ίδιο τον ονειρευόμενο. Ωστόσο, μπορεί και ο θεραπευτής να κάνει υποθέσεις για τον τρόπο ερμηνείας, γιατί οι γλωσσικοί κώδικες που χρησιμοποιούνται στα όνειρα πέρα από προσωπικοί είναι και συλλογικοί.
*Η μετάφραση ενός ονείρου μπορεί να οδηγήσει συνειδητά ή ασυνείδητα σε κάποια μορφή δράσης. Μία από αυτές είναι το να αλλάξουμε τη ροή του ονείρου, δίνοντας λύση σε κάτι που μας απασχολεί. Αν τα καταφέρουμε, έχουμε περισσότερες πιθανότητες να δράσουμε και στον ξύπνιο μας.
5 + 1 απορίες για τα όνειρα
Πόσο διαρκούν;Συνήθως κάποια δευτερόλεπτα ή λίγα λεπτά. Κατά κανόνα βλέπουμε διακεκομμένα όνειρα κάθε φορά που μπαίνουμε στη φάση REM του ύπνου, τα οποία στη συνέχεια συνδυάζουμε μεταξύ τους δημιουργώντας μια ενιαία ιστορία.
Δεν θυμάμαι κανένα όνειρο. Μήπως δεν ονειρεύομαι;Όλοι ονειρευόμαστε. Απλώς ορισμένες φορές πέφτουμε σε πραγματικά βαρύ ύπνο, οπότε δεν θυμόμαστε τα όνειρά μας.
Υπάρχουν άνθρωποι που ονειρεύονται λιγότερο από τους υπόλοιπους;Οι ηλικιωμένοι ονειρεύονται λιγότερο, γιατί συνήθως κοιμούνται λιγότερες ώρες, επομένως πέφτουν λιγότερο σε REM ύπνο (γιατί απαιτείται χρόνος για να φτάσει κανείς σε αυτή τη φάση).
Ονειρεύονται τα ζώα;Υποθέτουμε ότι βλέπουν όνειρα, επειδή, σύμφωνα με έρευνες, φαίνεται να έχουν ταχείες οφθαλμικές κινήσεις, επομένως μπαίνουν στη φάση REM του ύπνου.
Τι συμβαίνει με τα μωρά και τα παιδιά;Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι τα νεογέννητα βλέπουν όνειρα, ενώ υπάρχουν έρευνες που αποδεικνύουν ότι ονειρευόμαστε ήδη από την εμβρυϊκή μας ζωή. Τα παιδιά φαίνεται να ονειρεύονται περισσότερο - ίσως επειδή κοιμούνται περισσότερες ώρες από τους ενηλίκους και κάνουν επομένως περισσότερους κύκλους REM. Συχνά μάλιστα τα όνειρά τους είναι πιο έντονα και γι’ αυτό μπορεί να έχουν ταραγμένο ύπνο.
Τι είναι οι εφιάλτες;Πρόκειται ουσιαστικά για ταραγμένα όνειρα, τα οποία συνήθως διακόπτουν τον ύπνο μας (πεταγόμαστε τρομαγμένοι). Οι ψυχολόγοι τους θεωρούν χρήσιμους, αφού υποδηλώνουν την ένταση που βιώνει το άτομο και αποκαλύπτουν τους φόβους του. Οι άνθρωποι που βλέπουν συστηματικά εφιάλτες θα πρέπει να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό, γιατί μπορεί να υποκρύπτεται κάποια αγχώδης διαταραχή ή φοβία. Συχνά ταυτίζουμε τον εφιάλτη με τον λεγόμενο «νυχτερινό τρόμο», όπου το άτομο όταν ξυπνά τρομαγμένο δεν μπορεί να ανακαλέσει το όνειρο που του δημιούργησε αυτό το δυσάρεστο συναίσθημα και επομένως δυσκολεύεται να ηρεμήσει. Ο νυχτερινός τρόμος παρουσιάζεται συνήθως στα παιδιά.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΝ κ. ΝΑΤΑΛΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗ, MSc, ψυχολόγο υγείας, με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική, διευθύντρια στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής.
Τα στάδια του ύπνουΑς πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ο ύπνος μας περιλαμβάνει 2 βασικά στάδια. Μόλις κοιμόμαστε μπαίνουμε στη φάση των «βραδέων κυμάτων» (NREM: Non Rapid Eye Movement), που αποτελεί ουσιαστικά τον βαθύ ύπνο. Ο ύπνος NREM διακόπτεται από τη φάση REM (Rapid Eye Movement), όπου έχουμε ταχείες οφθαλμικές κινήσεις (ενώ τα μάτια μας είναι κλειστά) και είναι η στιγμή που ονειρευόμαστε. Στην πραγματικότητα το σώμα μας εκείνη τη στιγμή είναι σαν παράλυτο, ακριβώς για να μην μπορούμε να ακολουθήσουμε όσα βλέπουμε στο όνειρό μας. Οι δύο αυτές φάσεις εναλλάσσονται μεταξύ τους και κατά τη διάρκεια μιας νύχτας έχουμε συνήθως 4-6 τέτοιους κύκλους εναλλαγής της φάσης NREM και REM.
Γιατί ονειρευόμαστε;Το ερώτημα αυτό απασχολεί την ανθρωπότητα εδώ και αιώνες. Σε αρχαίες κοινωνίες, από στους Σουμερίους και τους Βαβυλωνίους μέχρι τους Έλληνες και τους Αιγυπτίους, τα όνειρα θεωρούνταν προφητικά μηνύματα από τους θεούς ή από τον Κάτω Κόσμο. Από τότε μέχρι σήμερα, πλήθος επιστημόνων έχει προσπαθήσει να ρίξει φως στην αιτία που μας κάνει να ονειρευόμαστε. Οι επικρατέστερες εξηγήσεις είναι οι παρακάτω:
*Ακριβώς επειδή ο εγκέφαλος συνεχίζει να λειτουργεί και κατά τη διάρκεια του ύπνου, δραστηριοποιούνται διάφοροι νευρώνες, οι οποίοι ενεργοποιούν συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα να παράγονται τυχαίες εικόνες σε διάφορες φάσεις του ύπνου, τις οποίες όταν ξυπνήσουμε τις συνδυάζουμε σαν μία ενιαία ιστορία.
*Μια άλλη εξήγηση είναι ότι εισπράττουμε ορισμένα εξωτερικά ερεθίσματα (π.χ. φως, ήχο), τα οποία ενσωματώνουμε στα όνειρά μας. Για παράδειγμα, μπορεί να χτυπήσει το τηλέφωνο και εμείς να το δούμε να συμβαίνει στον ύπνο μας.
*Ορισμένοι επιστήμονες θεωρούν ότι τα όνειρα είναι ουσιαστικά η επεξεργασία των πληροφοριών που λαμβάνουμε κατά τη διάρκεια της ημέρας. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, ο εγκέφαλός μας πιθανόν να μην πρόλαβε να επεξεργαστεί όλο τον όγκο των πληροφοριών στον οποίο υποβλήθηκε μέσα στην ημέρα και αποφασίζει να το κάνει κατά τη διάρκεια του ύπνου.
*Αρκετοί επίσης υποστηρίζουν ότι στον ύπνο μας βλέπουμε ανθρώπους, πράγματα ή καταστάσεις που μας προκαλούν έντονο ενδιαφέρον μέσα στην ημέρα ή όσα μας πιέζουν ψυχολογικά.
*Φυσικά, τα όνειρα είναι άμεσα συνδεδεμένα με τον πασίγνωστο ψυχαναλυτή Σίγκμουντ Φρόιντ και την κλασική φροΐδική ερμηνεία, την οποία αναλύει στο βιβλίο του «Η ερμηνεία των ονείρων». Σύμφωνα με αυτήν, όσο βρισκόμαστε σε κατάσταση εγρήγορσης το Συνειδητό μας δεν μας αφήνει να αντλήσουμε πληροφορίες από το Ασυνείδητο, όπου βρίσκονται όλα όσα έχουμε κατατάξει ως απαγορευμένες πληροφορίες ή συγκινήσεις. Κατά τη διάρκεια του ύπνου, λοιπόν, που δεν υπάρχει λογοκρισία, αναδύονται όλες οι ασυνείδητες επιθυμίες, οι φόβοι και οι επιδιώξεις μας. Με άλλα λόγια, αυτό που δεν τολμάμε να εκφράσουμε συνειδητά, έρχεται στα όνειρά μας, συνήθως καλυμμένο πίσω από κάποια άλλη πληροφορία, την οποία καλούμαστε να αποκωδικοποιήσουμε αν θέλουμε να πλησιάσουμε το Ασυνείδητό μας.
Έχουν σημασία τα όνειρα;Όποια εξήγηση από τις παραπάνω και αν επιλέξουμε, τα όνειρα έχουν σημασία, αφού μπορούν να μας φανούν χρήσιμα με διάφορους τρόπους, από το να μας υποδείξουν τι είναι σημαντικό για εμάς, μέχρι το να αποτελέσουν το μέσο για να ανακαλύψουμε τις καταπιεσμένες μας επιθυμίες. Το κατά πόσον, βέβαια, μπορούν να προβλέψουν το μέλλον -όπως αρκετοί πιστεύουν-, αυτό είναι κάτι για το οποίο δεν υπάρχει καμία επιστημονική τεκμηρίωση.
Ψάχνοντας για νόημαΗ ψυχοθεραπεία προτείνει και αυτή ενός είδους ερμηνεία ή καλύτερα μετάφραση του ονείρου, πολύ διαφορετική βέβαια από αυτήν του ονειροκρίτη. Στόχος της είναι να χρησιμοποιήσουμε τα όνειρά μας ως εργαλεία που θα μας βοηθήσουν να φτάσουμε στα άδυτα του ψυχισμού μας και να ανοίξουμε κλειδαμπαρωμένες πόρτες της προσωπικότητάς μας. Το να αξιοποιήσει ο καθένας μόνος τα όνειρά του είναι δύσκολο, γι’ αυτό χρειάζεται τη βοήθεια ενός ειδικού. Η μετάφραση των ονείρων χρησιμοποιείται ουσιαστικά στο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας ως ένας τρόπος να ξεκλειδώσει το Ασυνείδητο του θεραπευόμενου και μάλιστα είναι χαρακτηριστικό της θεραπευτικής του πορείας. Άνθρωποι που κάνουν ψυχοθεραπεία για σύντομο χρονικό διάστημα μπορούν να επιλύσουν μέσω των ονείρων τους δυσκολίες που επηρεάζουν την καθημερινότητά τους, ενώ στην περίπτωση μακροχρόνιας ψυχοθεραπείας, σε πρώιμο στάδιο τα όνειρα μπορούν να βοηθήσουν τον θεραπευόμενο στη «διατύπωση του αιτήματος» (τι θέλω να πετύχω με την ψυχοθεραπεία), σε επόμενα επίπεδα δίνουν την ευκαιρία να συζητηθούν με τον ψυχοθεραπευτή θέματα που αποφεύγονται και προς το τέλος της θεραπείας συμβάλλουν στην αξιολόγηση της προόδου της θεραπείας. Μάλιστα, συνήθως αλλάζουν και τα ίδια μας τα όνειρα ανάλογα με το στάδιο της ψυχοθεραπείας στο οποίο βρισκόμαστε. Προς το τέλος της ψυχοθεραπείας, μπορούμε να λειτουργήσουμε ως θεραπευτής του εαυτού μας. Χαρακτηριστικό είναι το όνειρο ενός θεραπευόμενου σε τελικό στάδιο της θεραπείας, ο οποίος είδε ότι το γραφείο του ψυχοθεραπευτή του βρισκόταν μέσα στο δικό του σπίτι και πως μπορούσε να ανοίγει την πόρτα και να τον συμβουλεύεται κάθε φορά που το επιθυμούσε.
Μεταφράζοντας το ΑσυνείδητοΟρισμένα σημεία-«κλειδιά» της ερμηνείας των ονείρων είναι τα παρακάτω:
*Η καταγραφή του ονείρου είναι πολύ σημαντική προκειμένου να μπορούμε στη συνέχεια να το συζητήσουμε με τον θεραπευτή. Γι’ αυτό, καλό είναι να έχουμε στο κομοδίνο μας ένα σημειωματάριο και ένα μολύβι, για να το σημειώσουμε όσο ακόμα το θυμόμαστε.
*Με τη βοήθεια του ψυχοθεραπευτή, ουσιαστικά αξιοποιούμε το συναίσθημα που μας βγάζει το όνειρο και μάλιστα αυτό που μας αφήνει στο τέλος του.
*Η γλώσσα των ονείρων είναι κυρίως εικονογραφική και σε συνδυασμό με τη συνειρμική ικανότητα, που είναι ανεξάντλητη, δημιουργούνται εξαιρετικά ευφάνταστες και φαινομενικά ασυνάρτητες ιστορίες στα όνειρά μας, τις οποίες ο θεραπευτής μπορεί να μας βοηθήσει να αποκωδικοποιήσουμε.
*Οι λύσεις που δίνονται στο όνειρο έχουν σημασία, όπως και το συναίσθημα που έχουμε κατά τη διάρκεια του ονείρου και κυρίως στο τέλος του, προκειμένου να αξιολογήσει ο θεραπευτής πόσο ικανοποιητική ήταν η λύση που δόθηκε.
*Το ζητούμενο είναι η διαδικασία ερμηνείας ή καλύτερα μετάφρασης του ονείρου να γίνεται από τον ίδιο τον ονειρευόμενο. Ωστόσο, μπορεί και ο θεραπευτής να κάνει υποθέσεις για τον τρόπο ερμηνείας, γιατί οι γλωσσικοί κώδικες που χρησιμοποιούνται στα όνειρα πέρα από προσωπικοί είναι και συλλογικοί.
*Η μετάφραση ενός ονείρου μπορεί να οδηγήσει συνειδητά ή ασυνείδητα σε κάποια μορφή δράσης. Μία από αυτές είναι το να αλλάξουμε τη ροή του ονείρου, δίνοντας λύση σε κάτι που μας απασχολεί. Αν τα καταφέρουμε, έχουμε περισσότερες πιθανότητες να δράσουμε και στον ξύπνιο μας.
5 + 1 απορίες για τα όνειρα
Πόσο διαρκούν;Συνήθως κάποια δευτερόλεπτα ή λίγα λεπτά. Κατά κανόνα βλέπουμε διακεκομμένα όνειρα κάθε φορά που μπαίνουμε στη φάση REM του ύπνου, τα οποία στη συνέχεια συνδυάζουμε μεταξύ τους δημιουργώντας μια ενιαία ιστορία.
Δεν θυμάμαι κανένα όνειρο. Μήπως δεν ονειρεύομαι;Όλοι ονειρευόμαστε. Απλώς ορισμένες φορές πέφτουμε σε πραγματικά βαρύ ύπνο, οπότε δεν θυμόμαστε τα όνειρά μας.
Υπάρχουν άνθρωποι που ονειρεύονται λιγότερο από τους υπόλοιπους;Οι ηλικιωμένοι ονειρεύονται λιγότερο, γιατί συνήθως κοιμούνται λιγότερες ώρες, επομένως πέφτουν λιγότερο σε REM ύπνο (γιατί απαιτείται χρόνος για να φτάσει κανείς σε αυτή τη φάση).
Ονειρεύονται τα ζώα;Υποθέτουμε ότι βλέπουν όνειρα, επειδή, σύμφωνα με έρευνες, φαίνεται να έχουν ταχείες οφθαλμικές κινήσεις, επομένως μπαίνουν στη φάση REM του ύπνου.
Τι συμβαίνει με τα μωρά και τα παιδιά;Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι τα νεογέννητα βλέπουν όνειρα, ενώ υπάρχουν έρευνες που αποδεικνύουν ότι ονειρευόμαστε ήδη από την εμβρυϊκή μας ζωή. Τα παιδιά φαίνεται να ονειρεύονται περισσότερο - ίσως επειδή κοιμούνται περισσότερες ώρες από τους ενηλίκους και κάνουν επομένως περισσότερους κύκλους REM. Συχνά μάλιστα τα όνειρά τους είναι πιο έντονα και γι’ αυτό μπορεί να έχουν ταραγμένο ύπνο.
Τι είναι οι εφιάλτες;Πρόκειται ουσιαστικά για ταραγμένα όνειρα, τα οποία συνήθως διακόπτουν τον ύπνο μας (πεταγόμαστε τρομαγμένοι). Οι ψυχολόγοι τους θεωρούν χρήσιμους, αφού υποδηλώνουν την ένταση που βιώνει το άτομο και αποκαλύπτουν τους φόβους του. Οι άνθρωποι που βλέπουν συστηματικά εφιάλτες θα πρέπει να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό, γιατί μπορεί να υποκρύπτεται κάποια αγχώδης διαταραχή ή φοβία. Συχνά ταυτίζουμε τον εφιάλτη με τον λεγόμενο «νυχτερινό τρόμο», όπου το άτομο όταν ξυπνά τρομαγμένο δεν μπορεί να ανακαλέσει το όνειρο που του δημιούργησε αυτό το δυσάρεστο συναίσθημα και επομένως δυσκολεύεται να ηρεμήσει. Ο νυχτερινός τρόμος παρουσιάζεται συνήθως στα παιδιά.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΝ κ. ΝΑΤΑΛΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗ, MSc, ψυχολόγο υγείας, με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική, διευθύντρια στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής.
