Έχετε σκεφτεί πως μοιάζει ο εγκέφαλος των παιδιών μας; Σαν ένα σφουγγάρι. Κι αυτό το μικρό σφουγγάρι ρουφά και επεξεργάζεται τις πληροφορίες που εμείς τους δίνουμε καθημερινά μέσα από τις λέξεις που χρησιμοποιούμε.
Η Ph.D ψυχολόγος Melanie Greenberg από την Καλιφόρνια η οποία ειδικεύεται σε θέματα επικοινωνίας γονέων και σωστής ανατροφής των παιδιών, υποστηρίζει ότι οι λέξεις που χρησιμοποιούν οι γονείς μπορούν να αλλάξουν τον εγκέφαλο των παιδιών τους. Και προτείνει: ας μάθουμε να χρησιμοποιούμε τις λέξεις σωστά.
Γράφει η Γεωργία Λινάρδου
Το να είσαι γονέας είναι αδιαμφισβήτητα ένας από τους πλέον δύσκολους, σύνθετους και ουσιαστικούς ρόλους. Αυτό το γνωρίζουμε οι περισσότεροι. Αυτό, όμως, που έρχονται οι ειδικοί να μας μάθουν ή να μας θυμίσουν είναι ότι η επικοινωνία μας με τα παιδιά είναι καταλυτικός παράγοντας για την εξέλιξη τους.
Υποστηρίζει η Melanie Greenberg ότι ακολουθώντας μία αυταρχική συμπεριφορά με «μη» και «δεν πρέπει» ή μία συμπεριφορά σούπερ ανεκτική και υπομονετική, μαθαίνουμε το παιδί το τελείως αντίθετο απ' ότι προσδοκούμε. Η ειδικός εκτιμά ότι και τα δύο είδη συμπεριφοράς είναι ακραία και επηρεάζουν αρνητικά στα συναισθήματα του παιδιού. Ένας γονέας πρέπει να είναι δίκαιος, ευέλικτος, να σέβεται το παιδί, να το ακούει, να μην αδιαφορεί για τα συναισθήματά του και κυρίως να θέτει με σαφήνεια και καθαρότητα τα όρια και τους κανόνες.
Τι δεν πρέπει να κάνουμε.
1. Να μιλάμε πολύ: Έρευνες έχουν δείξει ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος συγκρατεί μόνον τέσσερα είδη πληροφοριών κάθε φορά. Μέσα σε 30 δευτερόλεπτα απευθύνουμε στο παιδί μία ή το πολύ δύο πληροφορίες, ώστε να μπορεί να τις κατανοήσει και να τις επεξεργαστεί. Δε λέμε ποτέ μέσα σε 30 δευτερόλεπτα το εξής: «Ξέρεις δεν είμαι σίγουρη για το τι πρέπει να κάνουμε με το μπαλέτο και τον στίβο αυτήν την περίοδο.Καταλαβαίνεις ότι δε μπορείς να τα κάνεις και τα δύο διότι το μπαλέτο είναι κάθε Δευτέρα και Τετάρτη μέχρι τις 6.30 και ο στίβος είναι κάθε Τρίτη, Πέμπτη και Παρασκευή τις ίδιες ώρες. Το μυαλό σου θα κουραστεί, δεν θα έχεις καθόλου χρόνο παρά μόνον το Σάββατο. Πότε θα διαβάζεις, πότε θα συναντάς τους φίλους σου... μπλα, μπλα, μπλα».
Πόσες διαφορετικές πληροφορίες δώσατε στο παιδί σας; Πως θα μπορούσατε να το πείτε διαφορετικά; «Το πρόγραμμα σου θα είναι πολύ φορτωμένο αν κάνεις και μπαλέτο και στίβο. Μήπως να σκεφτούμε τι χρειάζεσαι περισσότερο από τα δύο;»
2. Να γκρινιάζουμε: Μήπως ανήκετε στους πολυάσχολους γονείς, με ένα ρολόι στο χέρι και γκρινιάζετε διαρκώς επειδή το παιδί δεν κοιμάται νωρίς, άρα δεν ξυπνάει νωρίς, δεν έχει φτιάξει την τσάντα του, δεν έχει τελειώσει την εργασία του και όλα τα υπόλοιπα; Με το να γκρινιάζετε και να είστε διαρκώς επικριτική καταφέρνετε το τελείως αντίθετο αποτέλεσμα. Εκπαιδεύετε ένα παιδί στο να αγνοεί τα καθήκοντά του διότι γνωρίζει εκ των προτέρων ότι θα του τα υπενθυμίσετε εσείς με την γκρίνια! Γιατί να τα κάνει μόνο του, όταν έχει έτοιμο... υποβολέα;
Δε λέμε: «Σε ξύπνησα νωρίτερα γιατί ποτέ δεν ξυπνάς στην ώρα σου. Ντύσου». Μετά από πέντε λεπτά δεν επαναλαμβάνουμε: «Ακόμη να σηκωθείς;»
Γιατί; Με αυτόν τον τρόπο του αφαιρούμε τις δικές του αρμοδιότητες ενώ παράλληλα του περνάμε και το μήνυμα ότι γκρινιάζουμε διότι δεν το θεωρούμε υπεύθυνο.
Σύμφωνα με την ψυχολόγο Dr Carol Dweck καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Stanford, αυτού του είδους η ανατροφή είναι αρνητική και παρεμβατική και είναι πιθανό να οδηγήσει το παιδί σε μία παθητική και παράλληλα επιθετική συμπεριφορά.
Τι λέμε: «Φεύγουμε για το σχολείο σε μισή ώρα. Αν δεν είσαι έτοιμη και δεν έχεις ετοιμάσει σωστά τα πράγματα σου, θα πρέπει να εξηγήσεις στη δασκάλα σου». Ούτε γκρίνια, ούτε απειλή, ούτε τίποτα. Απλά δίνουμε στο παιδί να καταλάβει τη συνέπεια της μη συμμόρφωσής του στους κανόνες.
3. Να δημιουργούμε αισθήματα ενοχής και ντροπής: Τα περισσότερα παιδιά που γνωρίζω δεν έχουν καμία σχέση με την καθαριότητα του δωματίου τους και την φροντίδα της υγιεινής τους. Και τις περισσότερες μαμάδες που γνωρίζω -συμπεριλαμβανομένης και εμού- συχνά διαμαρτύρονται στα παιδιά γιατί αδιαφορούν για το χώρο τους, γιατί δε μαζεύουν τα παπούτσια τους, γιατί πετούν την τσάντα τους κτλ.
Δε λέμε: «Πάλι είναι το γραφείο σου χάλια; Δηλαδή τι περιμένεις, να έρθω εγώ από τη δουλειά κουρασμένη με τόσα προβλήματα που έχω στο κεφάλι μου και να στο καθαρίσω; Μόνον τον εαυτό σου σκέφτεσαι;» Οκ την πατήσαμε όλες μαζί. Με αυτήν την συμπεριφορά έχουμε εκπέμψει αρκετή αρνητική ενέργεια. Και μόλις κατηγορήσαμε το παιδί μας ότι σκέφτεται μόνον τον εαυτό του. Τι κάναμε; Βάλαμε ταμπελίτσες και δώσαμε την αρνητική πληροφορία στον εγκέφαλο του παιδιού ότι «δεν είναι αρκετά καλό».
Τι λέμε: «Βλέπω ότι ακόμη το γραφείο σου είναι ατακτοποίητο. Σε ένα τέτοιο γραφείο δε μπορείς να μελετήσεις σωστά. Είναι πολύ σημαντικό για μένα τα πράγματα να βρίσκονται σε μία τάξη για να μπορούμε να λειτουργούμε σωστά.Τι θα έλεγες να μαζεύαμε όλα τα πράγματα που έχεις εκεί πάνω, να τα τοποθετούσαμε στην αυλή για να μπορέσεις να κάνεις τη δουλειά σου σωστά;»
Τι πετυχαίνουμε με αυτό; Τους θέτουμε τα όρια μας, του υπενθυμίζουμε τους κανόνες μας δίχως όμως να το γεμίσουμε ενοχές για ευθύνες που δεν του αναλογούν. Και φυσικά, δίχως να το τιμωρήσουμε με θυμό ή γκρίνια, του δίνουμε την πληροφορία της συνέπειας των πράξεων του... «όλα τα πράγματα έξω στην αυλή».
4. Να μην τα ακούμε: Ακούμε τα παιδιά μας; Τα παιδιά επιζητούν την προσοχή μας και μας διακόπτουν διαρκώς. Πώς αντιδρούμε; Πετάμε την σταθερή ατάκα «μπράβο πουλάκι μου» και δεν το κοιτάζουμε καθόλου; Ή του λέμε «τώρα έχω δουλειά, μπορούμε να το συζητήσουμε σε δέκα λεπτά;».
Τι κάνουμε: Είναι σημαντικό, σύμφωνα με τους ειδικούς, να έχουμε οπτική επαφή με το παιδί και μέσω αυτής -ακόμη και στις περιπτώσεις που δεν έχουμε να του πούμε κάτι- του μεταφέρουμε την πληροφορία ότι δεν αδιαφορούμε γι' αυτό που μας λέει, ότι το ακούμε και ότι του δείχνουμε ενδιαφέρον. Με αυτόν τον τρόπο στέλνουμε το μήνυμα στον εγκέφαλο του παιδιού ότι είναι πολύ σημαντικό για εμάς και ότι αξίζει φροντίδα και προσοχή. Είναι ένα είδος ενσυναίσθησης συντονισμού για τους ειδικούς και αυτό επιδρά θετικά στον ανθρώπινο εγκέφαλο...
Λίγα μυστικά ακόμα